Nederland is een land van structurele sociale ongelijkheid. Er zijn forse verschillen tussen rijk en arm. Veel mensen hebben het goed en zijn welvarend. Maar tegelijkertijd is er een groep, ruim 16 procent, die het financieel moeilijk heeft. Mensen die hierbij horen scoren bovendien slecht als het om hun gezondheid gaat en hebben relatief vaak last van mentale problemen. Een op de zes Nederlanders bevindt zich daarmee onder aan de maatschappelijke ladder.

Om die sociale ongelijkheid te duiden, verwijzen politici nogal eens naar „de kloof tussen stad en platteland”. Die kloof zou er mede de oorzaak van zijn dat de verschillen tussen mensen zo groot zijn. Bedoeld wordt dan: hoe dichter bij de Randstad, hoe beter het wordt. En wie aan de randen van het land woont, staat minder goed op de kaart.

Dat klopt wel als het gaat over het gevoel gezien te worden. In grensregio’s leeft relatief sterk het idee dat de landelijke politiek maar weinig oog heeft voor problemen die daar spelen.

Gaat het echter om sociale ongelijkheid, om de positie die iemand in de maatschappij inneemt, dan ís er eigenlijk geen kloof tussen stad en platteland. Uit nieuw onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat heel andere factoren bepalend zijn. Behalve opleiding en inkomen zijn dat volgens het SCP ook persoonlijke, sociale en culturele omstandigheden. Anders gezegd: wie je bent, wie je kent en waar je bij past bepalen, naast je financiële situatie, tot welke sociale klasse je behoort. Waar je woont, doet er weinig toe.

De weerbarstigheid van hardnekkige ongelijkheid vraagt om een doordachte, landelijke aanpak

Met dit onderzoek maakt het SCP dus ogenschijnlijk korte metten met de kloof tussen stad en platteland. Er is geen tweedeling tussen de Randstad en de grensregio’s als het gaat om arm of rijk of om de plaats op de maatschappelijke ladder. Dat is waardevolle informatie, nu het na de kabinetsval weer richting nieuwe verkiezingen gaat.

Want de campagnetijd mondt helaas nogal eens uit in snelle slogans en loze beloftes, die geen rechtdoen aan de levensechte problemen die mensen ervaren. De weerbarstigheid en complexiteit van hardnekkige ongelijkheid kent geen makkelijke oplossingen, maar vraagt om een doordachte, landelijke aanpak. Temeer omdat die ongelijkheid wel degelijk grote gevolgen heeft voor de héle samenleving.

Politici die, over de rug van degenen die het betreft, sociale ongelijkheid uitbuiten voor eigen gewin, zijn geen knip voor de neus waard. Hopelijk is met de achterliggende kabinetsperiode leergeld betaald en gaat er eindelijk gezocht worden naar structurele oplossingen. Het land snakt ernaar.