De man die uit overtuiging het zelfdodingspoeder middel X verstrekte

Van de zeven mensen die terechtstaan in het proces over het verstrekken van het zelfdodingspoeder middel X, was Loek de L. misschien wel de meest atypische verdachte. Met zijn tachtig jaar was ‘meneer Loek’, zoals de rechters hem noemden omwille van de anonimiteit, de oudste in de rechtszaal. Hij wond geen doekjes om wat hij had gedaan. Ja, hij had het zelfdodingsmiddel aan honderden mensen verstrekt, en ja, hij wist dat sommige mensen aan wie hij het had verkocht waren overleden. Thuis lag een aantekenboekje met namen van al zijn klanten klaar. Zoveel openheid waren ze bij de politie niet gewend. Loek de L. was een idealist. Hij vond dat mensen in eigen regie mochten sterven, en was over dat onderwerp gepassioneerder geworden naarmate zijn leeftijd vorderde. In de rechtszaal vergeleek hij wat hij en sommige medeverdachten deden – een zelfdodingsmiddel verstrekken – met „een oorlogsverhaal”. „In de oorlog mocht je heel goede dingen niet doen, want dan kreeg je de Duitsers achter je aan. Wij deden ook hele goede dingen.”

Op 25 april, twee dagen na de laatste zittingsdag, werd Loek de L., die een pacemaker had, onwel. Hij drukte op zijn alarmknop in het complex voor ouderen in Haarlem waar hij woonde. In de nacht van vrijdag op zaterdag overleed hij. Op zijn lichaam werd beslag gelegd om onderzoek te doen naar de doodsoorzaak; volgens zijn advocaat stierf hij een natuurlijke dood. Zijn overlijden werd dinsdag bekend. Dat Loek de L. een zwakke gezondheid had, bleek ook in de rechtbank. In de pauzes zat hij soms te knikkebollen in de wachtruimte. „Ik ben tachtig en mijn geheugen dendert achteruit”, antwoordde hij eens op een vraag van de rechter. „Het proces is voor hem intensief geweest”, zegt zijn advocaat Alexander Admiraal.

Loek de L., die een klein brilletje droeg en een krans van grijs haar had, had verwacht dat hij alleen streng zou worden toegesproken door de politie, toen die vanwege deze zaak voor zijn deur stond, vertelde hij. Maar het liep anders: het OM begon een uitgebreid onderzoek. Tegen hem en medeverdachte Tineke B. werd in de rechtbank de hoogste straf geëist, onder meer vanwege hulp bij zelfdoding: 2,5 jaar cel, waarvan een deel voorwaardelijk.

Lees ook Reconstructie van verstrekken middel X door leden coöperatie Laatste Wil

Humanistisch raadsman

Loek de L. had een lange carrière achter zich: hij was opgeleid tot humanistisch raadsman. Zijn werk in de zorg, bij defensie en justitie richtte zich op levensvragen bij patiënten, militairen, gedetineerden en anderen. Zijn advocaat, op een van de zittingsdagen: „De waarden waardoor humanistisch raadslieden zich laten leiden zijn: vrijheid, zelfbeschikking, menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid.” Op zijn 64ste ging hij met pensioen.

Zowel tijdens zijn carrière als in zijn privéleven had hij veel te maken met suïcides, bleek in de rechtszaal. In zijn nabije omgeving had hij een „aantal gruwelijke zelfdodingen” meegemaakt. „In het licht van zijn overtuiging” was zijn cliënt „verheugd” toen hij hoorde van het bestaan van middel X, zei zijn advocaat in de zittingszaal. „Omdat mensen dan op een waardige manier de regie kunnen hebben over een eventueel zelfgekozen levenseinde. En niet voor een trein hoeven te springen of zichzelf hoeven op te hangen.”

In de rechtszaal reageerde Loek de L. zichtbaar geëmotioneerd op een hem steunende verklaring van de naaste van een echtpaar dat stierf met een middel dat door hem was verstrekt. „Ik vind het buitengewoon bijzonder dat jij hier zit”, zei De L. tegen haar. „Dankjewel dat we dit verhaal van jou horen.” Door het overlijden van Loek de L. wordt hij niet meer vervolgd. De uitspraken in de andere zaken zijn op 4 juli.