Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over de ontwikkelingen in Europa. In deze editie: de VVD wil wegkijken en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen krijgt een onverwachte rekening gepresenteerd.
De Europese antiwegkijkwet, die bedrijven verplicht om misstanden in hun waardeketens aan te pakken, kent onderhand meer tussenschakels dan de productielijnen waar het om draait. En misschien komt er deze week weer eentje bij.
Want als het aan de VVD ligt, wijst Nederland de corporate sustainability due diligence directie (CSDDD), zoals de antiwegkijkwet officieel heet, naar de prullenbak. Thom van Campen en Claire Martens, die voor de liberalen in de Tweede Kamer zitten, dienden afgelopen donderdag een motie daartoe in. Dinsdag wordt er gestemd.
Het kan spannend worden. In december riep JA21-collega Joost Eerdmans de Nederlandse regering met een andere motie op om zich in Brussel hard te maken voor uitstel en versoepeling van de CSDDD. Daar waren toen 72 van de 150 Tweede Kamerleden het mee eens. Net niet genoeg om de motie aan te nemen, maar ruim voldoende om aan te tonen dat de wet veel tegenstanders kent.
De CSDDD is het Europese antwoord op de internationale verontwaardiging die ontstond na de instorting van een onveilige textielfabriek in Bangladesh, waarbij meer dan 1100 mensen omkwamen, terwijl ze aan het werk waren voor westerse kledingmerken.
Inmiddels is Brussel zelf al aan de slag gegaan om de richtlijn af te zwakken. Dit alles in de geest van de Italiaanse oud-president Mario Draghi en diens beroemde rapport over de tanende concurrentiekracht van het Europese bedrijfsleven. Wat de VVD betreft mag er dus nog wel een schepje bovenop.
‘Deze regelgeving is tot stand gekomen in een heel andere periode’, zegt Martens in een toelichting. ‘We kunnen naar de wet blijven kijken en deze proberen aan te passen. Maar het moet wat ons betreft drastischer.’
In het verleden was VVD juist voorstander van een Europese antiwegkijkwet. Zelfs in het partijprogramma voor de verkiezingen van 2023 verwoordde de partij dat standpunt nog (zie pagina 41). Martens snapt dat ze daarmee nu geconfronteerd wordt. Maar, zegt ze: ‘De panelen van de wereldeconomie schuiven snel. En deze wet zet ons op achterstand ten opzichte van China en de VS.’
Maatschappelijk verantwoord ondernemen? Nu even niet dus. Eline Achterberg, CSDDD-expert van Oxfam-Novib, is niet te spreken over ‘de plotselinge draai’ van de VVD, die nota bene plaatsvond op de internationale Dag tegen Kinderarbeid. Frankrijk en Duitsland morren ook al over de wet.
‘Als de Kamer komende dinsdag instemt met deze motie, dreigt het deze wetgeving de nek om te draaien zodat bedrijven mogen blijven wegkijken van kinderarbeid, uitbuiting en milieuvernietiging in hun toeleveringsketens’, zegt Achterberg.
'Het zal u niet ontgaan zijn dat er grote werken aan de gang zijn op het Schumanplein.' Met die open deur begint een brief van de Brusselse regering aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Haar kantoor ligt immers aan dat plein, dat wordt heraangelegd. Daar hoort een luifel met groendak bij.
Zoals zo vaak bij openbare werken, vallen de kosten veel hoger uit dan begroot. Dat is problematisch voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat zonder een volwaardige regering zit. Meer dan een jaar na de verkiezingen is het eind aan de politieke impasse niet in zicht. De financiële situatie is ondertussen precair.
Daarom vond de Brusselse regering het een goed idee om de Europese instellingen te vragen of zij niet wat geld konden vrijmaken om het Schumanplein af te werken. Het zou om minstens €3 mln gaan. 'Een schande', vond premier Bart De Wever, die sprak van een bedelbrief en Brussel een 'failed state' noemde.
'Ik geef toe dat dat een creatieve oplossing was, maar we hebben dit niet onbesuisd gedaan', verdedigde de Brusselse staatssecretaris voor stedenbouw Ans Persoons zich. De dure luifel achterwege laten, is voor haar geen optie. 'Zonder de overkapping wordt het hele plein een architecturale mislukking.’
'Het is niet bepaald een brief die we elke dag krijgen', hoorde De Standaard in Europese kringen, waar volgens de Vlaamse krant smalend werd gereageerd op 'een vrij ongewoon verzoek'. Een woordvoerder van de Commissie liet weten 'te gelegener tijd' te antwoorden op de brief.
Het was niet het mooiste moment in de carrière van Jan Peter Balkenende, het lijsttrekkersdebat op 26 mei 2010. Het CDA-boegbeeld kreeg van presentator Marielle Tweebeeke de vraag met welke twee partijen hij zou willen regeren. Balkenende probeerde te duiken, maar Tweebeeke liet niet los. Waarop Balkenende gênant uit de hoek kwam: ‘U lacht zo lief.’
