Het verkiezingsmanifest van Labour blonk vorig jaar uit in vaagheid. Starmer en zijn minister van Financiën Rachel Reeves waren zich bewust van het feit dat iedere belofte om geld uit te geven betekende dat elders zou moeten worden bezuinigd. Dat laatste zou kiezers mogelijk kunnen vervreemden.

De strategie werkte, omdat de Britten schoon genoeg hadden van de chaos die hand in hand leek te gaan met de Conservatieve Partij, sinds het land met Brexit voor een vertrek uit de Europese Unie had gekozen. Labour haalde een enorme meerderheid, met 411 zetels in het 650 zetels tellende Lagerhuis. Dat procentueel minder kiezers op de partij stemden dan onder de ultralinkse leider Jeremy Corbyn in 2017, werd genoeglijk vergeten.

„Het manifest van Labour was inderdaad vaag”, zegt Karl Pike, als politicoloog verbonden aan Queen Mary University in Londen. „Maar het zijn voornamelijk twee beloftes geweest die de partij nu opbreken. Ten eerste beloofden Starmer en Reeves de belangrijkste belastingen –inkomstenbelasting, btw en werknemerspremies– niet te verhogen. Nu het economisch tegenzit, is er daardoor geen ruimte voor nieuwe uitgaven.

Belangrijker is misschien nog wel dat werd uitgesloten om de relatie met de EU serieus te verbeteren. Door een terugkeer in de interne markt of de belastingunie uit te sluiten werd feitelijk met de handen op de rug onderhandeld. Serieuze samenwerking met Brussel zou een oppepper voor de economie zijn geweest. Nu is er een half akkoord gesloten. Dat helpt niet.”

Armste ouderen

De peilingen spreken boekdelen. De steun voor Labour is weggeëbd, terwijl Starmer en Reeves met elkaar wedijveren wie de minst populaire politicus van het land is. „Het enige wat de premier vooralsnog redt, is dat er geen serieus alternatief is binnen zijn eigen partij”, zegt Tim Bale, hoogleraar politicologie aan de Queen Mary University.

Wat er het afgelopen jaar aan initiatieven werd ontplooid, leek bedoeld om de traditionele achterban van zich te vervreemden. De eerste maatregel die vorig jaar zomer werd aangekondigd was: de koudetoeslag voor bejaarden alleen garanderen aan de armste ouderen. Het leverde nauwelijks geld op –want bepalen wie arm zijn, is duur– en is inmiddels teruggedraaid.

De beloofde hervormingen van de welzijnszorg waren nog pijnlijker. Er is iets grondig mis met de Britten, want sinds de covidpandemie zijn de uitgaven voor welzijnssubsidies met 250 procent gestegen naar omgerekend 120 miljard euro, bijna net zoveel als aan defensie wordt uitgegeven. Deze week werden de beloofde bezuinigingen massaal weggestemd door de eigen fractieleden. De regering kon zich alleen nog maar redden door de beloofde hervormingen af te gelasten.

De droevige situatie waarin Labour zich bevindt, werd afgelopen woensdag pijnlijk duidelijk toen een hevig geëmotioneerde Reeves haar tranen niet kon bedwingen tijdens het wekelijkse vragenuurtje met de premier. Het had volgens haar niets te maken met het feit dat ze, na de welzijnsrebellie in de fractie, gedwongen werd om belastingen te gaan verhogen.

Wat de werkelijke reden ook was, de erfenis van een jaar Labour blijft bedroevend. Het probleem is dat er geen zicht is op verbetering. „Met hun impopulariteit zijn Starmer en Reeves voor hun partij feitelijk blokken aan het been”, aldus Bale.