Drie vragen over gratis inenting voor ouderen tegen gordelroos. ‘Doe eens wat aan die pijn, jongen’

Ook minder kapitaalkrachtige ouderen kunnen zich gaan beschermen tegen de jeuk, rode blaasjes en hevige pijnen veroorzaakt door gordelroos. Het Rijk stelt jaarlijks 39 miljoen euro beschikbaar voor een vaccinatieprogramma, zo is vastgelegd in het vorige week beklonken zorgakkoord. Een effectief vaccin bestond al, maar de twee benodigde prikken kosten samen zo’n 500 euro, een uitgave die velen zich niet kunnen veroorloven.

Goed nieuws dus, op het oog. Maar: ouderen kunnen zich nog niet rijk rekenen. Allereerst wordt de eerste vergoede prik pas in 2027 gezet. En ten tweede is die jaarlijkse 39 miljoen euro lang niet genoeg voor inenting van alle ouderen.

1Wat zijn de risico’s van gordelroos?

Gordelroos is een infectieziekte die leidt tot pijnlijke, jeukende blaasjes, gegroepeerd aan één kant van het lichaam, soms in het gezicht. Na het verdwijnen van de blaasjes bestaat een kans van 5 tot 30 procent op een ernstige complicatie: hevige zenuwpijnen die maanden of zelfs jaren aanhouden.

„Mijn vader had er acht jaar last van”, zegt voormalig huisarts Ted van Essen (76), voorzitter van de Nederlandse Immunisatie Stichting die zich inzet voor vaccinatie ‘als preventieve maatregel voor infectieziekten’. „Hij was al in de negentig en hij grossierde in aandoeningen die hij stuk voor stuk doorstond. Maar de pijn bleef. ‘Doe er eens wat aan, jongen’, zei hij tegen mij, ‘ik heb je niet voor niets medicijnen laten studeren.’”

Boosdoener is het varicellazostervirus, dat ook waterpokken veroorzaakt en daarna in het lichaam blijft sluimeren en jaren later kan opvlammen onder invloed van stress of lage weerstand. Dan ontstaat gordelroos. Jaarlijks bezoeken ruim negentigduizend mensen de huisarts vanwege de ziekte, vooral zestigplussers. Het aantal ziekenhuisopnames wordt geschat op vijfhonderd per jaar.

Lees ook

Vaccinatie tegen gordelroos lijkt ook te beschermen tegen dementie

2Welke doelgroep krijgt de prik vergoed?

Alle zestigplussers inenten zou een vijfjarige vaccinatiecampagne vergen van naar schatting elk jaar 185 miljoen euro. „Een enorme berg geld. Dat is de reden waarom de politieke discussie over de keus dit vaccin al dan niet te vergoeden jarenlang heeft geduurd”, zegt een woordvoerder van het ministerie. „De gedachte is nu: laten we gewoon aan de slag gaan met het geld dat we hier nu voor bij elkaar kunnen krijgen. 39 miljoen is een fors bedrag. Je kunt er al een hoop ellende mee voorkomen, medisch maar ook maatschappelijk, denk aan uitval op je werk.”

Staatssecretaris Judith Tielen (Preventie, VVD) heeft aan het RIVM gevraagd te adviseren hoe het bedrag in te zetten. Het lijkt voor de hand liggend dat het RIVM adviseert iedereen die zestig wordt te vaccineren: die kosten liggen om en nabij 39 miljoen euro. Bovendien geeft dat statistisch gezien meer ‘waar voor je geld’, omdat zestigjarigen simpelweg een langer leven voor zich hebben. Het gordelroosvaccin is jarenlang werkzaam.

Een RIVM-woordvoerder laat zich niet inhoudelijk uit over het te geven advies. Ook wanneer het komt, is onbekend.

3Hoe reageren patiëntenverenigingen?

„Dit is een heel mooie, eerste stap om ouderen te beschermen”, zegt voorzitter van de stichting Pijn na gordelroos Chantal Tesson (48). „Natuurlijk hadden we bredere bescherming gewild, maar dat was financieel niet reëel.”

Van Essen van de Nederlandse Immunisatie Stichting is ook verheugd maar hoopt dat het vaccinatieprogramma snel wordt uitgebreid. „Je kunt niet volhouden dat je er als land twintig of dertig jaar over doet voordat iedereen op eenzelfde manier beschermd is. Dat strookt niet met de solidariteitsgedachte waarop ons gezondheidsstelsel is gebaseerd.”

Alle zestigplussers inenten vergt een vijfjarige campagne van elk jaar 185 miljoen euro

Die solidariteit stond het afgelopen halfjaar al onder druk: van pakweg december tot maart liet een golf aan ouderen zich tegen gordelroos inenten – op eigen kosten dus. De hausse ontstond na een uitzending van tv-programma Radar, dat waarschuwde voor de risico’s van de ziekte. De gestegen vraag was ongemakkelijk voor de GGD’s die het vaccin injecteren: al prikkend vergrootten ze de gezondheidskloof tussen rijk en arm.

En al is die piek bij de meeste GGD’s voorbij, ouderen blijven komen voor de dure prik. GGD Twente meldt zelfs een „toenemende vraag”, GGD Hollands Midden (regio-Leiden) zegt nog steeds in een piek te zitten, met soms vijftig prikafspraken  in één week.

GGD Haaglanden laat weten dat afgelopen vrijdag een klein aantal ouderen hun prikafspraak afzegden vanwege het nieuws van de naderende vergoeding. Deze ouderen moeten dus nog zeker anderhalf jaar wachten én hopen dat de vergoeding ook voor hen gaat gelden.

Lees ook

Waarom kloppen ouderen opeens massaal aan bij de GGD’s voor het gordelroosvaccin? En vier andere vragen