Burgemeesters hopen na de kabinetsval nu weer verder te kunnen ‘met een nieuw kabinet dat niet voortdurend met zichzelf bezig is’

Het „strengste asielbeleid ooit” betekende in de dagelijkse praktijk van het aanmeldcentrum in het Groningse Ter Apel een jaar lang stilstand, zegt burgemeester Jaap Velema (D66). Verrast was hij niet dat Wilders er dinsdagochtend de brui aan gaf, bedroefd is hij evenmin. Met minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) had hij naar eigen zeggen „buitengewoon aardig en vriendelijk” contact, al spraken ze elkaar slechts sporadisch. „Zodra het over de inhoud ging, werd het heel erg lastig”, zegt Velema. „Ze ging blind voor het beperken van de instroom want dan lost het probleem zich vanzelf op, was haar gedachte.” Hij zucht. „Was het maar zo eenvoudig.”

Het ontbrak deze minister aan bestuurlijke vaardigheden om problemen op te lossen, zegt Velema. „Ze is uit heel ander hout gesneden.” Ook bezat Faber geen Rolodex vol contacten om acute noodsituaties het hoofd te kunnen bieden. „De uitkomst is dat er in een jaar niets is veranderd in Ter Apel, óók niet als het gaat om versneld kansarme en overlast gevende asielzoekers uit de opvang te halen – een gedeelde wens van haar én de gemeente.”

Velema had dinsdag al snel contact met verschillende collega-burgemeesters. De teneur van die gesprekken? „De hoop dat we nu verder kunnen, met een nieuw kabinet dat niet voortdurend met zichzelf bezig is.”

Lees ook

Wil je mij weg hebben?, vraagt Fleur Agema aan Dick Schoof

Woningbouw in Barneveld

In Barneveld (Gelderland) had een ruime meerderheid van de 63.000 inwoners hoge verwachtingen van juist dit kabinet „van rechtse snit”, zegt burgemeester Jacco van der Tak (CDA). In de negen dorpen die de gemeente telt wordt tamelijk verschillend gestemd, maar de gemene deler is helder: „Er is hier een rechts-conservatieve meerderheid.” Lokaal is de SGP de grootste partij, bij de laatste landelijke verkiezingen scoorden Wilders’ PVV en de BBB van Caroline van der Plas goed. Van der Tak: „Het is een beetje overdreven, maar in zekere zin is Barneveld Nederland in het klein.”

Dat geldt ook voor de problemen die er spelen in de groeigemeente. In de komende jaren moet het inwonersaantal naar 85.000. Door de achterblijvende woningbouw is dat lastig. Helemaal omdat daarvoor ook het nabijgelegen knooppunt Hoevelaken op de schop moet. En dat alles is weer moeilijk te realiseren met de stikstofproblematiek die op de Veluwe de natuur én de boer treft. „Het leidt al tijden tot onzekerheid op het erf”, zegt Van der Tak. „Mensen willen weten waar ze aan toe zijn en hadden daarom hoge verwachtingen van juist dit kabinet.” Behalve „een meer respectvolle benadering van de boeren” leverde het Barneveld weinig concreets op.

Kerncentrales in Terneuzen

In Zeeland moest juist een van de belangrijkste ambities van het kabinet Schoof vorm krijgen: nieuwe kerncentrales. Naast de al voorgenomen bouw van twee kerncentrales wilde de rechtse coalitie twee extra kerncentrales bouwen. Minister Sophie Hermans (Klimaat, VVD) gaf onlangs aan daarbij een voorkeur te hebben voor Zeeland.

Dit tot tevredenheid van Terneuzen, dat kansen ziet op een nieuwe levensimpuls door de werkgelegenheid die met de bouw én beheer van een centrale gepaard gaat. Verantwoordelijk wethouder Laszlo van de Voorde (PvdA): „Dit nu gevallen kabinet heeft dit dossier een andere dynamiek gegeven.” Over de uitvoering van de plannen is hij daarentegen minder enthousiast. „Ook voor deze partijen bleek de praktijk om meerdere geschikte locaties te vinden weerbarstig te zijn.”

Toch verwacht hij dat in Den Haag ambtelijk de plannen om tot in ieder geval twee nieuwe centrales te komen gewoon worden voortgezet. Aan Terneuzen zal het in ieder geval niet liggen. Woensdagavond is er een inloopavond voor bewoners om al hun vragen te stellen, donderdag is de gemeenteraad aan zet om de volgende fase in te luiden.

Asielzoekerscentrum in Best

Zo vechten onzekerheid en hoop momenteel in heel bestuurlijk Nederland om voorrang. Neem het Brabantse Best, dat zich al eerder bereid toonde om Ter Apel te ontlasten door asielzoekers op te nemen. Het leidde in april tot ernstige ongeregeldheden waarna waarnemend burgemeester Rianne Donders (CDA) minister Faber in een open brief om hulp vroeg: „Zo gaat het niet langer. Geweld mag niet lonen in onze democratische rechtsstaat.” De uitnodiging om naar Best te komen („U bent van harte welkom”) bleef onbeantwoord.

Gevraagd naar de gevolgen van de kabinetsval, zegt Donders: „Iedereen zal er een ander signaal in zien, denk ik. Tegenstanders van een asielzoekerscentrum in Best zullen misschien denken dat het voornemen nu van de baan is, anderen zullen juist hopen dat de oude draad van vóór dit kabinet weer wordt opgepikt.” Na een korte stilte: „Feit is dat er nog altijd een acuut probleem is in Ter Apel en wij, hier in Best, ook deels verantwoordelijk zijn voor de oplossing.”

Lees ook

Hoe vult Den Haag het machtsvacuüm: verkiezingen, rompkabinet-Schoof II of opnieuw formeren?