Stoffer na commotie: We hebben oprecht geprobeerd het goede te zoeken voor het land
De steun van de SGP aan de Asielnoodmaatregelenwet acht partijleider Chris Stoffer na alle commotie nog steeds verdedigbaar. „Maar soms blijf ik maar denken: hadden we maar.”
Het opstellen en uitwerken van het strengste asielbeleid ooit. Voor het kabinet-Schoof was dat prioriteit nummer 1. De vroegtijdige breuk in de coalitie bracht alles in een stroomversnelling. Te midden van alle hectiek zag Wilders zijn kans schoon: PVV-Kamerlid Vondeling voegde op de valreep een bepaling toe aan de wet die het illegaal in Nederland verblijven strafbaar stelt.
Uiteindelijk stemde een meerderheid van 94 Kamerleden voor, waaronder die van de SGP. De SGP-fractie bedong daarvoor wel dat het kabinet de Raad van State na de stemming nog om tekst en uitleg over het PVV-wijzigingsvoorstel zou vragen. Daarna volgt opnieuw een Kamerdebat.
„Schandelijk”, zo beoordeelde de Leidse hoogleraar staatsrecht Wim Voermans die gang van zaken. „Asielwetten na kort briefje toch door Kamer, maar niemand weet hoe het verder gaat. Geen zorgvuldige wetgeving, maar een louter politiek spelletje”, schreef hij nog op de avond van de stemmingen op zijn pagina op berichtendienst X.
Geraakt
Ruim een week na de chaotische taferelen toont SGP-partijleider Chris Stoffer zich door Voermans aantijging nog altijd geraakt. Hij stelt met klem dat de SGP heeft geopereerd „in alle oprechtheid”. We hebben naar een balans gezocht, verduidelijkt Stoffer in een terugblik in een snelwegrestaurant bij Nunspeet. „Enerzijds wilden we recht doen aan de oproep van de kiezer om nu eindelijk eens tot een strenger migratiebeleid te komen. Die verantwoordelijkheid woog voor ons heel zwaar. Anderzijds staat onze partij ook voor deugdelijke wetgeving en zorgvuldige wetsbehandelingen. Dat is een enorme worsteling geweest.”
Hoewel de wet nog door de Eerste Kamer moet, is er over de mogelijke strafbaarstelling van illegaliteit al veel deining ontstaan. Zelfs de korpschef van de Nationale Politie toonde haar zorg. Hoe verklaart u dat?
„Ik begrijp heel goed dat de korpschef als handhaver van de wet zich afvraagt: wat moet ik hiermee? Ook de politie verlangt naar duidelijkheid, net als de SGP. In bredere zin kan ik heel goed invoelen dat alleen al het idee dat het uiten van naastenliefde straks strafbaar zou kunnen worden, veel organisaties schokt. Ons sloeg de schrik ook om het hart toen Van Weel die donderdagmiddag met die uitleg kwam.”
Had de SGP die dinsdag daarvoor voldoende scherp tegen welk amendement ze "ja" zei toen de fractie voor het amendement-Vondeling stemde?
„Als fractie waren we er die dinsdag van overtuigd dat de strafbaarstelling niet zou slaan op het bieden van goedbedoelde hulp. Onze lezing was: alleen personen en organisaties die illegalen met kwade opzet helpen om zich te onttrekken aan het openbaar gezag worden straks strafbaar. Concreet kun je dan bijvoorbeeld denken aan schimmige uitzendbureaus die illegalen uitbuiten en ergens op een vies zolderkamertje laten bivakkeren.”
Hebben jullie derden geraadpleegd om te checken of die duiding ook anders zou kunnen uitvallen?
„Nee, we hebben deze afweging echt in de fractie gemaakt en daar is eigenlijk ook helemaal geen discussie over geweest. De SGP is al jaren voor strafbaarstelling van illegaliteit. Inderdaad, op woensdag 2 juli trad het CDA pontificaal naar buiten met de boodschap: omdat dit PVV-amendement op dinsdag 1 juli is aangenomen, kunnen wij de wet niet meer steunen. Maar dat was dus na de stemmingen over de wijzigingsvoorstellen, dat kon toen voor ons geen waarschuwingssignaal meer zijn.
