Kandidaat EU-lid Servië kiest voor een ‘gedeelde toekomst’ met China
De Chinese president Xi Jinping vliegt vrijdagmiddag na een zesdaags bezoek aan Europa naar huis als een tevreden man: Servië heeft zich aangesloten bij Xi’s internationale verbond. Ook Hongarije wordt met een barrage aan economische samenwerking rijp gemaakt voor samenwerking.
De Servische hoofdstad Belgrado zag woensdag rood van de Chinese vlaggen toen president Aleksandar Vucic als eerste Europese staatshoofd tekende voor ‘een gemeenschappelijke toekomst in het nieuwe tijdperk’ met China. Met deze slogan haalt Xi landen over zich inniger met China te verstrengelen.
Vucic kon zijn geluk niet op toen hij zich naast een breed lachende Xi vertoonde aan een juichende mensenmassa. ‘We schrijven geschiedenis, hoewel niet veel mensen dat inzien,’ aldus de Servische president.
Over de auteur
Marije Vlaskamp is buitenlandredacteur van de Volkskrant en schrijft over de positie van China in de wereld. Ook volgt ze de ontwikkelingen elders in Azië. Ze was 18 jaar correspondent in Beijing.
Xi heeft het slim gespeeld met deze Europese tournee, die begon met een weinig opzienbarend bezoek aan Frankrijk. President Emmanuel Macron gooide zijn charme en de beste cognac in de strijd. Her en der kwam Xi hem tegemoet met gebaren die geen concessies zijn, zoals instemming met een wereldwijde wapenstilstand tijdens de Olympische Spelen in Parijs, komende zomer, en de belofte voorlopig af te zien van importtarieven op Franse brandewijn. Ook mogen delen van varkens die Fransen als slachtafval weggooien maar in Azië gewaardeerde lekkernijen zijn, de Chinese markt op.
Op pijnpunten zoals de Chinese industriële overcapaciteit en de Chinese positie inzake Oekraïne kwam geen toenadering. Het belangrijkste succes was dat de sfeer zo vriendelijk bleef dat Macron het Chinese regeringstoestel met kushandjes uitzwaaide.
Bezoek aan Servië
Met de smaak van Franse kaas nog op de tong vloog Xi naar Servië. Daar werd het spannend: hoe hard zou hij van leer trekken tegen de Navo? Xi arriveerde op een symbolisch beladen datum. Dinsdag was het 25 jaar geleden was dat de Navo de Chinese ambassade in Belgrado bombardeerde, met drie Chinese doden als gevolg. Aan de Amerikaanse lezing – ‘een ongeluk’ – hechtte Beijing weinig waarde.
Een beheerste uithaal in het Servische medium Politika volstond. Xi verwees naar het ‘schaamteloze’ Navo-bombardement als ‘de test van vuur en bloed’ voor de vriendschap tussen Belgrado en Beijing. ‘Dit mogen we nooit vergeten (...) Het Chinese volk koestert vrede, maar we zullen nooit toestaan dat deze tragische geschiedenis zich herhaalt,’ aldus Xi.
In plaats van een donderpreek over het verleden koos Xi ervoor de westerse alliantie te raken met een ‘gezamenlijke toekomst’ met ‘ijzersterke vriend’ Servië. Dit stokpaardje van Xi’s buitenlandbeleid duikt in allerlei varianten op in Chinese overheidsdocumenten, maar de praktijk van zo’n speciale relatie bleef tot dusver vaag, net zoals het aantal landen dat ervoor heeft getekend.
De Chinees-Servische relatie
Nu staat zwart op wit wat Xi’s vriendschap behelst. Naast economische cadeautjes, zoals een Chinees-Servisch vrijhandelsverdrag, zijn er onbegrensde andere vormen van samenwerking met Beijing, of het nu gaat om de versoepeling van de invoerprocedures voor Servische pruimen of om zaken die in de rest van Europa gevoelig liggen, zoals juridische bijstand bij uitleveringen en veiligheidskwesties. De omstreden Chinese politiediensten die binnenkort in Hongarije worden gestationeerd, patrouilleren al langer in Servische steden.
Curieus is een plan voor bijstand van een Chinees staatsorgaan voor ontwikkelingshulp aan het Servische ministerie voor Europese integratie op het gebied van personeelszaken: wat heeft Beijing te maken met de omgang van Belgrado met de Europese Unie? Hoe Brussel zich verhoudt tot Vucics keuze voor China is onduidelijk, maar deze ontwikkeling negeren is onmogelijk. Een Europees land, bovendien kandidaat voor toetreding tot de EU, ziet zijn toekomst in een verbond met een autoritaire, antiwesterse supermacht aan de andere kant van de wereld.
Pro-Russische landen
Nadat de meeste landen in Centraal- en Oost-Europa afstand hebben genomen van China vanwege de vriendschap tussen Moskou en Beijing, toont Xi dat hij met de twee pro-Russische landen Servië en Hongarije als splijtzwammen in staat is een wig tussen Europese landen te drijven. Hongarije, dat de afgelopen tien jaar zijn best heeft gedaan op goede verhoudingen met Beijing, is als EU-lidstaat een zo mogelijk nog begeerlijker prooi.
Getuige Xi’s pakket voor Boedapest wordt ook Hongarije met een barrage van nieuwe samenwerkingsvormen voorbereid op een gedeelde toekomst met China. Opvallend is de integratie van Servië en Hongarije door middel van Chinese fabrieken, oliepijpleidingen en spoorverbindingen. Met een toekomstige treinverbinding naar de Griekse haven Piraeus, die stevig in Chinese handen is, begint dit deel van Europa trekken van een Chinese economische zone te vertonen.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
