Ozempic is ongekend doeltreffend tegen overgewicht. Maar er is nog veel wat we niet weten over dit ‘wondermiddel’

In de kledingkast van de Hilversumse pedicurespecialist Annemarie van Ham (57) staat een doos kleding in grote maten: truien, shirts, broeken en leggings, heel veel leggings. ‘Allemaal van Zeeman’, zegt Annemarie. ‘Want ik dacht: wat heeft het nog voor zin om mezelf leuk aan te kleden?’

Die kleren zijn relikwieën uit een vorig leven. Toch durft Annemarie de doos niet weg te doen. Bang om de goden te verzoeken, beducht voor het jojo-effect dat haar lijf zo lang in de greep hield. Aan tafel in haar werkruimte somt ze diëten op die ze heeft gevolgd: Weight Watchers. South Beach. Het brooddieet. Het soepdieet. Het fruitdieet. Keto. Modifastzakjes. Het 500-calorieën-dieet. ‘Daarbij at ik een soepstengel als ontbijt. Een soepstengel! Elke keer viel ik af, maar daarna kwam ik weer meer kilo’s aan dan ik was afgevallen. Ik werd met elk dieet dikker.’

Al vijftig jaar doet Annemarie aan de lijn, de eerste weegschaal kwam rond haar 6de in zicht. Ze moet dan ook wennen aan deze nieuwe werkelijkheid. Want ze is 36 kilo kwijt. En dat zonder hongerdieet of uitputtend sportregime, zonder die ongenadige jojo, die haar BMI weer omhoog stuwt. Dit gewichtsverlies is blijvend. En het enige wat ervoor nodig was, was een wekelijkse prik. Of prik, eerder een speldenprikje: de naald is dun en kort. Is dit echt, of droomt ze? Kan iemand Annemarie in haar arm knijpen? Haar gezicht licht op, als ze vertelt over haar ervaringen met Ozempic, het diabetesmedicijn dat de medische wereld, de Deense economie en de westerse dieetcultuur volledig op hun kop heeft gezet. ‘Ik heb in mijn leven vurig gewenst dat ik slank zou worden. Nou, die wens is uitgekomen. Daarbij heb ik wel veel geluk gehad. Ik heb nauwelijks bijwerkingen ervaren en mijn vel is niet gaan hangen.’ Nog een mazzeltje: Annemarie kwam niet meer aan, nadat ze was gestopt met het medicijn.

Het begon allemaal toen ze ruim een jaar geleden positief testte op suikerziekte. Annemarie had gelezen over de opmerkelijke bijwerking van diabetesmedicijn Ozempic: patiënten vielen er kilo’s van af. Bij de huisarts drong ze aan op dat medicijn, ook al werd dat niet vergoed. ‘Ik moest zelf 100 euro per maand bijbetalen, maar dat had ik ervoor over.’ Ze begon met spuiten en raakte de eerste week meteen een kilo kwijt. En dat vervolgens elke week. Acht maanden lang. ‘Toen ik 66 kilo woog, viel ik niet meer af. Ik ben toen langzaam gaan afbouwen, inmiddels spuit ik heel af en toe bij, als er weer een kilo aankomt.’

Dit is de eerste keer dat Annemarie op gewicht blijft. ‘Het werkt lang niet voor iedereen’, zegt ze. ‘Voor die mensen is het extra pijnlijk, ik weet als geen ander hoe het voelt als een dieet of middel bij je buurvrouw wel aanslaat en bij jou niet. Maar ik ben zo gelukkig, voor mij heeft het wonderen verricht.’

Supermedicijn

De werkzame stof semaglutide – merknaam Ozempic – heeft een wereldwijde schokgolf veroorzaakt. Nooit eerder was een medicijn zo doeltreffend tegen overgewicht. En dat terwijl de Deense farmaceut Novo Nordisk Ozempic in 2012 ontwikkelde voor een heel andere aandoening: diabetes type 2. Maar Ozempic bleek niet alleen uitstekend in staat om de suikerspiegel op peil te houden, wetenschappers en artsen viel ook iets anders op: de groep die het medicijn gebruikte viel drastisch af. Zou Novo Nordisk per ongeluk een supermedicijn tegen obesitas hebben uitgevonden?

