De rechter in Roermond is glashelder: gif voor de lelieteelt is verboden

Het is ‘absurd’ dat omwonenden steeds naar de rechter moeten om bescherming af te dwingen tegen de schadelijke gevolgen van de lelieteelt. Dat zegt Hanneke van Ormondt van milieuorganisatie Urgenda. Ook zij is blij dat bewoners van het Limburgse Sevenum gelijk hebben gekregen van de rechter. Die hadden een verbod geëist op het gebruik van landbouwgif pal naast hun huizen. “Maar het is echt hoog tijd dat de overheid strengere regels opstelt voor gif.”

De uitspraak die de rechter in Roermond woensdag deed, is glashelder. De teler die lelies wil verbouwen op een akker krap dertig meter van de dichtst bij zijnde woningen, mag geen bestrijdingsmiddelen gebruiken. De rechter volgt grotendeels wat de omwonenden hadden aangevoerd: de middelen die de teler wilde gebruiken, brengen het risico met zich mee van ziektes als Parkinson, Alzheimer en ALS, en van ontwikkelingsschade bij kinderen, zelfs bij ongeboren kinderen.

In de aanloop naar de rechtszaak had de betrokken teler zich niet onwelwillend betoond. Hij had onder meer een bufferzone van vijftig meter beloofd en de inzet van een spuitmachine die voorkomt dat het gif naar de omwonenden waait. Die maatregelen zijn niet genoeg, oordeelde de rechter.

De lelie is een ‘luxeproduct’

De teler voerde ook aan dat hij gifsoorten wilde gebruiken die op de ‘groene’ lijst staan, gif dat is toegestaan door het Nederlandse college CTGB en het Europese agentschap EFSA. Maar naar veel middelen is nog te weinig onderzoek gedaan, zeker als het om langetermijngevolgen gaat. Daarom veegde de rechter de redenering ‘toegelaten, dus veilig’ van tafel, onder meer op basis van verklaringen van emeritus hoogleraar toxicologie Martin van den Berg. Die sprak van ‘reële risico’s’.

Vanwege die risico’s paste de rechter het ‘voorzorgbeginsel’ toe. Het belang van omwonenden moet vervolgens wel afgewogen worden tegen dat van de lelieteler. Maar ook dat valt nadelig uit voor de teler. Die kan de grond best gebruiken voor minder belastende teelten, oordeelde de rechter. Ook is de lelie een ‘luxeproduct’, zegt hij, en daarom schaadt een gifverbod geen maatschappelijk belang.

Omwonende Carel (die vanwege de verhitte gemoederen rond de rechtszaak niet met zijn achternaam in de krant wil) is ‘heel blij’ met het vonnis. “Eindelijk wint het economisch belang het eens niet van gezondheid en milieu”, zegt hij. Maar, voegt hij eraan toe, “deze uitspraak slaat alleen op dit stukje grond, in deze specifieke situatie. Wat het zegt over zaken elders is lastig te zeggen.”

114 kilo gif per hectare

Dat is precies het punt van Urgenda. Ook elders stapten mensen naar de rechter. In Boterveen (Drenthe) kregen zij al eens gelijk, maar dat vonnis werd later deels teruggedraaid. In Wittelte was het lelieteeltseizoen vorig jaar al zo ver gevorderd dat de teler het mocht voltooien mét gif. Eerder deze week in Noordwolde zag een teler onder druk van een dreigende rechtszaak af van zijn plan. Van Ormondt: “Waarom moet dit steeds opnieuw aan de rechter worden voorgelegd?”

Lelies worden vaak geteeld als ‘tussengewas’, om te voorkomen dat de grond uitgeput raakt door de teelt van steeds dezelfde gewassen. Met een goede oogst kan de grond herstellen én valt er goed te verdienen. Telers voeren dat ook geregeld aan: ze spuiten het gif dat nodig is voor lelies slechts eens in de zoveel jaar, en dan slechts vijf à zes maanden. Maar lelieteelt vergt erg veel gif, werpen critici tegen: 114 kilo per hectare, tegen 25 kilo bij tulpen, 8 bij aardappelen en 3 bij tarwe.

De branchevereniging van bollentelers KAVB is ‘ontdaan’ over de rechterlijke uitspraak. “Wij vinden dat telers ervan uit moeten kunnen gaan dat zij middelen die zijn toegelaten door het CTGB kunnen inzetten”, laat zij weten.

De achternaam van Carel is bekend bij de hoofdredactie.

Lees ook:

Weer protest van omwonenden tegen lelieteelt, nu in Limburg

De rechtbank van Roermond buigt zich donderdag over een zaak die 35 omwonenden van een lelieveld in Sevenum hebben aangespannen tegen de tuinder. Het is niet voor het eerst dat de teelt van de bloembollen ophef veroorzaakt.