Mogelijk is Israël nu zelfs in de ogen van Washington te ver gegaan

Of met het binnenvallen van Rafah voor de Amerikanen een ‘rode lijn’ overschreden zou worden, daarover bleef president Joe Biden in maart nog uiterst vaag. Maar dat ze het absoluut niet willen, daar was de Amerikaanse regering tot nu toe duidelijk over.

Ook maandag weer, in een telefoongesprek met Benjamin Netanyahu dat een halfuur duurde, raadde Biden het de Israelische premier ‘in dringende bewoordingen’ af om zijn plannen door te zetten. Het Witte Huis omschreef het telefoongesprek na afloop als ‘constructief’, al nemen de zorgen in Washington binnenskamers wel degelijk toe, aldus persbureau AP. Niet onterecht, bleek toen ’s nachts tanks de grensovergang bij Kerem Shalom overstaken. Het lijkt er daarmee sterk op dat de door Amerikanen niet gewenste inval begonnen is − of op zijn minst ophanden.

En daarmee kom je aan op interpretatie. Want, wat is een invasie precies? Zowel Biden als Netanyahu zijn er vanwege buiten- en binnenlandse druk bij gebaat dit een beetje vaag te houden. Zo moet Netanyahu zijn belofte om Rafah binnen te vallen kracht bijzetten om zijn kabinet bij elkaar te houden. Tegelijkertijd is Amerikaanse wapensteun onmisbaar voor Israël. Maar hoewel de Amerikanen nog altijd wapens leveren, stellen ze inmiddels wel meer en meer voorwaarden, wat nog niet zo lang geleden ondenkbaar was gezien de broederband tussen Israël en de VS.

Pressiemiddel

Met de voorwaarden komt Biden tegemoet aan Israël-kritische Congresleden; vooral binnen zijn eigen Democratische partij. Het is dit verkiezingsjaar voor hem zaak om de Democratische achterban − en de roerige studentencampussen − te kunnen vertellen dat hij Israël heus niet met álles laat wegkomen. Wat die voorwaarden in de echte wereld waard zijn, daarover weten we woensdag meer.

Dan moet Bidens minister van buitenlandse zaken, Antony Blinken, voor het Congres verslag uitbrengen over de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van de garanties die Israël in maart gaf over hoe Amerikaanse wapens níet gebruikt mogen worden bij mensenrechtenschendingen.

De procedure is een gevolg van een memorandum dat president Biden in februari onder druk van de Israël-kritische Congresleden uitvaardigde. Dat bepaalde dat de VS alleen nog (offensieve) wapens mogen leveren aan landen die plechtig beloven dat (en uitleggen hoe) die wapens níet worden ingezet bij mensenrechtenschendingen. Ook mogen die landen humanitaire steun in conflictgebieden niet hinderen. Israël werd in het memo niet bij naam genoemd, maar het was overduidelijk met welk land in het achterhoofd dit pressiemiddel is uitgevaardigd.

Geen concrete consequenties

Israël zette in maart op papier hoe hier zorg voor zal worden gedragen; Blinken moet woensdag aan afgevaardigden en senatoren laten weten of dit rapport afdoende ‘geloofwaardig en betrouwbare garanties’ bevat. Bij voorbaat klonk kritiek in het Amerikaanse Congres, van onder anderen senator Bernie Sanders: “Honderdduizenden Palestijnse kinderen staan op het randje van hongersnood omdat Netanyahu duizenden vrachtwagens aan de grens met Gaza tegenhoudt. Te doen alsof Israël hiermee geen internationaal recht overtreedt is absurd.”

Ook het ministerie van buitenlandse zaken is verdeeld, meldde persbureau Reuters eind april. Verschillende afdelingen van het ministerie, gevraagd om input over de Israëlische garanties, zouden vraagtekens plaatsen bij onder meer het hoge aantal burgerslachtoffers dat niet in verhouding staat tot het militair nut van de bombardementen, het gebrek aan initiatief en bereidheid om gemelde mensenrechtenschendingen te onderzoeken, en het ongehoord hoge aantal omgekomen hulpverleners en journalisten.

Anderzijds zou het opschorten van wapenleveranties het voortbestaan van Israël in gevaar brengen, en de huidige situatie doen escaleren. Het zou uitnodigen tot ‘provocaties’ vanuit Iran en andere actoren, voorziet de afdeling binnen Buitenlandse Zaken die gaat over militaire steun.

Mócht Blinken negatief oordelen over de Israëlische garanties, dan zal dat als een enorme dreun op de vingers van Netanyahu worden uitgelegd, al betekent zo’n oordeel nog geen concrete consequenties voor Israël. Biden kan om aanvullende garanties van Israël vragen alvorens op de rem te trappen. Zo kan hij zeggen Israël ‘nooit aan zijn lot over te laten’, zoals hij twee maanden terug beloofde − in dezelfde zin waarin hij sprak over ‘een rode lijn’.

Lees ook:

Biden draait de duimschroeven bij Netanyahu aan

De afgelopen maanden neemt de druk vanuit Washington alleen maar toe. Een resolutie via de VN, het uitnodigen van een oppositieleider op het Witte Huis − maar telkens weerstaat Netanyahu die druk.