In de vijfde termijn van president Poetin kan Rusland op weinig rekenen, behalve op nog meer repressie

Voor de vijfde keer maakt Vladimir Poetin dinsdag zijn opwachting in het Grote Kremlinpaleis om er, met de hand op de grondwet, de eed af te leggen als Ruslands president voor de komende zes jaar. De plechtige ceremonie, ingesteld onder zijn voorganger Boris Jeltsin, is voor Poetin allang routine geworden, al zijn er volgens zijn woordvoerder dit jaar ‘enkele wijzigingen’ in het protocol doorgevoerd. Welke precies, dat is niet bekend.

Om klokslag 12 uur loopt Poetin te midden van duizenden genodigden over een rode loper de pompeuze St. Andreaszaal binnen. Na de eedaflegging spreekt hij een kort woord, worden er buiten saluutschoten afgevuurd en inspecteert Poetin traditiegetrouw een parade van zijn Kremlinregiment.

Daarna is het voor hem weer business as usual. Poetin kan aanblijven tot 2030. Als hij die termijn uitzit is hij 77 en ruim dertig jaar aan de macht geweest, waarvan 4,5 jaar als premier. Als gevolg van de in 2020 doorgevoerde grondwetswijziging kan hij daar in theorie nog een presidentiële termijn aan toevoegen, tot 2036. Zonder die wijzigingen had zijn laatste termijn er nu opgezeten en had Rusland nu een andere president gehad.

Een nieuwe president betekent ook een nieuwe regering. Na de inauguratie dient de zittende premier Michail Misjoestin het ontslag van zijn kabinet in. Waarschijnlijk komende vrijdag zal de Staatsdoema (het lagerhuis) stemmen over de nieuwe premier. Dat kan weer Misjoestin zijn, al zijn er de laatste weken speculaties over een nieuwe regeringsleider.

Voetsoldaat

Vorige week had Poetin een onverwachte ontmoeting met de gouverneur van de provincie Toela, Aleksej Djoemin, die in het verleden wel is genoemd als kandidaat-premier. Djoemin noemt zichzelf een ‘voetsoldaat’ van Poetin, was eerder diens lijfwacht en ook onderminister van Defensie. De ontmoeting voedde geruchten over een op handen zijnde benoeming van Djoemin, misschien tot premier of minister van Defensie.

De Doema moet ook de overige kabinetsleden bevestigen, met uitzondering van de hoofden van de zogeheten ‘machtsministeries’ (onder meer Defensie, Binnenlandse en Buitenlandse Zaken en de veiligheidsdiensten). Die worden benoemd na overleg met de Federatieraad (het hogerhuis).

Een vernieuwing van de regering kan een aanwijzing zijn voor naderende politieke veranderingen, maar vooralsnog is er niets dat daarop wijst.

De eerder door Poetin geproclameerde doelstellingen van de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne – demilitarisering en zogenaamde ‘denazificatie’ van het land – blijven ongewijzigd, al lijkt Moskou te hebben ingezet op een zo snel mogelijke verovering van in ieder geval het volledige grondgebied van de provincies Donetsk en Loehansk. Dat doel zal moeilijker haalbaar worden als de aan Oekraïne beloofde westerse militaire hulp daadwerkelijk het front bereikt.

Persbreidel

De repressie van andersdenkenden gaat onverminderd door. De afgelopen weken zijn meerdere journalisten gearresteerd en ervan beschuldigd banden te hebben met een ‘extremistische’ organisatie (lees: de organisatie van de overleden oppositieleider Aleksej Navalny). Het voorarrest tegen theaterregisseuse Zjenja Berkovitsj en toneelschrijfster Svetlana Petritsjoek – beiden verdacht van ‘goedkeuren van terrorisme’ in een allerwegen bejubeld toneelstuk – is zojuist met een half jaar verlengd. En deze week nam de Doema een wet aan die het ‘buitenlandse agenten’ verbiedt deel te nemen aan verkiezingen. Zittende gemeenteraadsleden die het stempel ‘buitenlandse agent’ hebben gekregen moeten drie maanden na het ingaan van de wet hun mandaat inleveren.

De economische perspectieven van Poetins nieuwe termijn zijn in nevelen gehuld en mede afhankelijk van de langetermijneffecten van sancties en het verloop van de strijd in Oekraïne. Eerder dit jaar schetste Poetin in zijn jaarlijkse toespraak tot het voltallige parlement een optimistisch beeld van de komende zes jaar. Hij heeft zijn regering – met Misjoestin als hoofdverantwoordelijke – opdracht gegeven ervoor te zorgen dat Rusland in 2030 de vierde economie van de wereld is. Rusland moet zelfvoorzienend worden, de import moet omlaag, de eigen industriële productie en de export van duurzame goederen drastisch omhoog.

De voortekenen zijn minder rooskleurig. De dramatische verliescijfers van het staatsgasbedrijf Gazprom over het afgelopen jaar zijn een indicator dat Rusland de komende jaren fors aan valuta-inkomsten zal inboeten. Gazprom zal die verliezen niet meer te boven komen, tenzij ooit de Europese leveringen worden hervat. Ook de olieproductie en -export zal afnemen naarmate de bestaande winbare reserves uitgeput raken. Dat zal op de langere termijn onvermijdelijk gevolgen hebben voor Ruslands economische ontwikkeling.

In een eerdere versie van dit artikel stond dat Poetin van Rusland de vierde economie van Europa maken, hij wil van Rusland de vierde economie van de wereld maken.