‘Het einde van kwaliteitsvol onderwijs’: waarom de leerkrachten betogen of staken

Wat staat er te gebeuren?

Drie van de vier onderwijsvakbonden starten deze week met een reeks acties. Die starten dinsdag in Antwerpen. Woensdag volgt protest in Oostende. Volgende week voeren de bonden op maandag actie in Leuven, op dinsdag in Hasselt en op woensdag in Gent. De christelijke vakbond COC voorspelt ‘een vuurzee van protest’.

De bonden kondigden de acties al in maart aan, als reactie op het eind december gepubliceerde rapport van de zogenoemde Commissie van Wijzen onder leiding van onderwijsexpert Dirk Van Damme en jezuïtentopman Paul Yperman. Dat rapport kwam er op vraag van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA), en bevat adviezen om het onderwijs te hervormen.

Waar gaat dit precies over?

“Onze achterban is het met een aantal maatregelen in dat rapport totaal oneens”, zegt COC-topman Koen Van Kerkhoven. Onder meer de voorgestelde afschaffing van de bekwaamheidsbewijzen stuit de vakbonden tegen de borst. Nu is vastgelegd over welke diploma’s iemand moet beschikken om een bepaald vak te mogen geven. “Het voorstel om die beslissing voortaan over te laten aan lokale directies betekent het einde van kwaliteitsvol onderwijs”, vindt Van Kerkhoven. “Het is een terugkeer naar een tijd van willekeur en favoritisme.”

Ook de invoering van een 38-urenweek ligt moeilijk. Vooral omdat daar tegenover staat dat het aantal lesuren in een voltijdse job - nu 20 tot 30, afhankelijk van het onderwijsniveau - wordt losgelaten. “In de praktijk zullen leerkrachten verplicht kunnen worden om meer uren voor de klas te staan, zonder dat de bijkomende werkuren begrensd worden”, zegt Nancy Libert, hoofd van het socialistische ACOD Onderwijs. “Met nog meer werkdruk tot gevolg.”

Daarnaast zijn er volgens de vakbonden problemen waar het rapport onvoldoende antwoord op biedt. “Planlast, werkdruk, een toenemende zorgvraag en groeiende agressie ondermijnen onze kerntaak”, zegt Van Kerkhoven. “Daarvoor vinden wij in dit rapport geen oplossingen.”

Algemeen legt het rapport volgens de vakbonden te veel macht in de handen van de schoolbesturen en lezen ze er vooral de agenda van de onderwijskoepels in.

Wat zal de impact van de acties zijn?

“We hadden in Antwerpen gehoopt op duizend betogers, maar we zitten nu al aan meer dan tweeduizend. En de aanmeldingen komen nog volop binnen”, zegt Van Kerkhoven. De betogers stappen van het Operaplein naar de Groenplaats. De Antwerpse politie verwacht enkel lokale hinder wanneer de betoging voorbij trekt, maar verder geen grote impact op het verkeer.

Daarnaast zijn er nog leerkrachten die niet mee zullen betogen, maar wel zullen staken. “Dat zullen er wellicht drie tot vijf keer zoveel zijn”, schat Van Kerkhoven.

De lessen zullen volgens Van Kerkhoven dus ernstig verstoord zijn. “Ik kan op basis van de aanmeldingen nu al een twintigtal scholen aanwijzen waar er onmogelijk normaal lesgegeven kan worden.”

Volgens Sofie Dekeyser, woordvoerster van het Stedelijk Onderwijs Antwerpen, zal de helft van de stedelijke basisscholen in de stad Antwerpen zware hinder ondervinden. “Kleuter- of lagere afdelingen zullen gesloten zijn, en sommige scholen blijven helemaal dicht”, aldus Dekeyser.

De hinder in het buitengewoon en het secundair stedelijk onderwijs was bij het ter perse gaan nog niet duidelijk. “Alle scholen zorgen wel voor noodopvang, meestal op de eigen school, en in uitzonderlijke gevallen in een school in de buurt”, zegt Dekeyser.

Bij het gemeenschapsonderwijs hebben ze geen goed zicht op wat de gevolgen precies zullen zijn. “Leerkrachten kunnen tot op de dag zelf beslissen om al dan niet mee te doen”, zegt GO!-woordvoerster Nathalie Jennes. “In principe zijn ouders wel geïnformeerd over eventuele impact op de lessen, en wordt er noodopvang voorzien, tenzij heel uitzonderlijk het volledige team afwezig is.”

Volgens Pieter-Jan Crombez, woordvoerder bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen, zal de impact beperkt blijven. “Zeker in het lager onderwijs. Wij kregen geen signalen dat noodopvang nodig zal zijn.”

Het is nog te vroeg om een goed zicht te krijgen op de impact in de andere steden, maar ook daar verwacht Van Kerkhoven “een veelvoud van wat we hadden gehoopt”.

Al lijkt de impact op de lessen in Oostende woensdag alvast wat minder groot te zullen zijn dan in Antwerpen. “Die dag bleek achteraf niet zo goed gekozen: verschillende scholen hadden al een pedagogische studiedag ingepland, en heel wat leerlingen zijn op schoolreis”, zegt Libert.

Zijn deze acties niet wat voorbarig?

Toen de vakbonden hun acties aankondigden, rees al de vraag of het niet wat voorbarig is om al te protesteren tegen een advies. Bij de onderwijskoepels is te horen dat het rapport slechts een aanzet is om enkele problemen structureel aan te pakken. Het is aan de volgende Vlaamse regering om daarover knopen door te hakken. COV, de christelijke onderwijsvakbond specifiek voor het basisonderwijs, liet eerder al weten geen actie te willen voeren ‘tegen een rapport’.

Volgens de andere bonden is dit niet zomaar een advies. “Als je ziet hoe enthousiast de politiek en de onderwijskoepels zijn over dit rapport, valt te vrezen dat dit de basis wordt voor een volgend regeerakkoord”, zegt Libert. “Onze mensen willen een duidelijk signaal geven: dat kan voor ons niet.”