Terwijl Israëls offensief in Rafah lijkt te zijn begonnen, verkleurt Amerika’s ‘rode lijn’ richting roze

Begin deze week rolden de gebeurtenissen plotseling over elkaar heen: Hamas was eindelijk akkoord gegaan met de voorwaarden rond een staakt-het-vuren, maar onverwachts wees Israël de deal af. Volgens de Israëlische premier Netanyahu week de tekst te veel af van het voorstel dat zij hadden ingeleverd. Enkele uren later reden Israëlische tanks Rafah binnen, en werd de stad vanuit de lucht aangevallen.

Netanyahu kondigt al maandenlang aan dat dit laatste bolwerk van Hamas op de Gazastrook zal worden aangevallen. Internationale druk leek hem daar telkens van te weerhouden. De Amerikaanse president Joe Biden heeft herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat Rafah voor hem een ‘rode lijn’ is – al heeft hij deze woorden nooit letterlijk in de mond genomen.

Ook andere bondgenoten hebben Israël gewaarschuwd de stad niet binnen te vallen. Het zou tot een humanitaire ramp leiden, erger nog dan de gruwel waaronder de inwoners van Gaza nu al maanden leven, omdat een miljoen vluchtelingen naar Rafah zijn getrokken.

‘Rode lijnen met betrekking tot de Amerikaans-Israëlische relatie hebben de neiging gaandeweg roze te worden’, zei de voormalige Amerikaanse onderhandelaar in het Midden-Oosten Aaron David Miller – nu verbonden aan de Carnegie Endowment for International Peace – tegen The Guardian. Dit lijkt ook nu weer het geval.

De Verenigde Staten lieten deze week weliswaar weten een levering van munitie aan Israël te hebben stopgezet omdat het land niet tegemoet komt aan Amerikaanse ‘zorgen’ over een offensief, maar dat besluit was vorige week al genomen.

Vrolijk gezicht

Na de daadwerkelijke inval liet de regering-Biden met een vrolijk gezicht weten dat de vooruitzichten voor een deal nog steeds uitstekend zijn: er wordt verder onderhandeld in Caïro en ‘we zien geen reden waarom de overgebleven verschillen niet kunnen worden overbrugd.’

Van de vertraging in de wapenlevering – de eerste keer dat dit ooit is gebeurd – moet vooralsnog ook niet meer verwacht worden. De woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat de steun voor het recht van Israël om zichzelf te verdedigen, overeind blijft staan.

Een belangrijk punt is dat Israëlische tanks wel de grensovergang bij Rafah hebben ingenomen, maar niet zijn doorgereden naar de stad. Een tweede punt is dat de VS altijd hebben geëist dat de vluchtelingen op een andere plek moeten zitten voordat er een inval plaatsvindt. Als een groot deel van hen zich inderdaad verplaatst voordat Israël verder optrekt, kunnen de VS zich daarachter verschuilen.

Maar wat bezielt Netanyahu om het risico te nemen?

Allereerst is Rafah de plaats waar de laatste vier overgebleven bataljons van Hamas zich zouden hebben ingegraven. En waarschijnlijk geldt dit ook voor de leider van de organisatie in Gaza, Yahya Sinwar. Teneinde Hamas ‘volledig te vernietigen’ – zoals Israël zich heeft voorgenomen – móet zij Rafah dus wel binnenvallen, aldus de Israëlische premier.

Binnenlandse problemen

Behalve met internationale druk, worstelt Netanyahu ook met binnenlandse problemen. Zijn uiterst rechtse coalitiegenoten moeten niets hebben van een deal met Hamas, en eisen dat het leger Rafah binnenvalt. Door de grenspost in te nemen, komt de premier daar in elk geval een beetje aan tegemoet, en hoopt hij weer wat tijd te kopen.

Want als de rechtse partijen boos uit zijn regering stappen en er verkiezingen moeten worden gehouden, is de kans groot dat Netanyahu deze niet wint, en hij zich weer voor de rechter moet verantwoorden vanwege een aantal corruptiezaken. Dat wil hij koste wat kost voorkomen: zelf politiek overleven staat nog altijd bovenaan zijn prioriteitenlijstje.