Dat was tot nu toe geen enkele farmaceut gelukt. Af en toe denderde er een ‘wondermiddel’ door dieetland, zoals amfetamine in de jaren dertig van de 20ste eeuw – daaraan bleken de afvallers ernstig verslaafd te raken. In de jaren negentig was er fen-phen. Die krachtige eetlustremmer bleek dodelijke bijwerkingen te hebben als hartkleplekkage en een verhoogde bloeddruk in de longvaten. De laatste jaren was bariatrische chirurgie (maagverkleining) vaak de enige medische optie voor obesitaspatiënten die maar niet konden afvallen.

Sterren met een Ozempic face

Novo Nordisk had deze impasse al aardig doorbroken met het middel liraglutide, een effectief afslankmedicijn dat wordt verstrekt onder onder merknamen Saxenda en Victoza. Maar Ozempic-gebruikers vielen nog veel meer af. Zou dit dan de grote gamechanger worden? In 2021 maakte fabrikant Novo Nordisk de resultaten bekend van een grootschalige studie naar Ozempic als afslankmiddel, en die overdonderden de medische wereld: gebruikers verloren gemiddeld 14,9 procent van hun gewicht. Dat was ongekend. Het duurde niet lang voordat deze resultaten ook Hollywood bereikten, de roddelbladen begonnen te speculeren over sterren met een Ozempic face (een ingevallen gezicht) of Ozempic butt (een vermagerd achterwerk) en miljardair Elon Musk kwam ervoor uit zichzelf te injecteren met het goedje, om zo ranker voor de dag te komen. TikTok ontplofte met Ozempic-afvalfilmpjes, de fabrikant kon de toegenomen vraag niet meer bijbenen, en zo ontstond een ware run op het medicijn.

In de reguliere Nederlandse zorg is Ozempic alleen verkrijgbaar voor diabetespatiënten. Vergelijkbare maar minder sterke medicijnen als Saxenda (en het onbekendere middel Mysimba) worden wel voorgeschreven en vergoed. Wegovy ligt op dit moment ter beoordeling bij het Zorginstituut Nederland. En ondertussen bieden privéklinieken wel semaglutide aan.

Door de enorme vraag naar Ozempic werd Novo Nordisk vorig jaar in een klap het waardevolste bedrijf van Europa, groter dan luxeproductenfabrikant LVMH. ‘Novo’ zoals de Denen hun kroonjuweel noemen, verzilverde z’n gigawinst verder met Wegovy, een medicijn met een hogere dosis van dezelfde werkzame stof. Die stof, het eerder genoemde semaglutide, bootst – net als liraglutide – het darmhormoon GLP-1 na. Semaglutide zet de stofwisseling een tandje hoger en remt de maaglediging juist af. Gebruikers hebben minder eetlust en voelen zich langer verzadigd.

Novo Nordisk moet de hete adem voelen van de Amerikaanse farmareus Eli Lilly, want die produceert inmiddels een nóg sterker medicijn: tirzepatide, merknaam Mounjaro, in Nederland goedgekeurd, maar nog niet verkrijgbaar. Tirzepatide bootst twee darmhormonen na, en is zo nog effectiever tegen overgewicht. En dan heeft Eli Lilly nog een derde supermiddel in het vat: de ‘drievoudige hormoonreceptoragonist’ met de tongbreker retatrutide. Uit onderzoek van de fabrikant blijkt dat gebruikers van retatrutide binnen 48 weken gemiddeld 24 procent van hun gewicht verloren.

Hedonistisch systeem

Hoe is het om door een pil of injectie geen honger meer te hebben? Gebruikers van deze nieuwe soorten medicijnen beschrijven hoe ze voor het eerst van hun leven geen last hebben van food noise, de aanhoudende gedachten over wat ze gaan eten en wanneer. Ze hoeven ook niet langer al hun wilskracht in te zetten om die pizza, die zak tijgernootjes of dat stuk appeltaart te laten staan: ze hebben er simpelweg geen trek meer in.

