Grootste uitgeefconcern van Nederland komt in handen van het Amerikaanse Simon & Schuster

Uitgeverijconcern Veen Bosch & Keuning (VBK) wordt eigendom van de Amerikaanse uitgeefgigant Simon & Schuster. Dat is maandagmiddag bekendgemaakt. Het is de eerste keer dat een grote Nederlandse uitgeverij in buitenlandse handen komt.

VBK, bekend van de literaire uitgeverijen AtlasContact (Geert Mak, Adriaan van Dis) en Ambo|Anthos (Sally Rooney, Auke Hulst) en de algemene uitgever Luitingh-Sijthoff (Dan Brown, Jill Mansell), is het grootste uitgeefconcern van Nederland. Jaarlijks verschijnen er 1.500 nieuwe titels. Het bedrijf (280 arbeidsplaatsen, 87 miljoen euro omzet en 2,7 miljoen euro winst in 2022) is ook eigenaar van audioboekproducent Thinium en e-bookplatform Bookchoice.

De huidige eigenaren zijn investeringsfonds Walvis Participaties van John Fentener van Vlissingen, „een consortium van particuliere investeerders” en de medewerkers van VBK, aldus een woordvoerder. Over de transactiesom wil de uitgeverij niets bekendmaken.

Private equity

Simon & Schuster (S&S), dat dit jaar zijn honderdjarig bestaan viert, is een van de vijf grootste uitgeverijconcerns van de Verenigde Staten. Jaarlijks geeft het 1.300 nieuwe titels uit in 200 landen. Samen met Penguin Random House, HarperCollins, Hachette en MacMillan beheert het meer dan 80 procent van de Amerikaanse markt. In 2022 blokkeerde de Amerikaanse rechter een overname van S&S door Penguin Random House, omdat er een te grote marktconcentratie zou ontstaan. Hierna werd S&S vorig jaar voor 1,62 miljard dollar (1,5 miljard euro) gekocht door private-equityfonds KKR. Naar verluidt is 1 miljard daarvan een lening aan het uitgeverijconcern. Penguin Random House had 2,2 miljard dollar geboden.

De meerwaarde van de overname van het Nederlandse VBK bestaat volgens algemeen directeur Geneviève Waldmann onder andere uit de toegang tot internationale markten. Het idee is dat werken van Nederlandstalige auteurs makkelijker kunnen worden uitgebracht in landen waar S&S al uitgeverijen heeft, zoals het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Australië en India. Andersom is dit de eerste keer dat S&S een niet-Engelstalige uitgeverij overneemt. De ambitie van S&S is om zo beter toegang te krijgen tot de Europese markt.

De overname zal in het Nederlandse boekenvak met veel aandacht worden gevolgd, met name door de betrokkenheid van KKR, dat als agressieve investeerder bekendstaat – een in 1989 verschenen boek over het bedrijf droeg de titel Barbarians at the gate. In Nederland wordt KKR beschuldigd van het uitkleden van warenhuisketen V&D. Momenteel bezit het onder andere fietsfabrikant Accell, de vakantieparken van Roompot en, sinds eind april, optiekketen Hans Anders.

Toekomstbestendig

Een van de vragen wat betreft VBK is of er meer nadruk zal komen te liggen op de winstgevendheid van aparte bedrijfsonderdelen. Zo is bijvoorbeeld Kosmos Uitgevers succesvol met lifestyleboeken, terwijl literaire uitgeverijen het een stuk minder makkelijk hebben in Nederland. In augustus verklaarde VBK nog dat AtlasContact wegens tegenvallende inkomsten „niet toekomstbestendig” was. Uitgeefdirecteur Caroline Reeders moest vertrekken.

Een andere vraag is of VBK door de combinatie met de titels van S&S zo groot wordt dat het meer druk kan uitoefenen op drukkerijen en boekhandels voor gunstiger marges.

Volgens Waldmann is het partnerschap bedoeld „voor de lange termijn”. Ze benadrukt dat VBK „onafhankelijkheid” en „beslissingsbevoegdheid” over uit te geven titels behoudt. Ze verwacht „efficiëntieverbeteringen op het gebied van digitalisering”. Ook denkt ze dat vertalingen sneller tot stand zullen komen en hoopt ze de audioboekentak te kunnen uitbouwen.

De overname speelt in op de trend dat Nederlandse lezers steeds vaker Engelstalige boeken lezen. VBK zal nu vermoedelijk zonder Nederlandse concurrentie de Engelstalige titels van S&S in Nederland kunnen uitbrengen. Andersom zoeken Nederlandse uitgevers al jaren naar manieren om Nederlands werk makkelijker op de internationale markt uit te brengen. Waldmann: „Wij willen onze schrijvers graag een groter en internationaal platform bieden.”