Hoe we denken over oorlog als gerechtvaardigd middel om een einde te maken aan tirannie of conflicten wordt bepaald door ons morele kompas. Als dat kompas niet „uit een boek” kan komen, zoals een collega onlangs beweerde, maar door de wetenschap wordt bepaald, dan komen we tot een andere moraal dan wanneer dat kompas verankerd ligt in de Bijbel.

De wetenschap die de evolutietheorie omarmt, zegt met Charles Darwin in zijn ”Descent of Man”: „Overal ter wereld hebben stammen altijd andere stammen verdrongen, en aangezien moraliteit (patriottisme, trouw, gehoorzaamheid, moed en medeleven) een van de factoren is die bijdragen aan hun succes, zal zowel de morele standaard als het aantal begaafde mensen overal de neiging hebben om zich te ontwikkelen en toe te nemen.” Met andere woorden: oorlog voeren heeft tot gevolg dat de overwinnende partij op een hoger moreel niveau komt en oorlog uiteindelijk overbodig wordt.

De VS zullen nog steeds het vuile werk voor ons moeten opknappen bij een aanval

Hoewel de werkelijkheid de absurditeit van deze claim toont, zien we wel de uitwerking hiervan. Geweld wordt met geweld beantwoord en leidt tot meer geweld. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel die letterlijk een doodlopende weg is en nauwelijks conflicten oplost. De roep om (steeds) meer defensiebudget, zodat we ons „tot de tanden toe kunnen bewapenen” (onlangs werd duidelijk dat daarvoor 40 miljard in plaats van de begrote 22 miljard nodig is) sluit hier naadloos bij aan.

Het morele kompas van de Bijbel wijst echter een andere richting: die van ”de vrede najagen”. Ik heb echter de indruk dat die visie in de gereformeerde gezindte ondergesneeuwd is. Op het spectrum tussen pacifisme aan de ene kant en het verheerlijken van het leger en oorlog voeren aan de andere kant zitten we dichter bij het laatste dan we vermoeden. Je zou juist van christenen, vanuit een Bijbels perspectief, verwachten dat ze meer oog zouden hebben voor het bevorderen van de vrede. In dat perspectief past afschaffing van het leger, zoals ik in mijn vorige column bepleitte (RD 1-5), beter dan meezingen in het koor van politici die het defensiebudget willen verhogen.

Harmen-Jan Kloosterman en Florian Hertog van SGP-jongeren noemen dit in hun welkome reactie (RD 27-5) echter een naïef en onverstandig idee. Allereerst wil ik een mogelijk misverstand wegnemen. Afschaffing van het leger houdt niet in dat Nederland niets moet doen om de interne veiligheid te waarborgen. Als optie noemde ik, net als in Costa Rica, het creëren van een politiemacht met uitgebreide bevoegdheden. Daarmee nemen we onze verantwoordelijkheid voor de interne veiligheid, die zo meer geïntegreerd is in de samenleving, en is onze soevereiniteit gewaarborgd.

Lees ook

Nederland kan zijn defensie beter niet uitbesteden

Anders dan beide scribenten veronderstellen, is onze NAVO-bijdrage zeer beperkt en zullen de VS nog steeds het vuile werk voor ons moeten opknappen bij een aanval. Saillanter is dat het NAVO-lidmaatschap ons juist vuile handen heeft opgeleverd doordat we verwikkeld raakten in zeer discutabele oorlogen in Irak en Afghanistan, die niets opgeleverd hebben.

De andere optie –net als IJsland onze veiligheid tegen betaling regelen met bevriende naties– is volgens SGP-jongeren geen goed idee omdat Nederland zich in een heel andere economische en strategische positie bevindt. Juist deze positie lijkt mij uitermate geschikt om te gebruiken in onderhandelingen met landen die er alle belang bij hebben dat Nederland niet wordt aangevallen, omdat dit hun eigen veiligheid zou bedreigen.

Of we nu voor of tegen afschaffing van het leger zijn, het zou winst zijn wanneer we ons als christenen in de politiek en daarbuiten (meer) zouden inzetten voor het bevorderen van vrede.

De auteur is moleculair bioloog.