De Londense pub verkeert in zwaar weer, maar strijdbare buren komen in actie

Houten deuren, rode bakstenen, een betegeld uithangbord en een open haard: de Carlon Tavern in West-Londen heeft alles weg van een pub die al een eeuw meegaat. Toch is alles hier nieuw. De pub opende voor het eerst de deuren in 1920, maar het gebouw lag tussen 2015 en 2021 in puin. Het pand was illegaal gesloopt door een projectontwikkelaar, die naar alle waarschijnlijkheid zinde op een winstgevend vastgoedproject – al dan niet na het betalen van een boete.

De ontwikkelaar had niet gerekend op een groep vaste gasten, buurtbewoners, ervaren pubverdedigers en raadsleden. Zij voerden jarenlang strijd tegen de vernieling. Met succes: de autoriteiten besloten dat het pand steen voor steen herbouwd moest worden. Een uniek besluit dat een precedent zou scheppen. Onlangs besloot het bestuur van de Britse stad Staffordshire dat ook daar een gesloopte pub, The Crooked House, in oude staat moet worden hersteld – inclusief de scheve muren. Kom niet tussen de Britten en hun pint, blijkt maar weer.

Grond is fortuin waard

Pubs in Londen sluiten in recordtempo. Volgens een rapport van vastgoedanalist Altus Group verloor de stad alleen al in de eerste helft van vorig jaar 46 pubs. In het hele land waren dat er 383, bijna net zoveel als in heel 2022. Tussen 2000 en 2022 daalde het aantal Britse pubs al van 60.8000 naar 45.800. De inflatie, hoge energiekosten, hoge belastingen en de nasleep van de coronapandemie nekken veel ondernemers.

Daarnaast worden voornamelijk historische pubs, zoals de Carlton Tavern, bedreigd door vastgoedspeculatie. De kroegen bevinden zich vaak op toplocaties in de oude stad, waar de grond inmiddels een fortuin waard is. Daar kan veel meer winst uit worden gehaald door er bijvoorbeeld een supermarkt of woningen neer te zetten.

Financieel is het voor historische pubs ook extra lastig om de competitie het hoofd te bieden, zegt historicus Charo Havermans, die in Londen tours langs kroegen organiseert. “Een traditionele pub draait niet alleen om het geld, maar vooral ook om de gemeenschap. Als de competitie wél in de eerste plaats om winst draait, is het het een stuk moeilijker om het hoofd boven water te houden.”

Daar komt bij dat de stad verandert, en jonge mensen – zeker sinds corona – vaker thuisblijven, geld sparen óf juist speciaalbiertjes willen drinken in een hippe bar. Het publiek dat veel oude pubs trekken, heeft juist steeds minder te besteden. Veel pubs doen hun best om toegankelijk te blijven, maar als je geen keten of grote bierbrouwer achter je hebt, loop je een financieel risico.

Ontmoetingsplek

Om dezelfde redenen verdwijnen bruine kroegen gestaag uit het Amsterdamse straatbeeld. Dat gaat zo snel dat de gemeente vorig jaar besloot de bruine kroeg een monumentale status te geven. In het Verenigd Koninkrijk betekent ‘historisch’ dat een pub bijvoorbeeld een antiek interieur heeft, dat Oscar Wilde of Charles Dickens er dronk, of dat een pub van grote waarde was voor de buurt. De Amsterdamse bruine kroeg serveert traditioneel geen eten, heeft één soort bier op de tap, er wordt geen muziek gedraaid en er is een stamtafel voor de vaste gasten. Het is in de eerste plaats een ontmoetingsplek.

Zo ook de Britse pub, zegt Havermans. Zij traceert de geschiedenis van de pub naar de tijd dat Britse huisvrouwen thuis bier brouwden. Wanneer ze iets over hadden, adverteerden ze dat in hun keukenraam. Later werd de pub een ontmoetingsplek – met de grote kanttekening dat vrouwen of mensen van kleur niet altijd welkom waren – en een plek waar schrijvers inspiratie zochten of zakendeals werden gesloten. “Pubs waren het hart van de Britse samenleving, een plek waar je een gemeenschap vond. Dat is ook nu nog ontzettend belangrijk.”

Dan maar een tv

Pubs pasten zich altijd aan wanneer de samenleving veranderde. Havermans: “Tijdens de oorlog zag de overheid hoe belangrijk pubs waren om de moed erin te houden, dus werden ze actief meer vrouw- en familievriendelijk gemaakt. En toen mensen vaker thuis bleven omdat ze een tv hadden, gingen pubs ook maar tv’s neerzetten.”

De laatste jaren spelen veel pubs in op de vraag naar lokaal en duurzaam gebrouwd bier. “Dat is positief. De uitdaging nu is om niet door te slaan en alléén te kijken naar wat de jonge, vermogende consumenten willen, maar om ook toegankelijk te blijven voor de oude klanten.”

Om (historische) pubs te beschermen, pleit de British Beer and Pub Association (BBPA) onder meer voor lagere bieraccijnzen, een lager btw-tarief voor horeca en andere economische maatregelen. De nationale actiegroep Campaign for Pubs vraagt ook om een herziening van de belastingen en om strengere regels voor het slopen of renoveren van historische pubs. Het is nu al zo dat sommige panden door de overheid een beschermde status kunnen krijgen. Dat voorkomt sloop of ingrijpende renovaties. Volgens Havermans zou het goed zijn om die status ook te verlenen aan panden die er misschien niet per se oud uitzien, maar wel van onschatbare waarde zijn voor de buurt.

Juridische strijd

Ondertussen moeten pubs het hebben van succesvolle buurtcampagnes. Zulke bewegingen krijgen vaak steun van ervaren organisaties, zoals de Campaign for Pubs of de Campaign for Real Ale (CAMRA). Ze zorgen voor media-aandacht, dienen petities in, voeren rechtszaken en lobbyen voor beleidsverandering. Volgens CAMRA zijn er daarbij zo’n 150 Britse pubs gered door buurtbewoners die het pand dan maar zelf opkopen.

Een mooi voorbeeld van een buurtcampagne is die rond de George Tavern in Oost-Londen. De pub is al sinds 2002 verwikkeld in een juridische strijd met een vastgoedontwikkelaar die van het aangrenzende pand een woonblok wil maken. De geluidsgrenzen die daarmee ­gepaard gaan, zouden het einde van de pub ­betekenen. Dankzij een strijdbare eigenaresse, duizenden buurtbewoners en andere supporters – waaronder wijlen Amy Winehouse, Kate Moss en the Rolling Stones – is het woonblok er vooralsnog niet gekomen.

Luister naar onze wekelijkse podcast Amsterdam wereldstad