‘Vrijheid? Dat zijn vuurwerkknallen die niet voor paniek zorgen’

De Gambiaanse Saikou voelt zich vrij, zegt hij, ook al is hij dat niet. De 38-jarige, die vanwege zijn verblijfsstatus niet met zijn achternaam in de krant wil, staat voor de keuken van De huiskamer voor vluchtelingen in Eindhoven. Achter hem delen vrijwilligers en deelnemers soep uit de bekende rode blikken met witte duiven erop uit. Op een lange tafel liggen stukken baklava, maanzaadkoekjes en stroopwafels. “Vrijheid is kunnen doen wat je leuk vindt. Ik ben gelukkig hier, maar ik mag niet werken of op vakantie. Ik heb namelijk geen verblijfsvergunning.”

Op 5 mei worden overal in het land festivals en maaltijden georganiseerd om het einde van de Tweede Wereldoorlog te vieren. Dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, blijkt uit de gesprekken die gevoerd worden tijdens het feest in De huiskamer voor vluchtelingen. Dat is een organisatie die ongedocumenteerden overdag opvangt. Hier kunnen mensen eten, Nederlands leren en zwemles volgen. Er zijn een tal van andere activiteiten – van een opleiding tot automonteur tot een naaicursus. Deze zondag opent de huiskamer haar deuren voor buurtbewoners. Het motto: ‘Geen hoger hek, maar langere tafels.’

Knallen zonder te schrikken

Aan de lange picknicktafels in de tuin zitten Eindhovenaren uit de hele stad, senioren uit de flat in de buurt en vaste bezoekers van de huiskamer met elkaar te kletsen. Hun borden volgeladen met eten uit alle streken. Een jonge vrouw beschildert handen met henna. Naast de tafels, in de lentezon, staat een podium. Nu is het leeg, maar eerder gaf Saikou daar een afrobeatoptreden met zijn band. Op de achtergrond klinkt het geschreeuw van PSV-supporters, hun club speelt vandaag de kampioenswedstrijd.

Een paar vrouwen borduren het woord ‘vrede’ in de ongeveer vijftig talen die in Eindhoven gesproken worden. “Borduren werkt rustgevend”, zegt initiatiefnemer Marja Vink. “Je kan een beetje nadenken, of filosoferen, en met elkaar kletsen terwijl je het doet.” Rasoular Radjan (73) borduurt het woord ‘Salam’. Dat is Arabisch”, zegt ze. “Ik dacht: ik ga maar borduren, ook al heb ik dat nog nooit gedaan.”

Naast haar zit haar nicht Salima Saboerali (50) ook te borduren. “Volgens mij in het Turks.” De twee stadsbewoners zijn hier voor het eerst, maar ze vinden het erg leuk. Soep, koekjes, gezellige mensen – wat wil een mens nog meer? Ze denken lang na over de vraag wat vrede voor hen betekent. Volgens Radjan is vrede dat er geen spanningen zijn. Saboerali zegt dat vrede geen oorlog is, en genoeg te eten hebben. Middenin haar zin klinkt een harde knal. Vuurwerk. PSV heeft met 4-2 van Sparta gewonnen en dat betekent dat het Eindhovense team landskampioen is. De stad lijkt te ontploffen.

‘Ik zou liever een slaapkamer hebben’

“Dit is vrijheid”, zegt Saboerali. “Dat wij kunnen zitten knallen zonder dat er paniek ontstaat. Explosies om iets te vieren.” Haar tante vindt dat er niet zoveel lawaai gemaakt zou moeten worden. “Mensen hier kunnen daar bang van worden. Vrijheid is voor iedereen anders. Zeker als je zelf uit een oorlog komt.”

Ze lijkt gelijk te hebben. Sommige aanwezigen gaan steeds een stukje rechter zitten als er weer een vuurpijl afgaat. Achter de tafels zitten drie vrouwen in stilte. Het lawaai lijkt hen niet te deren. “Wij komen uit Somalië”, zegt Suuhn Ali, die met haar 21 jaar de jongste van de drie is. Ze is hier nu zes jaar en spreekt, net als haar vriendin Haaru Abaale, vloeiend Nederlands. “We krijgen hier taalles”, zegt ze. Ze zijn hier vijf dagen per week. “De huiskamer is fijn”, zegt Abaale. “Alleen ik zou liever een slaapkamer hebben. Dat heb ik niet, want ik ben illegaal. Dus ik ben dakloos.”

De vrouwen vallen stil als er iemand op het podium klimt. Ze vertelt over het belang van verhalen vertellen die niet opgeschreven zijn en die daardoor – als je niet oplet – nooit iemand hoort.

Lees ook:Op een halflege Dam worden de doden ongestoord herdacht

De regen leek de spanning van 4 mei weg te spoelen. Op de Dam in Amsterdam werd het net zo stil als andere jaren.