Wat later verloor het CDA bij de verkiezingen twintig van de 41 Kamerzetels. Tv-optredens, en presentatoren, kunnen politici maken en breken, zou je kunnen zeggen. Juist daarom trekt het vertrek van Anne-Sophie Lapix bij de zender France 2 in Frankrijk de aandacht. Want, zo beweren media, zowel oppositieleider Marine Le Pen als president Emmanuel Macron, hadden slechte ervaringen met Lapix en haar ondervragingen. Zij stoorden zich aan de glimlach waarmee Lepix vragen stelde, of reageerde op uitspraken.
Met dat lachje ontrafelde Lapix al in 2012 dat Marine Le Pen niet bijster veel kaas van de overheidsfinanciën had gegeten. In 2024 vroeg ze aan Macron of hij de opmars van Rassemblement National van Le Pen niet kon stuiten. ‘Daar ben ik mee bezig’, zei het staatshoofd. ‘Nu?’ reageerde Lapix met een glimlach.
De ‘mimiek’ van Lapix, in combinatie met haar vragen, leidde er volgens Franse media eerder toe dat Macron zich liever liet interviewen door de zender TF1 dan door France 2. Jordan Bardella, de adjudant van Marine Le Pen (Rassemblement National), erkende daarbij dat zijn baas in 2022 niet wilde dat Lapix een tv-debat tussen haar en president Macron leidde.
France 2 ontkent dat de politiek iets te maken heeft met het vertrek van Lapix. Het achtuurjournaal van TF1 trekt al jaren veel meer kijkers, is een van de onderbouwingen van het besluit om een andere ‘anchor’ aan te stellen.
Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
• Maandag tot en met donderdag vergadert het Europees Parlement in Straatsburg. Direct bij de start presenteert de Europese Investeringsbank (EIB) haar plannen om bij te dragen aan het aanbod van ‘betaalbare en duurzame’ huisvesting in Europa.
• Op maandag en dinsdag is ook de G7-bijeenkomst in Canada. Steunt Donald Trump het Europese plan om het prijsplafond voor Russische olie te verlagen van $60 naar $45 per vat?
• Dinsdag presenteert de Europese Commissie haar plannen om de markt voor securitisatie nieuw leven in te blazen. Lees in dit artikel waarom dat belangrijk is. Hoogstwaarschijnlijk volgt deze dag ook het niet onomstreden wetsvoorstel dat bedrijven verplicht om afnamecontracten voor gas en olie uit Rusland uiterlijk in 2027 te verbreken.
• Het Hof van Justitie van de EU krijgt donderdag een advies in de slepende beroepsprocedure die Google/Alphabet begon toen de Europese Commissie dat bedrijf in 2018 een boete van ruim vier miljard oplegde wegens machtsmisbruik op de markt voor mobiele telefoons.
• Denktank Bruegel debatteert donderdag over het Amerikaanse handelstekort richting Europa.
• Vrijdag treffen de ministers van economische zaken elkaar in Luxemburg in de hoop voortgang te boeken met het omvangrijke pakket aan douanehervormingen waar ze alweer een tijdje op kauwen.
• Het Institut Jacques Delors heeft vrijdag zijn jaarlijkse conferentie. Met als spreker onder meer Stéphane Séjourné, vice-voorzitter van de Europese Commissie.
De oorlog Israël viel Iran aan, en dat schoot terug. Wat moet de EU doen? Israël heeft het recht zich te verdedigen, vinden Frankrijk en Duitsland. Demissionair premier Dick Schoof ‘betreurt’ de stap van Israël. De EU moet Netanyahu onder druk zetten, vindt deze analist. Luister ook dit radiofragment.
Voor wat… Verplicht lidstaten die te weinig uitgaven aan defensie tot een hogere bijdrage aan de begroting van de EU. Dat zal ze leren. Ziehier de creatieve bijdrage van de Brusselse denktank Bruegel aan het debat over de Europese defensie-achterblijvers enerzijds en de te magere Europese begroting anderzijds.
Intelligent De EU lanceerde ReArm Europe om de defensie-investeringen op te krikken. Maar er is daarbij te weinig aandacht voor kunstmatige intelligentie, stelt deze analyse van Instituut Clingendael.
From Russia with love De Hongaarse onderzoeksite Direkt36 belicht de Moskou-connectie van een bekende tv-analist die de oorlog in Oekraïne duidt.
Draagvlak Een Canadees bedrijf speurde naar goud in Bretagne, en vond. De regio is niet enthousiast.
Europamania wordt geschreven door de FD-Brusselaars Daan Ballegeer en Mathijs Schiffers, plus Han Dirk Hekking. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via [email protected].
