Het was „de spannendste synode uit de geschiedenis van ons kerkverband”, zei preses ds. P.D.J. Buijs woensdag aan het einde van de laatste zittingsdag in de Nunspeetse Oenenburgkerk. Het was de tiende die hij meemaakte en de derde als voorzitter. „Bij mijn weten was er nooit zo veel spanning als nu. Nooit eerder is er een commissie toekomst kerkverband ingesteld. En is de synode voortijdig afgesloten.”

Dat geeft volgens ds. Buijs wel aan hoe „hoogst ernstig” de situatie in het diep verdeelde kerkverband is. „Toen mijn voorganger ds. J.G. Schenau bij de vorige synode aangaf dat de kerk in staat van ontbinding is, schrok ik. Nu blijkt dat we niet in staat zijn gebleken de brand te blussen.”

De preses sprak van een „torsosynode”. Een torso is een beeldhouwwerk dat niet af is. De kerkelijke situatie is volgens hem „intens verdrietig voor kerkleden en kerkenraden”. Tegelijk: „Wat een zegen dat we mogen weten van het werk van de Heere Jezus, dat wél af is. Dat was volmaakt. Zijn bloed reinigt van alle zonden, ook kerkelijke zonden.”

Wettig

Na het ingrijpende besluit van dinsdag om geen kerk aan te wijzen die een nieuwe synode bijeenroept en de verantwoordelijkheid bij de plaatselijke kerken te leggen, was het woensdagmorgen even de vraag of het nog wel zin had om verder te vergaderen. En of dat wel mocht.

„Op welke grond zijn we hier nog samen?” vroeg ds. E.B. Renkema. Ds. A.C. van der Wekken: „Als er geen verband van kerken meer is, heeft de synode dan nog wel recht om deze dag besluiten te nemen?”

Ds. Buijs zei dat het geen zin heeft daarover in discussie te gaan. Alle kerkenraden krijgen een brief waarin ook dit punt aan de orde komt, beloofde hij. „We zijn nog steeds een wettige vergadering. We zijn allemaal verdrietig en verslagen, maar laten we het niet erger maken dan het is. Een discussie leidt nergens toe.”

Eenheid

En dus behandelde de synode woensdag nog enkele onderwerpen die niet langer konden wachten: over financiële zaken, kerkelijke archieven en geschiloplossing bijvoorbeeld.

Kerkelijke eenheid staat ook op de agenda. De christelijke gereformeerde kerk in Baarn wil nauwer samenwerken met de plaatselijke hervormde gemeente. Deputaten vertegenwoordiging krijgen een „mandaat” om daarover een zogeheten uitzonderingsbesluit te nemen. Een algemene regeling voor samenwerking met gemeenten in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) komt later.

De CGK verkeren in een diepe crisis, maar Martin den Heijer, voorzitter van het deputaatschap eenheid gereformeerde belijders, wilde woensdag eerst enkele „mooie” dingen in het kerkelijk leven benoemen. „In mijn gemeente, de cgk in Bennekom, doen zeventien jonge mensen belijdenis. Dat laat zien dat de Heere doorgaat met Zijn werk.”

Daarnaast is er in de gesprekken met de Gereformeerde Bond in de PKN „veel geestelijke herkenning”.

Den Heijer gaf aan dat de PKN in een recente brief spreekt over „bijzondere betrekkingen” met de Nederlandse Gereformeerde Kerken en de CGK. Deputaten eenheid zijn in gesprek met het moderamen van de Protestantse Kerk over de invulling van de samenwerking, bijvoorbeeld op het gebied van kanselruil en werk in de plaatselijke gemeente.