Plagiërende peerreviews die nergens op slaan voor een artikel in een respectabel tijdschrift

Vage opmerkingen, die soms niet eens over de desbetreffende paper leken te gaan, lieten de alarmbellen afgaan bij hydroloog Mikolaj Piniewski van de Warsaw University of Life Sciences in Polen. De peerreviews die hij binnenkreeg op twee van zijn artikelen, sloegen nergens op.

Een voorbeeld: „Er is meer uitleg nodig over waar er sprake is van een onderzoekslacune en wat de doelstellingen van het onderzoek zijn. De onderzoekskloof en de doelstellingen van het onderzoek worden niet in detail uitgelegd, waardoor de lezer de betekenis van het onderzoek mist.” Zelfs een leek op het gebied van hydrologie kan zien dat een hydroloog niks met dit commentaar kan.

Beide manuscripten waren ingediend bij een respectabel tijdschrift, dus Piniewski verwachtte kwaliteitsreviews. Maar toen hij de reviews door plagiaatcontroleprogramma Duplichecker haalde, leverde dat gelijkenis-indexen op variërend tussen 44 en 89 procent in drie van de vier reviews voor het eerste manuscript, en tussen 44 en 100 procent in twee van de drie reviews voor het tweede.

„Als zulke resultaten zouden verschijnen bij een check van een ingediende paper, zou die subiet in de afwijzingenbak belanden”, schrijft Piniewski in een paper over de kwestie, waar Nature over berichtte. Handmatig aanvullend onderzoek door lange zinnen aan Google te voeren liet zien dat dezelfde zinnen soms wel in vijftig reviews terugkwamen verspreid over 19 tijdschriften.

Bijeengeschraapte zinnen

Een lacune aanwijzen in hydrologisch onderzoek, vraagt logischerwijs gebruik van hydrologische termen. Maar in de geplagieerde reviews bleken zinnen bijeengeschraapt te zijn uit reviews uit totaal andere vakgebieden. Vaagheid van formulering is dan ook de grootste overeenkomst tussen de plagiaatgevallen.

Piniewski heeft slechts reviews van twee papers bekeken, maar dat sporen van het plagiaat zo wijdverspreid terug te zien zijn, maakt dat hij dit ‘het topje van een ijsberg’ noemt. Het is zonde, want goede reviews komen de wetenschap ten goede. Ze helpen tijdschriftredacteuren het kaf van het koren te scheiden, ze houden onderzoekers scherp en bieden een kans tot verbetering.

Plagiaatpeerreviews zijn overigens lang niet het enige probleem waar het reviewsysteem mee te kampen heeft. Reviewers zijn niet altijd objectief in hun oordeel en soms zelfs afgunstig, kwam jaren geleden al uit analyses. Er wordt soms zelfs fraude gepleegd waarbij reviewers ideeën stelen. Onlangs kwam naar buiten dat peerreviews steeds vaker door chatbots geschreven worden, en of die alleen voor een vertaling zorgen of ook de inhoud voor hun rekening namen is onduidelijk.

De wetenschap heeft dit soort dingen over zichzelf afgeroepen, schrijft Piniewski in zijn paper. Wetenschappers moeten veel publiceren om binnen de gemeenschap serieus genomen te worden en carrière te kunnen maken, wat een oneindige stroom aan papers op gang heeft gebracht. Die moeten allemaal worden gereviewed door collega’s, die daar steeds minder tijd voor hebben (want ze moeten papers schrijven). „Het mag geen verrassing zijn dat reviewers dan de makkelijkste en snelste weg kiezen.”