Nu Moskou een alternatieve transportroute optuigt lijkt een aanslag op Krimbrug vooral van symbolische waarde

Zowel symbolisch als militair geldt de Krimbrug voor Oekraïne als het belangrijkste doelwit in de oorlog tegen Rusland. Maar het militaire belang van het negentien kilometer lange bouwwerk – als verkeersader voor het Russische leger naar de bezette Krim – is de afgelopen maanden in waarde afgenomen: Moskou heeft een nieuwe treinverbinding aangelegd die ‘bovenlangs’ loopt, van de Russische stad Rostov aan de Don door het bezette zuiden van Oekraïne in de richting van de Krim.

Met de nieuwe spoorlijn creëert Rusland een alternatief voor de kwetsbare brug en is de afstand tot de troepenmacht in het bezette zuiden van Oekraïne zelfs ingekort met zo’n tweehonderd kilometer. Daardoor kan Moskou zijn troepen ook sneller voorzien van wapens en munitie.

De nieuwe railverbinding die de Russen aanleggen tussen de Russische grens en Jakymivka bij de bezette stad Melitopol bestaat voor 63 kilometer uit nieuw spoor en voor ongeveer 140 kilometer uit vernieuwing van bestaand spoor.

Ook al is de nieuwe spoorverbinding voor de Oekraïense strijdkrachten een gemakkelijker doelwit dan de Krimbrug – alleen al vanwege de afstand – een spoorweg repareren is beduidend eenvoudiger dan een kilometerslange brug over een zeestraat.

Serieus probleem

Het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst, Kyrylo Boedanov, erkende onlangs al dat de nieuwe spoorlijn langs de kust „een serieus probleem” kan opleveren voor de Oekraïners. De Russen zouden de nieuwe spoorlijn over de ‘landbrug’ langs de Zee van Azov binnen een jaar hebben aangelegd.

De spoorlijn maakt deel uit van een nieuw traject dat de Russische president Poetin enkele weken geleden aankondigde: die lijn loopt van Rostov aan de Don, via Marioepol en Berdjansk, tot aan de haven van Sevastopol op de bezette Krim, ruim zeshonderd kilometer verderop. Deze spoorlijn, zei Poetin in maart, „maakt ons aanzienlijk sterker”.

Volgens een recente analyse van satellietbeelden door het Britse dagblad The Independent en het Oekraïense onderzoeksbureau Molfar heeft Moskou de afgelopen drie maanden al geen treinen met militaire goederen meer laten rijden over de Krimbrug. Welgeteld één militaire transporttrein met brandstofwagons zou de brug in die periode zijn gepasseerd.

De brug van het Russische vasteland naar Kertsj op de Krim zou sinds de laatste Oekraïense aanslag, in juli vorig jaar, veel minder zijn gebruikt voor militaire transporten. In oktober 2022 liep de brug grote schade op bij een enorme explosie en een brand in een passerende brandstoftrein, ook vanwege een Oekraïense aanval. Daarbij stortte een deel van het wegdek in en raakte de spoorlijn onbruikbaar. Daarna was de brug maandenlang gesloten wegens herstelwerkzaamheden.

In 2018 geopend

De brug van het Russische vasteland naar Kertsj op de Krim werd aangelegd na de Russische invasie op het schiereiland, in 2014. De bezetting is illegaal onder het internationaal recht en alle werkzaamheden aan de brug vallen onder Europese sancties. In 2018 werd het bouwwerk geopend door president Poetin en reden de eerste auto’s over de brug. Een jaar later werd ook de spoorlijn over de brug geopend.

Sindsdien gebruikte Moskou de brug onder meer voor het transport van troepen, wapens en munitie naar het schiereiland. Na de grootscheepse Russische invasie in Oekraïne in 2022 werd de brug een cruciale schakel voor de bevoorrading van de snel groeiende troepenmacht op de Krim en in de overige bezette gebieden, met name de zuidelijke regio’s Cherson en Zaporizja.

Vasyl Maljoek van de Oekraïense veiligheidsdienst zei in maart dat tot aan de laatste Oekraïense aanval elke dag „42 tot 46” Russische goederentreinen met munitie en wapens over de spoorbrug naar de Krim reden. Dat aantal was begin dit jaar teruggelopen tot één vrachttrein en vier passagierstreinen per dag. Die reductie had te maken met de constante dreiging van Oekraïense aanvallen op Russische doelen op de Zwarte Zee en op het schiereiland.

Lees ook Met een slinkende Zwarte Zeevloot wordt de Russische positie op de bezette Krim steeds kwetsbaarder

De Oekraïense regering van president Volodymyr Zelensky heeft gedurende de oorlog verschillende keren gezegd dat de Krimbrug een militair doelwit is, en dat het bouwwerk moet worden „geneutraliseerd”. Zelensky noemde de brug vorig jaar „een vijandelijke voorziening die onwettig is gebouwd, buiten de internationale wetten en alle geldende normen om”.

Aanval op Krimbrug

De afgelopen weken gonsde het van de speculaties over een nieuwe Oekraïense aanval op de Krimbrug. Die zou moeten samenvallen met de inauguratie van president Poetin, afgelopen dinsdag, of met de viering van de Russische Dag van de Overwinning, op 9 mei. Die dag herdenkt Moskou dat de Duitsers werden verslagen in de Tweede Wereldoorlog. Zo postte de Oekraïense VN-ambassadeur Sergi Kyslytsja een bericht op X waarop zes soorten bruggen te zien zijn; alleen de Krimbrug is onzichtbaar.

Ondanks verschillende pogingen met zeedrones en explosieven slaagde Oekraïne er tot nu toe niet in de brug te vernietigen. De Krimbrug is één van de redenen waarom de Oekraïense strijdkrachten reikhalzend uitkijken naar de levering van de Duitse Taurus, een langeafstandsraket die zich dankzij een dubbele springlading door verschillende lagen beton kan boren voordat hij explodeert. Dat zou deze raket tot het ideale wapen maken voor een aanval op de pijlers van de brug. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz weigert de raket echter te leveren aan Oekraïne, uit angst voor escalatie van de oorlog.

De Russen hebben de afgelopen jaren uitvoerige verdedigingswerken opgebouwd in de wateren rond de Krimbrug, onder meer om het bouwwerk te verdedigen tegen Oekraïense maritieme drones. Ook wordt de brug regelmatig in dikke rookwolken gehuld als vermoed wordt dat een Oekraïense aanval op handen is.

Dat de Russen op het punt staan een alternatieve transportroute in gebruik te nemen door het zuiden van Oekraïne is een streep door de rekening voor Kyiv. Het zomeroffensief van vorig jaar was mede bedoeld om te voorkomen dat Rusland gebruik zou kunnen blijven maken van de ‘landbrug’ naar de Krim. Kyiv hoopte die landverbinding door het bezette zuiden af te snijden. Maar het Oekraïense offensief strandde na enkele maanden op de diepe verdedigingslinies van mijnenvelden en andere obstakels die Rusland langs de frontlinies hadden aangelegd.