Wat zegt het lekken van de passage over migratie over de status van de formatie?

Opzet of een vergissing? Het blijft gissen, maar het is wel opmerkelijk dat één bladzijde uit het hoofdlijnenakkoord van NSC, BBB, VVD en de PVV in deze laatste fase van de formatie uitlekt. Een formatie die sowieso al ongrijpbaarder is dan de voorgaande omdat PVV-leider Geert Wilders op X een andere toon aanslaat dan voor de camera’s in het formatiegebied.

In het formatiedocument dat PVV-Kamerlid Gidi Markuszower maandag vasthoudt terwijl hij richting de onderhandelingstafel loopt, valt met name de passage over migratie op. Er wordt gesproken over ‘het strengste toelatingsregime en het omvangrijkste pakket voor grip…ooit.’ De zin is niet goed leesbaar omdat Markuszower zijn hand op het document houdt, dat is vastgelegd door een ANP-fotograaf. Maar het lijkt erop dat het gaat om ‘de grip op migratie.’

NSC-leider Pieter Omtzigt bevestigt dat het document de formatietafel heeft gepasseerd, maar hij wil niet zeggen wat de status is. Of de harde toon richting asielzoekers en migranten wordt gehandhaafd in de definitieve versie, is dus afwachten.

Het is wel de eis van Geert Wilders. Hij liet er de afgelopen weken geen misverstand over bestaan: op het gebied van migratie doet hij geen concessies meer aan de formatiepartners. Op X sprak hij vorige week over ‘de niet-aflatende, ontwrichtende asielinstroom. Dus die strengere asiel- en immigratiemaatregelen zullen er komen.’

Stapje verder

In Boedapest, tijdens het ultraconservatieve Cpac, ging hij nog een stapje verder. Hij beloofde daar aan zijn extreem- en radicaal-rechtse collega’s uit andere landen dat de PVV ‘het opengrenzenbeleid zal stoppen.’ Hij zei daar ook te vrezen voor de veiligheid van ‘onze vrouwen en dochters’, refererend aan mannen uit Afrika die richting Europa trekken.

VVD, NSC en BBB hebben niet op deze uitspraken gereageerd. Wel benadrukt Omtzigt dat zijn partij zich wil houden aan internationale verdragen. Hoe zich dat verhoudt tot het document dat maandag is gelekt, moet blijken. Maatregelen worden niet genoemd. Eerder lekte uit dat de formerende partijen de optie zouden bespreken om de situatie in Nederland te bestempelen als ‘asielcrisis.’ In dat geval zou er meer mogelijk zijn rond het tegenhouden van migranten en vluchtelingen. Maar dat kan alleen als er daadwerkelijk een crisis dreigt; een oorlog of een watersnoodramp bijvoorbeeld, zeggen deskundigen. Dat is in Nederland niet het geval.

Of het woord asielcrisis daadwerkelijk de eindstreep haalt, moet blijken, hoewel Wilders er de nadruk op blijft leggen. Op maandag, voorafgaand aan de onderhandelingen, zegt de PVV-leider dat ‘Nederland snakt naar een oplossing voor de asielcrisis.’ Hij spreekt over ‘de week van de waarheid.’ Volgende week woensdag, 15 mei, komt er een verslag van de twee informateurs en dan moet blijken of de vier partijen een kabinet gaan vormen. Het is duidelijk dat PVV, BBB, NSC en de VVD nu nog niet op één lijn zitten. “Makkelijk is het niet”, zegt Geert Wilders daarover.

Naast migratie liggen de overheidsfinanciën gevoelig. Afgelopen vrijdag presenteerde het Centraal Planbureau de doorrekeningen van de plannen die de formerende partijen op tafel hebben gelegd. Geen van de formatiepartners wil daar iets over kwijt. Omtzigt zegt wel ‘dat niet alles is zoals je gehoopt had.’

Veel zal afhangen van NSC. Hoe ver is de partij bereid om de PVV tegemoet te komen? Omtzigt houdt zijn lippen voorlopig op elkaar. In het gelekte document is de voetafdruk van NSC wel zichtbaar. Eén van de vier punten waar een eventueel radicaal-rechts kabinet op wil inzetten is bestaanszekerheid en koopkracht. ‘Te veel mensen hebben geen bestaanszekerheid als het gaat om de portemonnee, zorg of woning.’

Luister ook:

Oost-Europese journalisten waarschuwen Nederland: ‘Juist een mildere Geert Wilders moet je wantrouwen’

Lees ook:

Op het extreemrechtse feestje van Viktor Orbán houdt Geert Wilders de formatie in het oog

Op het ultraconservatieve CPAC berijdt PVV-leider Geert Wilders zijn bekende stokpaardjes. “We zullen illegale migratie stoppen.” Maar zijn toon is minder extreem de andere congresgangers. Hij houdt de formatie in het achterhoofd.