En toen de PO-Raad, de sectorvereniging voor primair onderwijs, mede op aangeven van het CDA waarschuwde dat illegale leerlingen mogelijk niet meer naar school zouden mogen, bleek ook dat genuanceerder te liggen. Het wijzigingsvoorstel van de PVV bleek uitdrukkelijk te slaan op meerderjarigen, niet op minderjarigen.
Terugkijkend moet je constateren dat de echte onduidelijkheid pas ontstond op donderdag 3 juli, twee dagen na de stemmingen over de amendementen. Die donderdag kwam NSC-Kamerlid Diederik Boomsma met spoedvragen, die minister Van Weel een paar uur later beantwoordde. Daaruit bleek dat ook goedbedoelde hulp strafbaar zou kunnen zijn en vanaf dat moment gingen ook bij ons alle alarmbellen rinkelen. En voor de goede orde: in principe was Van Weel ons toen ook kwijt.”
Wat bedoelt u daarmee?
„Wij hebben de minister toen meteen laten weten: Sorry, als dit in de lucht blijft hangen, stemt de SGP tegen de Asielnoodmaatregelenwet. Zeven uur lang hebben we die donderdag ook op die toer gezeten, tot Van Weel om half tien ’s avonds de toezegging deed dat hij de Raad van State om een spoedadvies zou vragen en daarna opnieuw met de Tweede Kamer in debat zou gaan.”
Wat zou u achteraf graag anders hebben gedaan?
„Als ik één ding over zou kunnen doen, zou ik ervoor gezorgd hebben dat minister Van Weel zijn lezing van het wijzigingsvoorstel van de PVV al met de Tweede Kamer zou hebben gedeeld voordat we daarover gingen stemmen. Vóór vorige week dinsdag dus. Dan hadden we de afweging die we nu in alle hectiek op donderdagavond moesten maken dinsdag in alle rust kunnen bespreken. En zo had het ook kúnnen gaan, als wij hem de maandag daarvoor maar gewoon uit onszelf al om zijn oordeel hadden gevraagd.”
Maar dat deed de SGP niet.
„Klopt, en dat we dat hebben nagelaten vind ik gewoon heel pijnlijk. Ergens spookt het nog steeds door mijn hoofd: „hadden we maar.” En dat gevoel leeft niet alleen bij mij, maar bij het hele fractieteam.”
Het is geen geheim dat de gang van zaken ook bij een deel van uw partijgenoten vragen heeft opgeroepen. En dat hun kritiek met name ziet op dit punt.
„Terecht, want daar zit ook de crux. Nadat we alle wijzigingsvoorstellen hebben doorgenomen, hebben we inhoudelijk getoetst: past het eindresultaat bij waar we als SGP altijd voor hebben gestaan? En dan is illegaliteit strafbaar stellen voor ons nooit een discussie geweest. Wel de vraag: hoe geef je daar uitvoering aan? Ook daar hebben we naar gekeken. Maar nogmaals, wat de minister ervan vond hadden we ook op maandag te horen kunnen krijgen, dan hadden we die worsteling van donderdagavond niet gehad.”
Door een gedegen, rechtsstatelijke uitleg te geven van het wijzigingsvoorstel moet de Raad van State de politiek straks uit deze doolhof loodsen. Stel, die uitleg is straks voor meerdere uitleg vatbaar, belanden jullie dan niet van de regen in de drup?
„Als daar onduidelijkheid en mist over blijft bestaan, dan moet die wet gewoon gerepareerd worden. Dan moet dat artikel over die strafbaarstelling er gewoon uit.”
En wat als zo’n reparatie niet lukt?
„Als het risico dat goedbedoelde hulp strafbaar gesteld kan worden dan nog blijft bestaan, hoe minimaal ook, dan houdt het voor ons op. Dan stemt Peter Schalk in de Eerste Kamer tegen de wet. Met hoeveel pijn ook, want we hebben ook het dilemma de andere kant op.
In de vorige campagne kreeg ik heel veel mensen langs die zeiden: Jullie standpunten zijn prachtig, maar ik wil trouwen, ik wil een gezin stichten, maar ik kom niet aan een huis. Ga daar eerst maar eens voor zorgen. Ja, dat weegt ons ook zwaar. De druk op de woningmarkt is immens. En als mensen hier naartoe komen en ze hebben er uiteindelijk een plek, dan moeten ze ook aan een woning kunnen komen. Net als iedereen in Nederland die daarnaar zoekt.”
