Redding van Vitesse verder in gevaar: banden tussen eigenaar en Russische oligarch inniger dan gedacht

Vitesse blijft weinig bespaard en de nu al zekere degradatie is niet zijn grootste probleem. Vorige week dreigde de licentiecommissie van de KNVB de proflicentie van de club in te trekken als Vitesse niet binnen twee weken al zijn financiën op orde zou hebben. En vooral: eindelijk uit handen zou komen van zijn huidige Russische eigenaar, Valeri Ojf.

Op papier mag Ojf dan sinds 2018 de eigenaar zijn, achter de schermen lijkt de gesanctioneerde oligarch Roman Abramovitsj aan de knoppen te zitten. Net voor de deadline van de licentiecommissie duikt daarvoor deze vrijdag nieuw bewijs op uit onderzoek van verscheidene media, waaronder Trouw. Het overleven van de club is daarmee nog onzekerder geworden.

Geheime leningen

De afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden dat achtereenvolgende eigenaren van Vitesse sinds 2010 informatie achterhielden over de geldstromen achter hun investering. Formeel hadden Merab Jordania (2010-2013), Aleksandr Tsjigirinski (2013-2018) en Valeri Ojf (2018-nu) de aandelen van Vitesse in bezit, maar alledrie bleken achter de schermen financiële banden te hebben met de Russische miljardair Roman Abramovitsj.

Zo onthulden The Guardian en The Bureau of Investigative Journalism (TBIJ) vorig jaar al dat de Rus via bedrijven in belastingparadijzen in het geheim 117 miljoen euro aan leningen had verschaft aan Jordania en Tsjigirinski, die zij vervolgens konden investeren in (spelers voor) Vitesse. Vervolgens onthulde een internationaal onderzoek, waaraan ook Trouw en NRC deelnamen, in november dat het bedrijf van de huidige eigenaar Ojf ook een lening kreeg van een bedrijf van Abramovitsj. Dit terwijl Ojf de KNVB had gegarandeerd dat zijn bedrijf geen zakelijke banden meer had met Abramovitsj.

En nu is er nieuwe informatie: de brievenbusfirma van Ojf, Matteson Overseas Ltd, is na de oprichting in 2006 gevuld met meer dan 200 miljoen dollar aan leningen van Abramovitsj. Daarmee investeerde Ojf in allerlei andere bedrijven waar Abramovitsj ook belangen in had, zoals staalgigant Evraz en mijnbouwbedrijf Highland Gold. Met de opbrengsten konden de leningen worden afgelost. Het opgebouwde vermogen werd in 2018 gebruikt voor de overname van de Vitesse-aandelen. Formeel dus met eigen geld van Ojf, maar indirect volledig afkomstig van Abramovitsj.

Onderdeel van bedrijvengroep Abramovitsj

De gegevens komen uit gelekte bestanden van financieel dienstverleners op Cyprus, die de tientallen bedrijven van Abramovitsj beheren. Journalisten van TBIJ en The Guardian ontdekten daar in samenwerking met de Nederlandse mediapartners Trouw, NRC en FD nog meer aanwijzingen dat Abramovitsj zeggenschap heeft over Vitesse. Directeuren die namens Abramovitsj beslissen over veel van diens bedrijven, hebben die bevoegdheid ook over het bedrijf van Ojf. Zo konden zij bankrekeningen openen namens Matteson, wat een werknemer van Abramovitsj’ bedrijf ook doet, en bankafschriften ondertekenen. Een van de Cypriotische dienstverleners, Meritservus, stuurde rekeningen voor Ojfs bedrijf direct naar Millhouse, een van de belangrijkste investeringsfirma's van Abramovitsj, waar ze werden geboekt als onderdeel van de ‘Millhouse Group’.

De nauwe financiële banden tussen Ojf en Abramovitsj zijn niet alleen een probleem omdat Ojf tegen de KNVB heeft ontkend dat ze bestonden, maar ook omdat Abramovitsj tot 2022 eigenaar was van de Engelse club Chelsea. De regels van de Europese voetbalbond staan niet toe dat iemand meerdere clubs in bezit heeft die in dezelfde (internationale) competitie kunnen uitkomen.

Sancties

De laatste twee jaar ligt de kwestie nog extra gevoelig omdat tegen Abramovitsj sancties zijn uitgevaardigd na de Russische inval in Oekraïne. De miljardair heeft naar verluidt nauwe banden met het regime van president Poetin en zijn bezittingen in Europa zijn bevroren. Mede om die reden doet het ministerie van economische zaken momenteel onderzoek naar Vitesse en zijn Russische geldstromen.

De KNVB stelde in april al, toen de Arnhemse club 18 punten in mindering kreeg omdat ze de KNVB onvolledige of misleidende informatie had verschaft, dat er ‘aanwijzingen zijn dat Abramovitsj zeggenschap heeft of heeft gehad over Vitesse en dat er risico’s zijn op overtreding van de sancties en op witwassen’. Een onderzoek door advocatenkantoor Wladimiroff in opdracht van de KNVB kon echter geen sluitend bewijs van overtredingen vinden.

Omdat de bezittingen van de Russische gesanctioneerden in Europa worden bevroren, kan dat nu ook gelden voor de aandelen van Vitesse als niet Ojf (die niet op de sanctielijst staat) maar Abramovitsj (die er wel op staat) de feitelijke controle heeft over de club uit Arnhem. Desgevraagd meldt de KNVB dat Vitesse moet aantonen dat de club zich houdt aan de regelgeving over EU-sancties voordat een eventuele aandelenoverdracht wordt goedgekeurd.

Op zoek naar nieuwe eigenaar

Voor Vitesse zou dat een extra probleem zijn, want Ojf wilde zijn aandelen verkopen en de club is naarstig op zoek naar een nieuwe eigenaar. Eerst leek dat de Amerikaanse investeerder Coley Parry te worden, maar deze week weigerde de KNVB definitief daarmee akkoord te gaan omdat ook bij Parry de herkomst van de financiën onduidelijk is. Met Parry uit beeld hoopt Vitesse dat de weg vrij is voor een overdracht van de aandelen van Ojf naar een nieuwe stichting, genaamd Vitesse voor Altijd. Daarmee zouden de banden met de Russische eigenaar worden doorgesneden, en kan de club alsnog nieuwe investeerders zoeken. Maar zolang niet duidelijk is wie de echte financier is, is zeer de vraag of de aandelen overgedragen kunnen worden.

Volgende week al moet Vitesse de KNVB een financieel plan voor volgend jaar overleggen om de proflicentie te behouden. De nieuwe informatie maakt het nog twijfelachtiger of dit gaat lukken. Degradatie naar de eerste divisie is zeker, het voortbestaan als profclub bepaald nog niet. Vitesse en Ojf hebben niet gereageerd op vragen naar aanleiding van dit verhaal.

Lees ook:
Vitesse-eigenaar Ojf leende in het geheim tóch Russische miljoenen van Abramovitsj
De huidige eigenaar van Vitesse, Valeri Ojf, sloot in 2020 wel degelijk een miljoenenlening af met oligarch Roman Abramovitsj, hoewel hij dat tegenover de KNVB ontkende.