Veel Nederlandse jongeren hebben problematische schulden. ‘Hier kunnen ze nog jaren last van houden’
Vooral jongeren uit kwetsbare gezinnen komen in de financiële problemen, zien deskundigen. Ze kopen dingen waar ze eigenlijk geen geld voor hebben, en krijgen ook thuis geen hulp.
Ruim een kwart van de Nederlandse jongeren zegt een of meerdere schulden te hebben. Dat kan een schuld zijn van een paar tientjes na een etentje met familie. Maar 5 procent van de jongeren tussen de 18 en 30 jaar is instanties of familie 3000 tot 20.000 euro verschuldigd. Dat blijkt uit een onderzoek onder 1034 jongvolwassenen, uitgevoerd in opdracht van gerechtsdeurwaarder Flanderijn. Studie- en hypotheekschulden zijn daarbij buiten beschouwing gelaten.
Hoewel het de eerste keer is dat Flanderijn zo’n onderzoek heeft laten uitvoeren, spreekt directeur Michel van Leeuwen van een problematische ontwikkeling. Sinds vijf jaar klopt zijn kantoor namelijk steeds vaker aan bij 18- tot 25-jarigen. Die hebben op dat moment al verschillende aanmaningen, boetes en waarschuwingen ontvangen van instanties. In 2019 bestond zo’n 6 procent van het klantenbestand van Flanderijn uit jongeren van maximaal 25 jaar. Inmiddels gaat het om zo’n 15 procent: 45.000 jongvolwassenen in totaal.
Toename problematische schulden
Het risico van deze ontwikkeling, zegt Van Leeuwen, is dat het aantal mensen met problematische schulden nog verder toeneemt. Alleen al in de afgelopen twee jaar kwamen er ruim 100.000 Nederlandse huishoudens bij met problematische schulden, tonen cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Veel van de jongeren met wie Flanderijn te maken heeft, komen uit een gezin waar de ouders al schulden hebben, zegt Van Leeuwen. “Deze jongeren hebben nu nog weinig vaste lasten. Maar van hun negatieve BKR-registratie kunnen ze nog jaren last houden.” Zo’n registratie is namelijk van invloed op de maximale hypotheek bij het kopen van een huis en kan er zelfs toe leiden dat kredietverstrekkers weigeren iemand een lening te verstrekken.
Ook NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverleners, krijgt van verschillende gemeenten het signaal dat jongeren vaker aankloppen bij schuldhulpverleners. Vaak vanwege hun beperkte buffer en wisselingen in hun leven, denk aan studies en verhuizingen. Ook budgetvoorlichter Nibud ziet op basis van eigen onderzoek dat jongeren financieel kwetsbaarder zijn dan dertigplussers. Een kleine 40 procent lukt het bijvoorbeeld niet altijd om op tijd de rekeningen te betalen. En 16 procent van de jongvolwassenen koopt producten waar ze eigenlijk geen geld voor hebben.
Geld uitgeven wat er niet is
Annemieke Soorsma ziet vooral dat tieners en twintigers in de schulden komen na zorgpremies die ze niet betalen. Of verkeersboetes die ze flink laten oplopen. Soorsma is schuldrustcoach bij Ons-bank. Die stichting zorgt ervoor dat jongeren met ernstige schulden, veelal tussen de 10.000 en 15.000 euro met uitschieters tot 90.000 euro, een halfjaar geen boetes of aanmaningen krijgen opgestuurd. Zij maken samen met hun schuldrustcoach dan een financieel plan om hun schulden af te betalen.
Eenmaal in de problemen lukt het de jongeren die Soorsma spreekt door opgelopen incassokosten en rentes maar moeilijk uit de schulden te komen. Bij hun ouders kunnen ze vaak niet terecht, omdat die vaak ook schulden hebben. “Als ze nog thuis wonen, komt het zelfs regelmatig voor dat hun ouders hen om kostgeld vragen. Ze hebben dan wel een bijbaantje waar ze 500 tot 1500 euro in de maand mee verdienen. Maar daar betalen ze ook hun schoolgeld van. Ook hun eten betalen ze in veel gevallen zelf als ze nog thuis wonen.”
Soorsma ziet ook een generatie die sterk de druk voelt van sociale media. Meer dan eens begeleidt ze jongeren die hippe items aanschaffen, nadat influencers ze op Tiktok of Instagram hebben aangeprezen. Die items kopen kan de laatste jaren ook veel makkelijker door de mogelijkheid om achteraf te betalen, zegt Soorsma “Zelfs in de winkel kun je tegenwoordig achteraf betalen.” Maar, nuanceert ze ook, het is niet de voornaamste reden van hun schulden. “Sociale media zijn vooral een manier om te ontsnappen aan hun realiteit.”
Veel jongeren die Soorsma en haar collega’s begeleiden, ontbreekt het aan financiële educatie. “Zelfs het simpele ‘geef niet meer uit dan er binnenkomt’ krijgen ze vaak niet van huis uit mee”, zegt Soorsma. Directeur Van Leeuwen van Flanderijn roept daarom tot op meer financiële educatie op scholen.
Lees ook:
Brian Schipper had als jongere tienduizenden euro’s schuld. ‘Opeens ga je sjoemelen met geld’
Brian Schipper raakte zes jaar geleden in de schulden toen hij trouwde met zijn vriendin. In anderhalf jaar tijd gingen ze van 15.000 naar 30.000 euro schuld.
‘Koop nu, betaal later’-knop brengt jongeren diep in de problemen
Koop nu en betaal later: deze ‘service’ zorgt voor veel ellende. Maar de oplossing die VVD en ChristenUnie bepleiten, maakt het probleem nog groter, denkt jurist en promovendus Danny Mekić.