Onze kleuter begint tegen wildvreemden over haar prachtige bloemenjas

Glanzende Elsa-vlechten en een mooie roze jurk. Een meisje (bijna 4) is opeens heel erg bezig met hoe ze eruitziet. “Ze wil het liefst een prinses zijn”, zegt haar moeder. Dat betekent: geen broeken meer aan, maar alleen maar jurken en rokken. “Ook wil ze elke dag mooi gekamde haren met kleurige strikken. Ze vraagt steeds aan mensen: vind je mij mooi? En ze begint tegen wildvreemden over haar prachtige bloemenjas.”

Niet zonder succes: ze krijgt regelmatig complimenten over hoe knap en mooi ze is met haar blonde haren en grote ogen. Voor haar moeder voelt het, hoewel misschien onschuldig en vriendelijk bedoeld, toch wat ongemakkelijk aan. “Hoe vaak we ook zeggen dat het erom gaat dat je mooi van binnen bent, ze blijft sterk met haar uiterlijk bezig. Is dat wel normaal voor haar leeftijd?”

Ze willen graag bij de groep horen

‘Laat het los, laat het gaan’, om in de woorden van prinses Elsa te spreken. Heel veel meisjes en jongens in de kleutertijd experimenteren met bepaalde kleding en er mooi uitzien. “Het is eerder aandoenlijk dan zorgelijk”, vindt Kimberley Roerdink, gezinstherapeut bij GevoelsRijk. Het meisje is trots op zichzelf en straalt als ze er mooi uitziet. “Dan hoef je dat als ouder echt niet te gaan ontkrachten. Je kunt er misschien andere woorden aan geven. In plaats van te zeggen: wat ben jij mooi, kun je ook zeggen: wat heb je mooie kleren uitgekozen.”

Peuters zijn met name op zichzelf gericht, maar kleuters kijken langzaamaan meer naar de wereld om zich heen. “Wat doet de ander, hoe ziet iemand anders eruit?” zegt opvoedcoach en psycholoog Joyce Akse. “Ze willen graag bij de groep horen en dat betekent ook dat ze er op een bepaalde manier uit willen zien en uiterlijk belangrijker wordt.”

Een kind ontwikkelt een eigen persoonlijkheid, met eigen interesses en daar mag ruimte voor zijn. “Het ontwikkelen van een eigen stijl en het zelf uitkiezen van kleding, ook al zijn de combinaties nog zo bijzonder, vraagt om een stukje loslaten”, zegt Roerdink.

“Als moeder het lastig vindt dat haar uiterlijk in deze fase de meeste aandacht trekt, kan ze zelf wat vaker positief reageren op haar dochters’ gedrag en wat minder op hoe ze eruitziet”, stelt Akse voor.

Soms hebben ze onbewust een verkeerd voorbeeld gekregen

Overigens groeien kinderen vanzelf weer over deze fase heen. Onbewust en onbedoeld kan het zo zijn dat (een van) de ouders een verkeerd voorbeeld geven, waarschuwen zowel Akse als Roerdink. “Misschien staat diegene zelf veel voor de spiegel of is diegene erg bezig met zijn of haar gewicht. Dat kan een reden zijn voor het meisje om hier ook mee bezig te zijn”, zegt Akse. “Het wil niet zeggen dat het zo is, maar het is wel goed om dat voor jezelf na te gaan.”

Tegenwoordig zien kinderen veel beelden op televisie of online voorbijkomen, waarbij het uiterlijk de boventoon voert. Denk bijvoorbeeld aan de app SnapChat waarbij je foto’s van jezelf met een filter kunt omtoveren, zodat je er opeens uitziet als een puppy of eenhoorn. Er zijn ook filters die je eruit laten zien als een fotomodel met volle lippen en grote reeënogen. Akse: “Zulke filters zijn op zich onschuldig en ook best grappig, behalve als je kind daar gevoelig voor is en er in het echt ook zo uit wil zien. In dat geval kun je al best een gesprek aangaan over wat echt en nep is, wat mooi en gezond is, waarom er verschillen zijn tussen mensen. Zeker als kinderen wat ouder worden, is dat een onderwerp dat je moet bespreken.”