Oud-CDA-minister Wim Deetman noemt jullie keus om de bal bij de Raad van State te leggen „lafhartig.” Reageert u daar eens op.
„Wat we achteraf anders hadden moeten doen, heb ik helder benoemd. We kunnen nu terug blijven kijken zoveel als we willen, maar na Van Weels brief moesten we die donderdagavond handelen rond het punt waarop het vastzat. En dat betekende concreet dat wij de Asielnoodmaatregelenwet toen ondanks alle onduidelijkheid en verwarring nog niet bij voorbaat wilden wegstemmen. Gegeven de situatie waar we in zitten, proberen we als SGP altijd het goede te zoeken voor ons land en zo kwamen we uit bij deze route. We konden niets beters bedenken dan dat. Anders was strenger asielbeleid voor Nederland sowieso gewoon van de baan geweest.”
En die route verdedigt u nog steeds?
„Ja.”
Heeft de gang van zaken van de afgelopen weken jullie aanleiding gegeven om het SGP-standpunt over het strafbaar stellen van illegaal verblijf nog eens tegen het licht te houden?
„Daar zijn we in de verste verte nog niet aan toegekomen. We hebben überhaupt geen tijd gehad voor wat voor algemene gedachtewisseling dan ook.”
Er zijn christenen die het strafbaar stellen van illegaliteit meer bij de PVV vinden passen dan bij een christelijke partij.
„Misschien mag ik hen erop wijzen dat illegaliteit strafbaar stellen en mensen straffen die illegalen helpen niet automatisch in elkaar over gaan. Stel, iemand is uitgeprocedeerd en moet terug naar het land van herkomst, maar pas na een week of een jaar is dat te realiseren. Dan spreekt het wat ons betreft voor zich dat je gedurende die tijd gewoon goed voor zo iemand zorgt.
Verder ziet die strafbaarstelling op uitgeprocedeerden, hè. Niet op vluchtelingen. Het gaat om mensen met een afgewezen asielverzoek, die van de rechter te horen hebben gekregen: U moet weg. En daarbinnen is ook weer heel veel diversiteit. Ook prostituees die slachtoffer zijn van mensenhandel, zitten in die groep, net als de zogenoemde ongedocumenteerden en mensen die statenloos zijn. Die vragen een andere aanpak dan mensen die weg kunnen, maar niet willen.”
Afgelopen dinsdag koos de SGP ervoor om in twee digitale beraden met de bestuurdersvereniging een toelichting te geven op haar handelwijze in het debat en rond de stemmingen. Was dat nodig omdat het intern onrustig begon te worden?
„Nee, dat is te kort door de bocht. Het doel was vragen beantwoorden en tekst en uitleg geven. En dat is gelukt. Hoe we geopereerd hebben, verdient niet de schoonheidsprijs; dat hebben we meteen aan het begin ook zo uitgesproken. Daarmee was de lucht geklaard. Hoe Peter Schalk zich in de Eerste Kamer zal opstellen, hebben we ook glashelder kunnen maken. En verder staat het alle SGP’ers uiteraard vrij om intern met elkaar te bediscussiëren welke koers zij vinden dat de partij op asiel moet varen. Dat blokkeren wij op geen enkele manier.”
Ds. A.L. Molenaar schreef in een ingezonden opinieartikel in het Reformatorisch Dagblad dat hij in jullie inbreng het Bijbels getuigenis over de aansporing om barmhartigheid te betrachten, had gemist. Wat zegt u daarop terug?
„Ik vond zijn schrijven indrukwekkend. Ik denk dat hij en zijn gezin met hun levensstijl en hun gastvrijheid voor velen een voorbeeld zijn.
Als het gaat om zijn kritiek: het klopt dat we in dit specifieke debat geen Bijbelse noties hebben ingebracht. Maar misschien mag ik ds. Molenaar vragen: beoordeel ons op het totaalplaatje. Als er in de Tweede Kamer één partij is die voortdurend naar gelegenheden zoekt om de Bijbel te laten spreken en onophoudelijk aandacht vraagt voor christenvervolging, dan is dat de SGP. Daar steek ik mijn hand echt voor in het vuur.”
