‘Fat Camps’ steeds populairder in China. ‘Ik moet afvallen om toegelaten te worden tot een goede school’

Een voor een druppelen de deelnemers ’s ochtends het kantoor van de trainers binnen om op de weegschaal te gaan staan. Het is vaste prik, zodat goed bijgehouden kan worden hoeveel iedereen is afgevallen. “We wegen ze ook ’s avonds, want als ze dan een stuk zwaarder zijn, klopt er iets niet”, vertelt Tian Tao, de directeur van het kamp.

Het terrein is een oase van groen aan de rand van de Chinese stad Langfang op drie uur rijden ten zuiden van Beijing. Met 10.000 vierkante meter is er genoeg ruimte voor meerdere hotels waar de kinderen kunnen slapen, een zwembad en diverse sportvelden en -zalen. Moshou Jiangzhong (Magic), zoals het kamp heet, heeft naast deze locatie vier andere kampen elders in China. “We veranderen je leven en je lichaam. Als je dan met een dunner lijf terug naar je familieleden gaat, dan voelt dat als magie”, zo legt Tian de naam uit.

Op het programma staan twee trainingen in de ochtend en twee in de middag. Studenten die dat nodig hebben krijgen een extra cardioles in de avond.

Gewicht in gezamenlijke groepsapp

“Sommige kinderen eten stiekem iets buiten onze maaltijden”, zegt Tian. Deelnemers die daarop betrapt worden, of die volgens de weegschaal zijn aangekomen, kunnen de volgende dag een extra zwaar trainingsprogramma verwachten om de schade te compenseren. Via een groepsapp worden de ouders op de hoogte gehouden van het gewichtsverlies van alle kinderen.

De elfjarige Xiao’en is door haar moeder opgegeven. “Ze denkt dat als ik wat afval, ik er beter uit zal zien.” Ze is bijna halverwege het programma van vier weken en is al 5 kilo afgevallen. Haar doel is om 50 kilo te wegen, daarvoor heeft ze nog 6,5 kilo te gaan.

Tijdens de eerste training van de dag moedigt coach Chen Yansong de kinderen met meer overgewicht extra aan. Chen glimlacht terwijl hij samen met de kinderen de boksachtige oefeningen doet. De paar leerlingen die nog niet helemaal wakker waren, verruilen binnen een paar minuten het gapen voor hijgen.

Als Chen ziet dat iemand zijn best niet doet, moet voor straf de hele klas opnieuw twintig sit-ups doen. “Wie deed er niet mee?”, klagen de kinderen die zich niet aangesproken voelen. Xiao’en zucht en puft, ze haat het trainen van haar buikspieren en nu moet ze er nog meer doen.

Cardio-oefeningen zoals touwtjespringen vindt ze nog wel gaan. Ze zou willen dat haar vrienden ook naar het kamp kwamen. “Dan ervaren ze ook eens wat ik hier heb moeten verdragen”, zegt ze hijgend, terwijl ze voor de laatste keer haar bovenlichaam omhoog weet te krijgen.

BMI telt mee voor toelatingsexamen

In tegenstelling tot Xiao’en heeft Pengyu (13) zichzelf voor het programma opgegeven. Hij hoorde van een klasgenoot dat deze dankzij het afvalkamp in twee weken tijd 9 kilo kwijt was. “Ik ben relatief zwaar”, zegt Pengyu, “als ik straks toegelaten wil worden tot een goede middelbare school, dan moet ik gewicht verliezen zodat ik een goed cijfer kan halen.”

In China telt het BMI (Body Mass Index) mee als onderdeel van het cijfer voor de fysieke fitheidstest, wat meeweegt voor de examens die bepalen naar welke middelbare school de leerling mag. Als Pengyu in totaal 9 kilo afvalt, zou hij een voldoende voor deze test moeten krijgen.

Dat een gezond gewicht een rol speelt in het onderwijs komt doordat de Chinese autoriteiten zich de laatste jaren hebben ingezet om de stijging van overgewicht en obesitas onder de bevolking te bestrijden. Volgens de laatste telling van de Chinese nationale gezondheidscommissie van 2020 had 19 procent van schoolgaande kinderen overgewicht. In 1985 was dat slechts 2,6 procent. Bij volwassenen is dit cijfer veel hoger: 50,7 procent had in 2020 overgewicht of obesitas. In China hebben mensen overgewicht bij een BMI van 24 en obesitas bij een BMI van 28. Ter vergelijking: in Nederland is dat respectievelijk 25 en 30.

Sinds de coronapandemie zijn Chinese bedrijven die zich specialiseren in afvalprogramma’s in de vorm van een kamp als paddenstoelen uit de grond geschoten. Vorig jaar waren er meer dan vijfhonderd van dit soort bedrijven, tweehonderd meer dan in 2019. Sommige bedrijven hebben tientallen, of soms zelfs honderden locaties.

Gezondheid belangrijker door pandemie

“Mensen zijn hun gezondheid belangrijker gaan vinden tijdens de pandemie. Daarom zijn er in de laatste paar jaar meer van dit soort kampen gekomen”, zegt Langfang-directeur Tian. Daarnaast speelt de populariteit van socialemediakanalen een rol. Op Douyin, de Chinese naam voor TikTok, en concurrent Xiaohongshu gaan regelmatig uitdagingen viraal waarbij vrouwen laten zien hoe mager ze wel niet zijn.