Sommige gebruikers rapporteren vreemde, maar mooi meegenomen bijwerkingen: ze lijken ook beter bestand tegen andere verleidingen, zoals online shoppen, roken en drinken. ‘Sinds ik Saxenda gebruik, laat ik dat glaasje alcohol staan’, zegt medisch journalist Hanny Roskamp, die onder meer in Libelle schreef over deze nieuwe dieetrevolutie. ‘Die middelen werken niet alleen op je biologische honger, maar ook op je zogenoemde hedonistische systeem: je verlangens en cravings.’ Roskamp verloor zelf 18 kilo. ‘Ik doe al vijftig jaar aan de lijn, maar nu vlogen de kilo’s eraf. Ik let daarbij goed op mijn beweging en mijn eetpatroon, want het zijn geen wondermiddelen, je moet ze echt combineren met een gezonde levensstijl. En er zijn soms ook bijwerkingen, al vind ik dat je die moet afstrepen tegen de risico's van ernstig overgewicht.’

Niet iedereen is door deze nieuwe lichting medicijnen geholpen. Zoals de 60-jarige biotechondernemer Ari (naam bij de redactie bekend), die vorig jaar Ozempic kreeg voorgeschreven, maar noodgedwongen moest stoppen. Ze begon met prikken, de eetlust nam af, maar wat bleef was haar behoefte om zichzelf te troosten of te verdoven met eten. ‘Als ik gestresst ben of door een moeilijke periode ga, dan trek ik me terug met Netflix, een zak chips en een fles cola. Dat bingen is mijn zwakke plek, daar hielp Ozempic niet tegen. Ik kreeg daar tijdens het gebruik ook geen enkele ondersteuning bij, dat is sowieso een zwak punt in de medische zorg voor mensen met overgewicht.’ Ari at dwars door de eetlustremmer heen, werd misselijk en viel niet af. ‘Toen ik moest stoppen, voelde ik me zo’n idioot. Ik nam het mezelf enorm kwalijk dat het me niet was gelukt om af te vallen.’

Ook andere patiënten worstelen met mentale uitdagingen of fysieke bijwerkingen, zoals misselijkheid, duizeligheid, darmkrampen en lustverlies. En sommigen vragen zich af wat de culturele impact gaat zijn van deze medicijnen. Hoe gaan ze vorm geven aan een samenleving die nu al geobsedeerd is met slank, en een voedselindustrie die juist inzet op vet en calorierijk? Zijn deze middelen de oplossing voor de obesitasepidemie, of spuiten we met semaglutide een maatschappelijk probleem weg?

Tegenstrijdige gevoelens

‘Ik heb nog nooit zoveel tegenstrijdige gevoelens gehad over een onderwerp als over Ozempic’, vertelt de Britse journalist en bestsellerauteur Johann Hari via een videoverbinding. Hari schreef over de Ozempic-revolutie het meeslepende boek Magic Pill, dat deze week verschijnt. Voor zijn research sprak hij met vooraanstaande artsen en wetenschappers over heel de wereld, en ging hij bij zichzelf te rade. Want waar kwam zijn eigen overgewicht vandaan? En kan een medicijn wel een oplossing bieden voor een kapotte voedselindustrie?

Hari doorliep een stormachtig carrièrepad: hij vertrok in 2011 bij de Britse krant The Independent na beschuldigingen van plagiaat, toonde berouw, schreef een persoonlijk boek over zijn drugsverslaving, werd bestsellerschrijver en is sindsdien gevierd auteur van populairwetenschappelijke boeken. En al die tijd kampte Hari met nog een verslaving: de vette hap. Hij kon de lokroep van Kentucky Fried Chicken niet weerstaan, en kwam gaandeweg steeds meer kilo’s aan. In de pandemie werd Uber Eats zijn trouwste vriend.

Tijdens een postpandemisch Hollywoodfeestje viel hem op dat terwijl hij juist was aangekomen, de meeste andere gasten in superslanke versie van zichzelf door de ruimte leken te zweven. ‘Hun jukbeenderen waren hoger, hun buiken platter’, schrijft hij in Magic Pill. ‘Mensen die ik al jaren niet had gezien, leken op hun eigen Snapchatfilter: helderder, leniger en scherper.’ Ze bleken allemaal aan de Ozempic, en Hari wilde het ook proberen. ‘Ik weet nog hoe ik twee dagen na de injectie wakker werd, en voor het eerst in mijn leven geen honger had. Dat was zo’n bizarre ervaring.’

