Spanje vreest: de trein wordt bij ons té goedkoop (en het is de schuld van de Fransen)

Als een van de weinige landen in Europa geeft Spanje ruim baan aan marktwerking op het eigen spoor, een stokpaardje van de Europese Commissie. Sinds 2021 heeft Renfe, de Spaanse NMBS, geduchte concurrentie gekregen op twee belangrijke trajecten: die van Madrid naar respectievelijk Barcelona en Valencia.

De uitdagers, Iryo en Ouigo, zijn bepaald geen schattige start-ups. Iryo heeft de nationale spoorwegmaatschappij van Italië als grootste aandeelhouder. Ouigo is een dochter van SNCF, de Franse treinvervoerder en volledig eigendom van de Franse staat.

Madrid-Barcelona: 9 euro

Sinds hun komst zijn de ticketprijzen op spectaculaire wijze gedaald. Door maanden van tevoren te boeken kun je met Ouigo vanaf 9 euro van Madrid naar Barcelona, in vogelvlucht 500 kilometer. Ter vergelijking: voor hetzelfde bedrag neemt de NMBS je mee op de 40 kilometer tussen Brussel en Antwerpen.

Wie er echt een feestje van wil maken, kan voor soms maar 20 euro met het luxearrangement van Iryo naar Valencia (300 kilometer). Onderweg word je volgestopt met brood, zalm, avocado, een kwarteleitje, cava, witte wijn, koffie en bonbons.

Dat zijn de absolute bodemprijzen. Maar ook wie later boekt, is meestal niet meer dan enkele tientallen euro’s kwijt aan een enkele rit. Dat was heel anders toen Renfe het rijk nog voor zich alleen had. Sinds de entree van de nieuwkomers zijn de prijzen op de twee trajecten met zo’n 40 procent gedaald, becijferde de Spaanse concurrentiewaakhond CNMC.

‘Proberen markt over te nemen’

Hoe fijn de prijzenslag ook is voor de reiziger, vanuit Madrid klinkt vooral bezorgdheid. Óscar Puente, de minister van Transport, waarschuwt dat met name de Fransen het Spaanse spoor aan het verzieken zijn: “Ouigo is bezig met dumpingprijzen, met tarieven die lager zijn dan de kosten”, haalde hij vorige week donderdag uit in radioprogramma Hora 25.

De vrees bestaat dat de eigen treinvervoerder op oneerlijke wijze uit de markt wordt gedrukt. Ondanks een piek in het reizigersvervoer schreef Renfe vorig jaar rode cijfers (hoe groot het tekort was is nog onbekend), volgens de leiding van het overheidsbedrijf een gevolg van de bikkelharde concurrentie.

In 2022, het jaar waarin de coronacrisis op haar einde liep en de stroomprijs explosief steeg, leed Renfe al een verlies van 109 miljoen euro.

Ook de uitdagers zijn “een ongelooflijke hoeveelheid geld aan het verliezen”, aldus Puente, met voor de aangewezen boosdoener Ouigo een verlies in 2022 van 36 miljoen euro. “Ze gooien de prijzen omlaag, en met het Franse publieke bedrijf SNCF achter zich kunnen ze dat lang volhouden. (...) Het is een duidelijke strategie om op de middellange termijn de markt over te nemen.”

Veel meer mensen nemen trein

Het antwoord van Ouigo was er een vol ongeloof. “Dit is de eerste keer dat ons wordt verweten dat onze prijzen te laag zijn”, reageerde de leiding van het bedrijf tegenover onder andere persbureau Europa Press.

Volgens algemeen directeur Hélène Valenzuela is de hoogte van de opstartkosten voor hun project normaal en hoopt Ouigo vanaf mei winst te draaien tussen Madrid en Barcelona. Haar bedrijf zou de hogesnelheidstrein eindelijk aantrekkelijk hebben gemaakt voor die mensen “die zich vóór ons initiatief geen elitair product konden veroorloven”.

Vervoerscijfers onderschrijven dat. In 2022 namen 10,2 miljoen reizigers de trein tussen Madrid en Barcelona, ruwweg 2 miljoen meer dan in de jaren voor de coronacrisis. Het percentage reizigers dat de trein boven het vliegtuig verkoos tussen de twee grootste steden van het land kwam uit op 78 procent, tegenover 63 procent in 2019. Dat is grote winst voor het klimaat.