Coach Wang stelt de maaltijden voor de kinderen op en schept tijdens de lunch bij iedereen een aangepaste hoeveelheid aan groente, vlees en rijst op het bord. “China loopt jaren achter op Europa en de VS. Mensen zijn zich niet bewust, of weten weinig over de voordelen van fitness”, meent hij.

Bij de kinderen valt de maaltijd niet erg in de smaak. “Het eten stinkt en het vlees smaakt nergens naar”, klaagt iemand. Maar als coach Wang erbij komt staan, doen de tieners alsof ze van hun lunch genieten. Een paar schrokken hun eten naar binnen, zodat ze nog even op hun telefoon een spelletje kunnen spelen voordat het middagprogramma begint.

Slank en toch afvallen

“Meisjes letten beter op hun vorm dan jongens. Kijk naar haar.” Wang wijst naar een slanke meid, die haar lange zwarte haren in een paardenstaart heeft zitten. “Ze is niet dik, maar toch is ze naar ons kamp gekomen om wat vet te verliezen”, zegt hij.

Volgens Wang ontbreekt het de kinderen normaal aan de mogelijkheid om te bewegen. Dat komt omdat de druk om op school te presteren te hoog is. “Ouders laten hun kinderen liever van de gymles spijbelen, zodat ze de tijd kunnen gebruiken om voor hun examens te leren”, verklaart hij.

Anders dan in Europese landen en de Verenigde Staten is overgewicht in China een groter probleem bij mensen met een hoger inkomen. In China wordt daarom nog gesproken van een ‘ziekte van de rijken’. Al wordt de kloof met het jaar kleiner en verwachten Chinese deskundigen dat het in de nabije toekomst zal omslaan.

Obesitas problematischer dan eetstoornissen

“We zien dat de sociale norm en het schoonheidsideaal een rol beginnen te spelen bij vrouwen die in steden wonen”, zegt Wang Youfa van het Chinese gezondheidswetenschappelijk centrum. Ook is hij de voormalige directeur van het onderzoekscentrum voor obesitas bij kinderen aan de Amerikaanse Johns Hopkins universiteit.

Wang ziet dat eetstoornissen door die ontwikkeling een probleem beginnen te worden. “Mijn nicht, bijvoorbeeld. Voordat ze naar de middelbare school ging, was ze geobsedeerd door haar gewicht. Ze at steeds minder en werd heel mager”, vertelt hij. Toch denkt Wang dat de medische en economische gevolgen van overgewicht in de nabije toekomst grotere uitdagingen voor China zullen vormen.

Hoe gevaarlijk de obsessie over afvallen kan zijn, blijkt uit het overlijden van influencer Cuihua vorig jaar. De 21-jarige had zich als doel gesteld om 100 kilo af te vallen, twee derde van haar aanvankelijke gewicht. Ze gaf zich op voor verschillende afvalkampen en verloor binnen twee maanden 27 kilo.

Omdat ze haar ervaring deelde op Douyin, waar ze onder de gebruikersnaam ‘De Comeback van Cuihua’ meer dan negenduizend volgers had, werd ze op een gegeven moment door de kampen voor promotie gesponsord. In een kamp nabij de Chinese stad Xi’an rapporteerde Cuihua dat ze zich niet lekker voelde. Volgens lokale media zou ze tijdens een training in elkaar gezakt zijn. Cuihua overleed later in het ziekenhuis.

Op Chinese sociale media begint een aantal gebruikers zich tegen het dunne schoonheidsideaal voor vrouwen uit te spreken. Al lijkt China ook op het gebied van body positivity (acceptatie van mensen in alle vormen en maten) en de risico’s van eetstoornissen jaren op de VS en Europese landen achter te lopen.

In de Langfang-locatie van Magic belooft directeur Tian echter dat de deelnemers op een verantwoordelijke manier afvallen. Hij zegt de kinderen goed te begrijpen, omdat hij zelf ook heeft geworsteld met zijn lichaam. “Op mijn zwaarst woog ik 110 kilo. Ik ben toen gestopt met werken, zodat ik me op mijn gewicht kon concentreren.”

Het is dankzij zijn eigen succesverhaal dat hij er alle vertrouwen in heeft de leerlingen goed te kunnen begeleiden in hun proces om af te vallen. Naar eigen zeggen heeft Tian zo’n vijfhonderd tot zeshonderd deelnemers geholpen.

Niet onder indruk van gewichtsverlies

Toch zijn niet alle kinderen blij met hun vordering. De dertienjarige Haotian wilde absoluut niet naar het Magic-kamp, maar haar moeder schreef haar toch in. Voordat ze naar het kamp kwam, woog Haotian 72 kilo. Nu is haar gewicht gedaald naar 64.

Haotian is op zijn zachtst uitgedrukt niet onder de indruk van de magie van haar gewichtsverlies. “Ik heb overgewicht en mijn moeder wil dat ik gezonder word. Ik ben zo boos.”