Minder asielzoekers? Arnhem wil er juist veel meer. ‘Vreselijk zoals ze in Den Haag spreken over vluchtelingen’

Asielzoekers zijn in Arnhem van harte welkom. Dat is de boodschap van GroenLinks-wethouder Paul Smeulders (36), die dinsdag aankondigt dat de gemeente Arnhem de komende dertig jaar 1700 asielzoekers gaat opvangen. Dat zijn er bijna duizend meer dan Arnhem er zou moeten opvangen, gezien de spreidingswet voor asielzoekers die dit jaar van kracht is geworden. Volgens die wet moet Arnhem 720 asielzoekers onderbrengen.

De komende maanden wordt in iedere provincie overlegd waar met het oog op de spreidingswet de extra asielzoekerscentra komen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (Coa) kampt met een tekort van tienduizenden plekken. Wethouder Smeulders neemt met zijn aankondiging de vlucht naar voren. “Wij vinden dat een stad als Arnhem, met de omvang die wij hebben, gemakkelijk langdurig tweeduizend opvangplekken voor vluchtelingen kan bieden, waarvan 1700 voor het Coa en 300 voor Oekraïense ontheemden.”

Nieuwe locaties zijn er niet van de een op de andere dag. Zo komen er 800 plekken in een groot gebiedsontwikkelingsproject, Rijnpark, dat nog uit de grond moet worden gestampt. In de tussentijd houdt Arnhem verschillende tijdelijke noodopvanglocaties open, of richt nieuwe op. Zo vangt de gemeente voorlopig 2200 asielzoekers op.

Waarom doet Arnhem dit?

Wethouder Smeulders: “De opvang van asielzoekers in Nederland is hap-snap geregeld. Er komen een paar jaar wat meer asielzoekers hier naartoe en het is meteen ‘help’ en ‘paniek’, met als gevolg maatschappelijke onrust. Dat is onwenselijk.

“Ik lees in kranten het idee dat er minder asielzoekers moeten komen. Dan denk ik: wie hou je voor de gek? Het is zo onrustig in de wereld dat het aantal mensen dat vlucht voor oorlog, geweld of klimaatverandering waarschijnlijk niet afneemt.”

In het contract met het Coa staan allerlei randvoorwaarden. U wilt bijvoorbeeld nooit crisisnoodopvang aanbieden

“Klopt. Arnhem heeft een harde ondergrens vastgesteld. Geen gezeul met asielzoekers van sporthal naar sporthal waar zij geen privacy hebben. Dat vinden we onmenselijk. Verkapte detentiecentra zijn hier ook niet welkom. Mocht een nieuw kabinet de richtlijnen voor asielopvang versoberen, dan gaat Arnhem daar niet in mee. Wij willen mensen op een humane manier opvangen. En we hebben daarbij nog een eis: asielzoekers moeten vanaf dag één mee kunnen doen.”

Wat bedoelt u daarmee: meedoen?

“Op asielzoekerscentra in heel Nederland vindt momenteel een enorme verspilling van talent plaats. Asielzoekers zitten jarenlang in een vastgelopen systeem. Terwijl er een enorme krapte op de arbeidsmarkt is, mogen mensen in asielzoekerscentra weinig anders doen dan tafeltennissen. Dat is super onwenselijk.

“Met het Coa is afgesproken dat iedereen die naar Arnhem komt vanaf de eerste dag mee kan doen. Met taalles, vrijwilligerswerk, sportactiviteiten. In ieder azc komt een meedoenbalie met Arnhemse initiatieven, zodat nieuwkomers en Arnhemmers met elkaar in contact komen. Deze initiatieven worden gefinancierd door het Coa, dat in ruil voor onze uitgestoken hand drie miljoen euro voor de komende drie jaren overmaakt.”

Eén op de vijf Arnhemmers stemde vorig jaar op de PVV. Zij willen helemaal niet meer asielzoekers in de stad. Wat zegt u tegen hen?

“Dat Arnhem een gastvrije stad is. Een stad met een progressieve coalitie die 24 van de 39 zetels in handen heeft. En de gemeenteraad is hier de baas. Wij hebben als stad een verantwoordelijkheid en ik krijg vaak de vraag hoe we meer kunnen doen om Ter Apel te ondersteunen. Waarom? Omdat vluchtelingenopvang hier heel goed gaat. Er is geen enkele locatie waar we veel klachten over krijgen of waar veel overlast is. En natuurlijk zitten er mensen in zaaltjes die niet blij zijn met de opvang van asielzoekers in hun buurt. Maar dan zijn er minstens zoveel mensen die vragen: ‘Waar kunnen wij ons aanmelden om vrijwilliger te worden?’”

Uw woorden over asielopvang lijken haaks te staan op die van de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB. Klopt dat?

“Ik vind het vreselijk hoe in Den Haag wordt gesproken over vluchtelingen. Alsof het niet over mensen zou gaan. Het is wij-zij-denken. Op mij maken de verhalen van asielzoekers altijd indruk. Telkens denk ik weer: wat knap dat je nog overeind staat, dat je nog energie hebt om er het beste van te maken.

“Als stadsbestuur begrijpen we ook dat we hier niet de hele wereld kunnen opvangen. Maar solidariteit en medemenselijkheid zijn wel onze kernwaardes. In Arnhem, maar ik hoop ook in de rest van Nederland.”

Is dit een blik in de toekomst? Dat linkse steden zeggen: wij vangen asielzoekers zelf wel op

“Ik weet natuurlijk niet waar een toekomstig kabinet mee komt. Er zijn gewoon internationale verdragen waar ons land zich aan moet houden en volgens mij is dat door de formerende partijen ook afgesproken. Ik denk dat Den Haag blij mag zijn met steden die in plaats van 700, 1700 asielzoekers willen opvangen omdat daar draagvlak voor is. Die uitgestoken hand zou ik aanpakken.”

Lees ook:

Asielzoekers tegenhouden lukt niet, enkel weghouden. ‘Smokkelaars vinden wel een andere route’

Grenshekken, pushbacks, de Rwandadeal. De maatregelen die asielzoekers moeten weren veranderen slechts de vluchtroute.

We kunnen zonder migranten, zegt deze hoogleraar, als we hun werk zelf gaan doen

Het strenge antimigratieverhaal waarmee PVV de verkiezingen heeft gewonnen, is niet uniek. In steeds meer Europese landen klinkt de roep om het sluiten van de grenzen. ‘Maar in werkelijkheid ontbreekt de politieke wil om dat echt te doen’, stelt migratiewetenschapper Hein de Haas.