Waarom niet alle leerkrachten en directies zich in een staking kunnen vinden: ‘Dit is pure polarisatie’

“Ik zei het gisteren nog tegen iemand dat de weinige actiebereidheid van de bonden me verbaasde.” Oud OESO-topman Dirk Van Damme verslikte zich donderdagochtend niet in zijn koffie toen hij las dat ACOD, COC en VSOA vijf actiedagen per provincie aankondigen tegen het rapport van de Commissie van Wijzen: in Antwerpen (7 mei), Oostende (8 mei), Leuven (13 mei), Hasselt (14 mei) en tot slot Gent (15 mei). Wat er juist staat te gebeuren en of er scholen zullen moeten sluiten, zal sterk afhangen van hoe groot de respons is onder leraren.

De Commissie van Wijzen, onder leiding van Paul Yperman, sterke man bij de Jezuïeten, en Van Damme, kwam er op vraag van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) - deels om vragen over het lerarentekort te counteren. De Commissie presenteerde haar rapport eind december. Daarin schuift ze een grondige hervorming van het lerarenberoep naar voor. Ze wil leraren, scholen en directies meer vrijheid geven om zich op hun kerntaak te concentreren maar vraagt in ruil meer verantwoording.

De demarche van de bonden komt er nog voor het begin van mogelijke onderhandelingen over een hervorming van het lerarenberoep, laat staan verkiezingen. Dat is opvallend. “Als je al in een kramp schiet bij een advies, dan maak je elk gesprek onmogelijk”, zegt Weyts. “Wat is het volgende: staken tegen een idee, tegen een mening?” Dirk Kerckhoven, directeur van Don Bosco in Gent, noemt het “aberrant” en “pure polarisatie”.

Regeerakkoord

De invoering van een 38 urenweek (een voltijdse job in het secundair wordt nu uitgedrukt in 20 tot 28 lesuren van 50 minuten) of het afschaffen van (verlof)stelsels en hervormen van bekwaamheidsbewijzen: volgens de bonden zijn enkele van de 70 voorstellen van de Commissie onwerkbaar of ondermijnen ze de beroepseer van leraren. “We herkennen in het rapport vooral de agenda van de werkgevers, of dus koepels”, zegt Koen van Kerkhoven van COC. “Zeker als het gaat om de aanval op het lerarenstatuut of afschaffen van verlofstelsels. Dat gecombineerd met de vraag van de koepels in het Vlaams Parlement om een politieke beslissing te nemen, schuift men het sociaal overleg aan de kant.”

Het is de bonden niet ontgaan dat de recente verkiezingsmemoranda van de koepels best wat overlap vertonen met het rapport van de Commissie van Wijzen. Ook waren verschillende politici positief over het werkstuk. De kans - bij sommigen zelfs expliciete hoop - bestaat dat het rapport als basis dient voor het regeerakkoord van de volgende Vlaamse regering om een groot akkoord te smeden over het lerarenberoep.

Dat is meteen de vrees van de drie bonden. Met deze actie willen zij koepels en politiek, de twee andere partners in het sociaal overleg, het signaal geven: ‘Jullie zullen rekening moeten houden met ons.’ De Vlaamse verkiezingen zijn op 9 juni. Voor het einde van dit schooljaar zal er nog geen Vlaamse regering zijn - mogelijk wel voor het begin van het nieuwe schooljaar. Tijdens de zomervakantie kunnen de bonden moeilijker leraren mobiliseren, mochten ze vinden dat het regeerakkoord een foute kant opgaat volgens hen.

Opvallend is dat COV, de christelijke onderwijsvakbond voor het basisonderwijs, geen actie wil voeren “tegen een rapport”, aldus Marianne Coopman. “De noden van het onderwijspersoneel zijn groot. Onze leden willen daarom dat we eerst met de sociale partners aan de onderhandelingstafel gaan zitten om in alle luwte een sociaal debat te voeren dat kan leiden tot een goed loopbaanpact.”

Ergernis

Zelfs mensen die begrip hebben voor de standpunten van de bonden, vinden het vreemd dat de bonden nu al acties aankondigen. “Ik denk dat de bonden vooral een signaal willen sturen”, zegt Ann Blomme, directrice van het GO! Lyceum in Gent. “Je voelt veel kwaadheid over het rapport en onbegrip voor wie de job van leraar dagelijks uitvoert. Langs de andere kant: die voorstellen staan niet in steen gebeiteld.” Dat is wat ook Christel Schepers, directrice van het Atlascollege in Genk zegt. “Ik snap een aantal van de bedenkingen van vakbonden, maar dit lijkt me behoorlijk voorbarig.”

Ook KU Leuven-rector Luc Sels betreurt de aangekondigde acties. “Ik snap dat de vakbonden een signaal willen geven”, zegt hij. “Maar staken tegen een adviesrapport is wel heel verregaand. Ik betwijfel of daar winst uit te halen valt. Volgens mij zal de ergernis doorwegen.”

En de man tegen wiens werk de bonden zich nu richten? Van Damme wil vooral geen olie op het vuur gooien. “Ik wil het sociaal overleg net alle kans geven: een van onze voorstellen is net om het op lokaal niveau te versterken”, zegt hij. Anderzijds betreurt hij dat de discussie over het lerarenberoep, die zich nu al meer dan tien jaar aansleept, dreigt aan te blijven slepen.

Hetzelfde patroon dreigt zich inderdaad te herhalen. Onderhandelen over een hervorming van het lerarenberoep, waarbij politiek, koepels en vakbonden elkaar vinden, is sowieso een mijnenveld. Mening minister beet er al zijn tanden op stuk. “Ook nu weer lijkt iedereen a priori in de loopgraven te kruipen”, zegt Kerkchoven. “Dan zijn we weer vertrokken voor vier jaar wanbeleid.”

Dus is de vraag: wie slaagt erin deze patstelling te doorbreken?