Kan het tij nog worden gekeerd voor Macron en zijn Renaissance vlak voor de Europese verkiezingen?

Als de Fransen bij de Europese verkiezingen gaan stemmen volgens de huidige peilingen, zal de uitslag simpel zijn: president Macron heeft een zware nederlaag geleden. Dat schreef Gilles Finchelstein, directeur van de Parijse denktank Fondation Jean-­Jaurès, twee maanden geleden in dagblad Le Monde.

Sindsdien zijn de peilingen voor Renaissance alleen maar slechter geworden. Afgelopen maandag publiceerde onderzoeksbureau IFOP de laatste tussenstand: Renaissance zou kunnen rekenen op 16 procent van de stemmen. De radicaal-rechtse ­partij Rassemblement National krijgt in die peilingen het dubbele. Zelfs de voorsprong op de linkse ­Parti Socialiste, die de afgelopen jaren is gedecimeerd in de Franse politiek, is marginaal.

Dat vraagt om symboliek en politieke zwaargewichten. In het Maison de la Mutualité, een monument in art-decostijl aan de linkeroever van de Seine, vindt Renaissance-lijsttrekker en Europarlementariër Valérie Hayer dinsdagavond hulptroepen aan haar ­zijde bij de tweede grote campagne-avond van haar partij in de aanloop naar de Europese verkiezingen. Op aansporing van president ­Macron geeft premier Gabriel Attal er acte de présence, net als een schare aan ministers, onder wie Stéphane Séjourné (Buitenlandse Zaken), Bruno Le ­Maire (Economie), en Éric Dupond- Moretti (Justitie).

Op deze plek lanceerde Macron in juli 2016 zijn politieke beweging En Marche!, waar de partij Renaissance uit voortgekomen is. Op de dag af ­zeven jaar geleden werd hij verkozen tot president, de jongste ooit in de geschiedenis van de Vijfde Republiek (de Franse staatsvorm sinds 1958). Aarzelend wordt vanuit het publiek het verjaardagslied ‘joyeux anniver­saire’ aangeheven, de Franse en Europese vlaggen die de organisatie eerder heeft uitgedeeld, gaan de lucht in.

Reddingsoperatie

Het is een reddingsoperatie, zo wordt de bijeenkomst in de Franse pers ­getypeerd. Maar hoeveel valt er nog te redden, krap een maand voor de stembusgang? Volgens Le Monde zou Macron zelf rekenen op ongeveer 20 procent van de stemmen. Een ­optimistische schatting ten opzichte van de peilingen, maar nog altijd ver achter de geschatte winst voor Rassemblement National. Dat is pijnlijk voor het kamp Macron, dat twee jaar geleden ook al de absolute meerderheid verloor in de Franse Tweede ­Kamer.

Van de kiezers die bij de presidentsverkiezingen in 2022 in de ­eerste ronde op Macron hebben gestemd, zal naar verwachting 20 procent bij de Europese verkiezingen kiezen voor een linkse kandidaat, ­volgens onderzoek van Fondation Jean-Jaurès. Macron kon aanvankelijk rekenen op een relatief jonge achterban, die politiek gezien divers was – afkomstig uit zowel linkse als rechtse hoek. De afgelopen jaren verschoof dat naar een oudere en vooral centrum-rechtse achterban.

Het publiek in het Maison de la Mutualité, dat vanavond met 3.500 toeschouwers vol zit, is in leeftijd divers, maar in motivatie eenstemmig: Europese samenwerking voelt als urgenter dan ooit, nu er weer oorlog is op het continent. Dat gevoel resoneert in de campagne van Renaissance onder de slogan: ‘Besoin d’Europe’, nood aan Europa.

Prominent in het verkiezingsprogramma van Renaissance is de ontwikkeling van de Europese defensie, in het licht van de Russische invasie, en een mogelijke militaire terugtrekking van de Verenigde Staten als ­Donald Trump opnieuw tot president zou worden verkozen in november. Macron wil een fonds dat de Europese defensie-industrieën ondersteunt, en wil een voorkeursregeling vast­leggen bij de wapenorders voor Europese fabrikanten.

Wereld van dreigingen

Terwijl Jordan Bardella, lijsttrekker van Rassemblement National, in zijn campagne de nadruk legt op Frankrijk, draait het hier om de wereldpolitiek. Onrust in het Midden-Oosten, de ­opkomst van China, en bovenal de Russische agressie in Oekraïne – in de reeks toespraken dinsdagavond gaat het over de grote dreigingen. De ­democratie is in gevaar, klinkt het. En dat Europa kan sterven, is niet overdreven, citeert François Bayrou, burgemeester van het Zuid-Franse Pau, de woorden die Macron eind april uitsprak. ‘We zijn hier niet om de geschiedenis te ondergaan’, aldus Bayrou, ‘maar om geschiedenis te schrijven.’

In die wereld van dreigingen is ­Europa ‘onze levensverzekering’, zegt premier Attal die als laatste gast voor de komst van lijsttrekker Valérie Hayer op het podium verschijnt. Opnieuw gaan de Franse en Europese vlaggen in het publiek de lucht in. ‘We houden van Europa’, zegt Attal, ‘en daar komen we voor uit!’