Herinvoering dienstplicht in Duitsland gaat niet zonder slag of stoot
Terwijl Denemarken zover gaat dat het de dienstplicht voor vrouwen invoert, doet Duitsland moeilijk over het oproepen van mannen voor het leger. De Duitse minister van Defensie Boris Pistorius wil de dienstplicht graag herinvoeren, maar zijn partij niet.
Als het aan de Duitse bondskanselier Friedrich Merz (CDU) ligt, krijgt Duitsland het sterkste leger van Europa. De uitgaven voor defensie gaan flink omhoog. Zelfs over het bezit van een eigen atoombom denken de oosterburen na. Dat was ooit anders.
Na de Tweede Wereldoorlog moesten onze oosterburen het naziverleden verwerken. Nooit meer oorlog, was jarenlang het motto. Duitsland zou voortaan een vredelievend land in Europa worden. In het kader van de NAVO kwam er in 1955 een Duits leger: de Bundeswehr.
Lange tijd kon het land zich overgeven aan pacifistische illusies. Dat gebeurde helemaal na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Duitsland omarmde samen met andere Europese landen Rusland – daar was geen kwaad meer van te duchten.
Kinderlijke behandeling
Uit die droom zijn de Duitsers –net zo goed als andere Europese landen– ruim drie jaar geleden wreed ontwaakt door de Russische inval in Oekraïne. Toenmalig bondskanselier Olaf Scholz (SPD) sprak van een ”Zeitenwende”: een keerpunt in de geschiedenis. Alleen handelde hij er niet naar. De kinderlijke behandeling van de strijdkrachten zette hij gewoon voort.
Maar sinds het aantreden van Merz en de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten waait er een andere wind. Berlijn is zich ervan bewust dat een militaire inhaalslag nodig is. Samen met andere Europese landen moet Duitsland Rusland het hoofd kunnen bieden – zo nodig zonder de VS.
De praktijk is weerbarstig. Voor de inzet van de wapens zijn soldaten nodig en daar is een tekort aan. De Bundeswehr telt op dit moment 181.000 manschappen. Daar moeten er nog 60.000 bij, aldus minister van Defensie Boris Pistorius (SPD). Plus 200.000 reservisten.
Om dat gat te vullen stelde Pistorius voor de dienstplicht weer in te voeren. Die was in 2011 niet uit de grondwet geschrapt, maar opgeschort. De Bondsdag kan de dienstplicht eenvoudig herinvoeren als die dat nodig acht; een grondwetswijziging is niet nodig.
Een meerderheid van de bevolking staat achter de dienstplicht. In Pistorius’ eigen partij denkt men er echter anders over. Toen de minister eind vorige week zich sterk maakte voor de herinvoering van de dienstplicht, vielen partijgenoten en de jongerenafdeling van zijn eigen SPD hem aan.
Vrijwilligers
Pistorius ging door de knieën en sloot een compromis. „Wij willen geen activeerbare wettelijke optie voor dienstplichtigen voordat alle mogelijkheden voor vrijwilligers zijn uitgeput”, luidde zijn verklaring.
Als de Bondsdag akkoord gaat, ontvangen alle mannen en vrouwen ouder dan 18 jaar vanaf mei 2026 een vragenlijst. Heren moeten vragen beantwoorden over hun gezondheid en hun belangstelling om zich bij de Bundeswehr aan te sluiten. Vrouwen zijn niet verplicht de vragen te beantwoorden.
Gaat de vragenlijst voldoende vrijwilligers opleveren voor het Duitse leger? Pistorius doet er alles aan om de nieuwe vorm van militaire dienst aantrekkelijk te maken. Zo krijgen vrijwilligers een hoger soldij. De CDU stemde in met het compromis om de vrede binnen de coalitie niet in gevaar te brengen.
Wat vindt het leger er zelf van? Kolonel André Wüstner –voorzitter van de vereniging die de belangen van de militairen behartigt– zegt tegen weekblad Der Spiegel: „Velen binnen de SPD beseffen blijkbaar nog steeds niet voor welke enorme uitdagingen we staan vanwege onze kwetsbare veiligheidspositie.”
