Teek maakt bos onveilig; nog nooit zoveel beten gemeld
Jeuk, een rode plek, een uitstekend zwart lijfje: oeps, een teek. Afgelopen maand deden 3500 mensen een melding van een beet bij Tekenradar.nl: het topje van de ijsberg. „Doe altijd een tekencheck als je in de natuur bent geweest.”

Buitengewoon actief zijn de kruiperige beestjes dit jaar. De afgelopen weken had een kwart van de mensen die wekelijks doorgeven of ze zijn gebeten, een teek te pakken. Niet eerder registreerde Tekenradar.nl zo’n hoog percentage.
„Sinds het hemelvaartsweekend zien we een sterke toename”, signaleert dr. Arnold van Vliet, bioloog aan de Universiteit Wageningen en drijvende kracht achter de Tekenradar. „Het was lang heel droog. Toen er rond Hemelvaart eindelijk weer regen viel, activeerde dat teken.”
Teken zijn gevoelig voor uitdroging. Tijdens lange droogteperiodes kruipen ze in de grond. Als er weer neerslag valt, komen ze tevoorschijn en zoeken ze een strategisch plekje op bijvoorbeeld een lange grasspriet. Daarvandaan loeren ze naar een passerende muis, een ree of een mens. Krijgen ze de kans, dan bijten ze zich vast. Teken zijn bloeddorstig; het rode levensvocht hebben ze nodig voor de voortplanting.
Hersenvliesontsteking
Een tekenbeet is riskant. Een op de vijf diertjes draagt de bacterie Borrelia burgdorferi bij zich. Deze bacterie veroorzaakt de ziekte van Lyme. Daarnaast kunnen teken een virus overdragen dat tekenencephalitis, een soort hersenvliesontsteking, veroorzaakt. Dit virus komt steeds meer voor, vermoedelijk door de stijgende temperaturen, maar is nog wel erg zeldzaam.
„Doe altijd een tekencheck als je in de natuur bent geweest”, adviseert Van Vliet. „Controleer ook de rest van je lichaam als je een teek vindt, want er kunnen er meer zitten. En vergeet je kinderen en kleinkinderen niet te controleren. Leer het hun aan dat ze zich standaard checken.”
Vind je een teek, verwijder die dan zo snel mogelijk met een pincet, tekentang of gewoon met je nagels. „Wacht niet tot je bij de dokter terechtkunt. Hoe eerder je de teek weghaalt, hoe kleiner de kans op een besmetting.” Het is volgens de bioloog een misvatting dat je je geen zorgen hoeft te maken als de teek binnen 24 uur wordt verwijderd. „Binnen een paar uur na een beet kan de Borreliabacterie al worden overgedragen.”

Twee op de honderd mensen krijgen daadwerkelijk de ziekte van Lyme na een beet. De eerste symptomen zijn een groter wordende vlek of kring. Soms verdwijnt zo’n rode plek weer na verloop van tijd. Het kan ook zijn dat er helemaal geen vlek of kring te zien is, terwijl iemand wel besmet is. „Wees alert op gewrichtspijn, zenuwpijn of hartkloppingen”, adviseert Van Vliet. „Koorts kan duiden op een virusinfectie.”
Hotspots
Teken kunnen overal zitten waar groen is. Dus niet alleen in het bos, maar ook in de tuin. Ze komen daar terecht via muizen, egels of vogels. Een op de drie mensen loopt een tekenbeet in de tuin op.
Niet overal in het land komen teken in dezelfde mate voor. Een belangrijke hotspot is de Veluwe. Ook wat betreft de ziekte van Lyme zijn er regionale verschillen. Vooral uit het noordoosten van Nederland –met name Drenthe en Oost-Gelderland– komen relatief veel meldingen van een rode ring of vlek, een vroege uiting van de ziekte. Dit wijst er volgens Van Vliet op dat vooral in die regio’s veel besmette teken zijn. Maar in heel Nederland wint lyme terrein sinds de eerste meting in 1994.