‘Zo veel mensen op de been, en uiteindelijk is er nog steeds niets veranderd’

De straten van de Amsterdamse Oudezijds Achterburgwal liggen woensdag bezaaid met verf, gebroken potten pindakaas, pallets en overblijfselen van barricades. ‘Shame on you’, schreeuwen demonstranten naar de agenten door wie ze in een hoek zijn gedreven.

Een shovel veegt bakstenen, fietsen en Palestijnse vlaggen van de brug en kiepert ze de gracht in. Demonstranten die gewond zijn geraakt, zitten verdwaasd aan de kant van de weg.

De studenten houden hier al ruim een etmaal een gebouwencomplex van de Universiteit van Amsterdam (UvA) bezet. Met honderden zijn ze neergestreken in de galerij van de Oudemanhuispoort en de naastgelegen voormalige sociëteit, in het hartje van de hoofdstad. Ze vinden dat Israëlische universiteiten ‘medeplichtig zijn aan genocide op Gaza’, en eisen dat de UvA die banden verbreekt.

Beetje reuring

Woensdagmiddag is de sfeer nog uiterst gemoedelijk. De sociëteit is omgedoopt tot woon- en slaapkamer, met matrassen, luchtbedden en slaapzakken op de vloer. Een aantal demonstranten staat aan de klassieke houten bar, die vol met flessen water en frisdrank staat. Een jongen ligt nog te slapen, een ander poetst zijn tanden, in de keuken wordt gekookt.

De houten muren van het historische gebouw zijn volgekalkt met graffiti: ‘UvA, your hands are bloody’, staat er in rode letters. ‘Free Gaza’, in hanenpoten. De studenten halen hun schouders op over de vernielingen. ‘We zijn geen terreurgroep’, zegt een jonge vrouw. ‘We willen een beetje reuring veroorzaken zodat de UvA haar beleid aanpast. Op deze manier kunnen ze letterlijk niet om ons heen.’

De meeste demonstranten zijn jong, maar ze zijn lang niet allemaal UvA-student. Ook zangeres Sophie Straat (echte naam: Schwartz) is aanwezig. Ze heeft niet op het bezette terrein geslapen, vertelt ze, maar is dinsdagavond wel tot laat gebleven. ‘Ik ben hier uit solidariteit met de demonstranten’, zegt ze. ‘Er wordt hier nu geschiedenis geschreven, en daar wil ik onderdeel van zijn.’

Ook het Amsterdams gemeenteraadslid Nilab Ahmadi, van Lijst Ahmadi-Veldhuyzen, doet mee aan de bezetting. Net als Schwartz ziet ze een parallel met andere historische studentenprotesten. ‘Ook nu kunnen we bijdragen aan positieve verandering in de wereld’, zegt ze. ‘Het kan toch niet dat er een heel volk uitgemoord wordt, en dat wij stil blijven. Er wordt in de politiek veel gepraat, maar hier kan ik iets doen.’

Tegel na tegel

Af en toe moeten de aanwezigen uitwijken voor een meubelstuk of ander groot voorwerp dat vanaf de balustrade naar beneden wordt getild om barricades mee te bouwen. Stoelen, banken, pallets, dozen, fietsen: alles om hun fort te versterken. Systematisch trekken ze tegel na tegel de grond uit en leggen deze zorgvuldig op de eigenhandig opgetrokken ommuring. ‘Ik heb drie mensen nodig die willen helpen cement maken’, roept een jongen met mondkapje en Palestijnse sjaal.

‘Barricades zijn nodig om ons te beschermen tegen politie en indringers’, zegt een van de demonstranten, die vanwege zijn veiligheid anoniem wil blijven. De student is sinds woensdagochtend bij de Oudemanhuispoort. Maandagavond werd hij tijdens de bezetting van het grasveld bij het Roeterseilandcomplex, een andere UvA-locatie, gearresteerd, net als 168 anderen. ‘Gisteren nam ik daarom even rust.’

Maar pogingen van de demonstranten ten spijt, de muren blijken geen partij voor de politie, die rond zes uur begint met ontruimen. Volgens de politie leefden er ‘grote zorgen’ bij de Amsterdamse driehoek – burgemeester, officier van justitie en politiechef. De autoriteiten zouden aanwijzingen hebben dat er niet alleen studenten op het terrein aanwezig waren, maar ook ‘personen die niet verbonden zijn aan de universiteit en bewust de confrontatie willen zoeken met de politie’.

‘Jullie zijn medeplichtig!’

De shovels maken razendsnel korte metten met de barricades. Al slaande met wapenstokken banen de ME’ers zich een weg naar binnen. ‘Free, free Palestine!’, klinkt het onafgebroken, verfbommen en bakstenen vliegen richting de politie. Dan is het gebouw leeg, de politie omsingelt de aanwezigen in afwachting van de arrestantenbusjes. ‘Amsterdam tegen genocide!’, gillen de demonstranten.

Alleen: die laten op zich wachten omdat de voertuigen een paar straten verderop, op het Rokin, tegengehouden worden door sympathisanten die van alle kanten lijken toe te stromen. Politiehonden blaffen dreigend. ‘Jullie zijn medeplichtig!’, schreeuwen de aanwezigen de agenten toe. Een groep agenten loopt met honden en stokken op de menigte in. Ze slaan een vrouw op haar achterhoofd, ze bloedt. Ook twee andere demonstranten raken gewond.

Toeristen met rolkoffers lopen verbaasd langs de menigte, winkelend publiek uit de nabijgelegen Kalverstraat houdt stil om de chaos gade te slaan. In de appgroepen voor pro-Palestijnse activisten wordt al urenlang opgeroepen om naar Amsterdam te komen ‘om steun te verlenen’. Aan die oproep lijkt gehoor gegeven. De groep demonstranten is hier veel diverser, sommigen zijn ouder, meer bereid tot vechten.

Lokaalvredebreuk

De politie slaagt er even in de massa uiteen te drijven, busjes rijden naar de Universiteit om de studenten in te laden en naar het politiebureau te brengen. De UvA heeft aangifte gedaan van onder meer lokaalvredebreuk en vernieling. Het Openbaar Ministerie moet nog een beslissing nemen over mogelijke verdere vervolging van de demonstranten, die nu al meerdere dagen bij diverse faciliteiten van de universiteit demonstreren.

Op het Rokin wordt het donker, de sfeer grimmiger. Gemeenteraadslid Nilab Ahmadi is inmiddels vertrokken, en met ‘vermoeide voeten’ neergestreken in een nabijgelegen pizzazaak. ‘Het is frustrerend wat er is gebeurd vandaag’, zegt ze. ‘Zo veel mensen op de been. En uiteindelijk is er nog steeds niks veranderd.’