Gordon Brothers leende wél geld uit aan Blokker — met de voorraad als onderpand

Blokker-eigenaar Mirage Retail Group was er dit weekend open over: Nederlandse banken waren niet bereid geld uit te lenen om de kwakkelende huishoudketen te redden. De Amerikaanse durffinancier Gordon Brothers was dat wel, na uitgebreid onderzoek te hebben gedaan in de boeken en de voorraden van Blokker. „Ze bieden een oplossing die Nederlandse banken niet aanbieden”, zei Mirage-topman Ynse Stapert zaterdag tegen NRC.

De casus-Blokker is geen uitzondering. Verscheidene herfinancieringsexperts met wie NRC sprak zien dat Nederlandse banken minder vaak betrokken zijn bij financieringen van bedrijven in Nederland dan vroeger. Een belangrijke oorzaak daarvan ligt in de kredietcrisis van 2008 en de nasleep daarvan. Toezichthouders zijn sindsdien strenger geworden voor banken om te voorkomen dat zij opnieuw gered moeten worden door overheden. Een bank die een risicovolle lening wil afsluiten, moet daarom nu meer kapitaal aanhouden als ‘verzekering’ tegen eventuele verliezen op die lening.

Dat maakt het voor een bank duur om bedrijven die het wat minder goed doen – Blokker heeft al jarenlang geen winst gemaakt – van een lening te voorzien. „Dat is de boodschap die wij vaak horen als we voor bedrijven die behoefte hebben aan herfinanciering contact zoeken met banken”, vertelt Jantine Hak van adviesbureau Kruger.

Harde klappen

„De bank heeft last van de regelgeving”, constateert ook leenadviseur Ludovic Beukers van EY, die Blokker bijstond in de zoektocht naar een financier en die zelf veertien jaar bij de Rabobank heeft gewerkt. „Er moet bij banken veel meer dan vroeger binnen vaste kaders worden gewerkt. Waar er vroeger nog wat flexibiliteit voor bankiers was om een lening voor een klant te regelen, is dat nu niet meer zo.”

Voor de sector waarin Blokker actief is, de retailbranche, geldt dan ook nog eens dat daar de afgelopen jaren harde klappen zijn gevallen. De overgang naar online winkelen was voor veel bedrijven niet gemakkelijk en daar kwam de coronaperiode nog bij, en de hoge inflatie als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

„Veel retailers hebben in de coronaperiode hun buffers opgegeten en schulden gemaakt bij de Belastingdienst”, zegt retailexpert van ING Dirk Mulder. „De enorm hoge inflatie zorgt er vervolgens voor dat het moeilijk is om weer rendement te maken, omdat de kosten enorm zijn opgelopen.” Ook adviseur Hak ziet dat: „Het is voor retailorganisaties best lastig om goede herstructureringsplannen te maken. Zij kampen met dure huurcontracten, hoge personeelskosten, minder mogelijkheden om er een flexibele schil van personeel op na te houden. Dat maakt het moeilijk om de winstgevendheid te verhogen.”

Lees ook De redder van Blokker en Intertoys? ‘Echt níémand had er vertrouwen in dat dit nog goed zou komen’

Mulder van ING benadrukt dat er zeker nog wel retailers zijn die ING graag financiert, omdat die het wel goed doen. Maar bedrijven die het structureel moeilijk hebben, krijgen eerder nul op het rekest. „Je hoort dan vaak: banken hebben ook een sociale verantwoordelijkheid. Ja, maar het is niet de taak van banken om dit soort bedrijven in de lucht te houden. Het is juist onverantwoord als je ondernemers schulden laat aangaan die ze later misschien niet kunnen terugbetalen.”

Dankzij Gordon Brothers is Blokker, ondanks de verliezen van afgelopen jaren, toch aan financiering gekomen. De Amerikaanse durfinvesteerder voorziet Blokker de komende drie jaar van krediet om voorraden in te kopen en om de renovaties van verouderde winkels te betalen.

De leenfaciliteit van Gordon Brothers is bijzonder omdat, anders dan bij klassieke leningen, het leenbedrag niet is gebaseerd op omzet en kasstromen, maar op de waarde van de voorraad. Dit zogenoemde asset based lending dient sinds twee jaar steeds vaker als alternatief voor de klassieke banklening, aldus de leenadviseurs die NRC sprak.

