„Gebruik gewoon je gezonde verstand”, reageert Karlijne van Ammers op de nieuwe adviezen en de vraag naar het effect ervan. „Het zijn toch richtlijnen? Ik heb een tweeling van tien. Ze krijgen voor hun rapport allebei een nieuwe mobiel.” Maar wat is gezond verstand als het gaat om digitalemediaopvoeding?

In haar praktijk ziet orthopedagoog Mariëlle Beckers van Buro Bloei ouders daar veel mee worstelen. „Ze zijn er zelf vaak niet mee opgevoed.”

De richtlijnen vindt ze „supergoed”, maar wel wat laat. „Ik heb zoveel jongeren gezien die hier veel eerder baat bij zouden hebben gehad”, verzucht ze. „Met een smartphone geef je jonge kinderen toegang tot een wereld waar je als ouder nauwelijks controle over hebt, en waar kinderen wellicht voorheen geen toegang toe hadden.”

Ze ziet bijvoorbeeld steeds jongere kinderen –van 9, 10 jaar– die zichzelf snijden of krassen en kampen met eetstoornissen. „Dat is de groep die voorheen pas in de puberteit hiermee te maken kreeg. Problemen ontstaan nu eerder doordat TikTok hun zelfbeeld beïnvloedt en ze van alles over snijden zien. Dat triggert ze.”

Volgens haar vinden ouders het lastig hun kinderen te begrenzen. „Dat is ook ingewikkeld. Sommige peuters gaan compleet uit de plaat als je hun iPad afpakt.”

Ongemakkelijkheid

Dat de regering kiest voor vrijblijvende adviezen en geen verbod, is volgens Beckers discutabel. „Een smartphone is een risico voor hun mentale gezondheid, dat is heel zorgelijk. Alcohol en sigaretten mogen ook niet verkocht worden aan kinderen. Een verbod is daarom het overwegen waard.” Ze benadrukt het belang van verbinding tussen mensen. „Sus een kind niet met een iPad tijdens een diner zodat het stil is. Omgaan met ongemakkelijkheid is leerzaam. Daar moet je al jong mee oefenen.”

Hoe leg je als ouder uit dat die beloofde telefoon er nu toch nog níét komt, nu de nieuwe adviezen zijn uitgebracht? Je zult een kind hebben dat net tien is en nu net als zijn oudere broer en zus óók eindelijk die mobiel verwacht voor zijn verjaardag?

„Maak als ouder duidelijk waarom je daarvan afziet. Houd voet bij stuk”, tipt de orthopedagoog. „De wrijving die een verbod geeft, hoort erbij, vind ik. Het is jouw taak te zorgen dat een kind goed en gezond opgroeit. Gebruik de tijd die vrijkomt om eens een spelletje met je kind te doen.” Maak van het weren van de mobiel in je gezin een spel, vervolgt ze. „Stapel de mobiels op elkaar tijdens het eten en de eerste die ernaar grijpt, heeft verloren.”

Als een kind nu al een mobiel heeft, maar volgens de richtlijnen daar nog net niet aan toe is, is het volgens de orthopedagoog „onverstandig” dat nu terug te draaien. „Dat gaat te veel strijd kosten. Het is wel een goed moment om het gesprek erover aan te gaan en schermtijd te beperken. Is je kind nu heel jong, dan heeft het wel zin het terug te draaien.”

Volgens haar blijft het altijd belangrijk rekening te houden met de context van een situatie. „Ouders vinden hun kinderen al snel verslaafd, maar als ze naast mobielgebruik ook lekker sporten en buiten spelen, is dat wat anders dan wanneer het kind de mobiel nodig heeft om zichzelf te kunnen vermaken.”

Digitale vaardigheden

„Mijn zoon van 11 zit in groep 7 en vindt het heel lastig”, zegt Lotte Brouwer in reactie op de nieuwe adviezen. „Bijna zijn hele klas heeft een telefoon. Hij weet dat die telefoons hierdoor niet afgenomen gaan worden, maar ook dat de kans dat hij er eentje krijgt voordat hij naar de middelbare school gaat, minder dan nul is geworden.”

Bij de PO-Raad, de belangenbehartiger voor het primair onderwijs, kunnen ze de nieuwe richtlijnen waarderen, bevestigt woordvoerder Esther Sloots.

„Ze verminderen discussies en kunnen scholen helpen afspraken te maken”, zegt ze. „Tegelijk is het belangrijk dat kinderen digitale vaardigheden leren; daar zien we een rol liggen voor scholen.” Van de richtlijnen een verbod maken, vindt de PO-Raad te ver gaan. „Maatwerk moet mogelijk blijven.”

De VO-raad, die opkomt voor de belangen van middelbare scholen, laat bij monde van Fijke Hoogendijk weten dat het uitvoeren van de richtlijnen „vooral aan de ouders en aanbieders van content” is. „Scholen moeten vooral inzetten op digitale geletterdheid. Pubers overzien niet altijd de gevolgen. Deze richtlijnen zijn een aanvulling op het smartphoneverbod in de klas.”

Een gebruiksverbod voor sociale media tot 15 jaar is niet te handhaven en daarom onwenselijk, vindt de VO-raad. „Verbieden van wat leerlingen op hun mobieltje installeren, is niet aan ons maar aan ouders.”