Asset based-financiering kan zoals bij Blokker gebaseerd zijn op de waarde van de voorraden. Die voorraden vormen dan het onderpand voor de lening, zoals een huis dat is bij een hypotheeklening. Als het alsnog misgaat met het bedrijf, kan de financier die voorraden te gelde maken en het verlies beperken – of zelfs alsnog verdienen op het faillissement.

Een andere ‘asset’ op basis waarvan gefinancierd wordt zijn de debiteuren van een bedrijf: de rekening die nog moeten worden voldaan, vormen dan het onderpand. Ook machines, vastgoed en vervoersmiddelen worden vaak als onderpand ingezet.

Lagere rente

Ook banken maken vaker gebruik van asset based-leningen dan vroeger. Als er namelijk een onderpand beschikbaar is, hoeft er van de toezichthouders minder kapitaal worden aangehouden als veiligheidsbuffer. Dat maakt dit soort leningen voor banken makkelijker te bekostigen, wat voor bedrijven aantrekkelijk is omdat de rente dan lager is.

Wel is dit soort leningen bij banken alleen beschikbaar voor verder gezonde bedrijven. Uiteindelijk zit een bank er niet op de te wachten om een bedrijf failliet te laten gaan en de winkelvoorraden te verkopen. Mulder van ING: „Wij hebben niet de kennis en expertise om die voorraden te gelde te maken.” De huivering van banken heeft ook te maken met het risico voor het imago van de bank. Beukers van EY: „Banken zijn er echt wel huiverig voor om retailbedrijven failliet te laten gaan. Dat vindt het publiek en de overheid niet leuk.”

Partijen als Gordon Brothers lijkt daar minder last van te hebben. De Amerikaanse durffinancier heeft een hard imago, als keiharde uitbater van voorraden van failliete bedrijven. Adviseur Jantine Hak: „Dit soort Angelsaksische partijen zitten er echt strak in. Zij zijn hard aan de voorkant en hard aan de achterkant. Je hebt met zo’n partij niet een relatie zoals je met een bank hebt.”

Volgens Martijn Mouwen van Avaxa Debt Advisors moet je je als lener echt houden aan de voorwaarden die zo’n durffinancier oplegt. „Want als je dat niet doet, is het ook echt snel over. Ze zijn gewoon hard, dit soort partijen.”

Die ‘strakheid’ zorgt er wel voor dat Gordon Brothers bereid was om het jarenlang verlieslatende Blokker ook daadwerkelijk van geld te voorzien, nu de winkelketen bijna geen verlies meer draait. Stapert van Mirage: „Zij hebben hele specifieke kennis over hoe om te gaan met voorraden en hoe die te monitoren. Daardoor voelen ze zich meer op hun gemak bij wat grotere risico’s.”

Het proces om Gordon Brothers aan boord te krijgen had wel heel wat voeten in de aarde, zegt Stapert. „Ze zijn echt heel diep de boeken ingedoken. Daar is niks mis mee, maar dat maakte het wel een taai proces.”

De financiering heeft wel een prijs: Gordon Brothers rekent een hogere rente en hogere vaste kosten dan bij een gemiddelde Nederlandse standaardlening, erkende Stapert van Mirage, zonder de precieze rente bekend te maken. Een bedrijf betaalt voor een gemiddelde lening in Nederland nog geen 5 procent rente, aldus cijfers van de Europese Centrale Bank. De kredietexperts verwachten dat de rente van Gordon Brothers eerder rond of boven de 10 procent zal zijn. „Maar ja, wat was het alternatief voor Blokker? Eigen geld was er niet meer en verkoop aan een nieuwe eigenaar was ook geen serieuze optie,” zegt Mouwen van Avaxa.

De hoge prijs van durffinanciers zorgt er wel voor dat banken die wél bereid zijn om te financieren nog altijd de geprefereerde partij zijn. Beukers van EY: „Het is fijn dat er alternatieve financiers zijn, maar ze zijn wel heel duur. Een bank is uiteindelijk echt goedkoper.”

Dat merkte hij toen hij vorige maand voor Mirage-dochter Intertoys een nieuwe kredietlijn zocht – en die vond bij de Rabobank. Ook andere banken waren nog lang in de race. „Intertoys heeft een prima balans, maakt prima winst en heeft een goed verkoopbare voorraad van bekende speelgoedmerken. Dat kan een bank goed financieren.”

Lees ook De webwinkels hebben het zwaar nu ook zij zich naar de regels van het kapitalisme moeten voegen