Kelderende aandelen

Hij viel ruim 18 kilo af, toch heeft hij een ambivalent gevoel. ‘Ik ben ontzettend blij met het gewichtsverlies, omdat er hart- en vaatziekten in mijn familie zitten, er zijn veel dikke mannen vroegtijdig overleden. Als je bedenkt hoeveel gezondheidsrisico’s mensen met overgewicht lopen, van hartfalen en kanker tot dementie, dan bieden deze medicijnen een enorme uitkomst. Maar ze bestrijden niet de oorzaken van mijn overgewicht: de ongezonde verhouding die ik heb met eten, de voedselindustrie die ons verslaafd maakt aan ongezond eten.’

Overigens lijken de hyperpopulaire eetlustremmers een wonderlijke weerslag te hebben op die voedselindustrie. Zo kelderden de aandelen van het Amerikaanse donutbedrijf Krispy Kreme: de verwachting is dat minder mensen zullen grijpen naar de vettige suikerbommen die zo makkelijk door je keel glijden. Ook bedrijven als Coca-Cola en Hershey, fabrikant van chocolade en Oreokoekjes, zagen hun waarde dalen – al spelen daarbij ook andere factoren zoals inflatie een rol. In een artikel in The New York Times begin dit jaar stelden deskundigen dat het ‘Ozempic-tijdperk’ grote voedselbedrijven dwingt om anders na te denken over hun marketing en producten. Ongezonde producten verkopen als ‘onweerstaanbaar’ en eindeloos inspelen op de hunkeringen van consumenten, dat kan niet meer.

Dat zijn bemoedigende ontwikkelingen, maar er is nog veel dat we niet weten over Ozempic, zegt Hari. Wat zijn de effecten van eetlustremmers op de lange termijn? En hoe voorkomen we dat ze in handen komen van de verkeerde mensen? ‘Je moet er niet aan denken wat er gebeurt als mensen met anorexia toegang krijgen tot deze medicijnen. Dan is er nog de bodypositivity-beweging die zelfacceptatie en -liefde voorschrijft. ‘Die geluiden werden eindelijk gehoord, en die zijn zo belangrijk: 45 procent van de vrouwen met overgewicht wordt dagelijks beledigd of uitgescholden vanwege hun gewicht.’ Wat gaan deze medicijnen doen met deze belangrijke emancipatiebeweging, en met de strijd tegen fatshaming?

Oprah Winfrey

De impact van de eetlustremmers op de westerse dieetcultuur is ondertussen onomstotelijk. Ze verleggen een jarenlange focus op wilskracht naar stofwisseling. Nergens is die omslag zo voelbaar als bij talkshow- en dieetkoningin Oprah Winfrey. Winfrey nam een miljoenenpubliek van trouwe kijkers mee in haar queeste naar een slank lijf. Dat lijf kwam er – getuige de iconische aflevering van The Oprah Winfrey Show waarin Winfrey in een strakke spijkerbroek met hoge taille op het podium verscheen, een karretje achter zich aantrekkend met daarop 33 kilo aan dierlijk vet. Dat was precies het aantal kilo’s dat ze dankzij een vloeibaar dieet was afgevallen!

Maar al die kilo’s kwamen er weer aan, Winfrey werd in de jaren erna de sympathieke belichaming van het jojo-effect. Tot daar in december 2023 een superslanke Winfrey verscheen bij de première van The Color Purple. Winfrey gaf niet alleen toe een ‘Ozempic-achtig’-middel te gebruiken, ze schaamde zich er ook niet voor. Tegen het blad People zei ze: ‘Ik was me bewust van het bestaan van deze medicijnen, maar voelde dat ik moest bewijzen dat ik de wilskracht had om zelfstandig af te vallen. Zo voel ik me niet langer.’ Vorige maand presenteerde Winfrey een special over de nieuwe dieetdoorbraak op de Amerikaanse zender ABC. Geëmotioneerd, en superslank, richtte ze zich tot de gasten in de studio: ‘Er is eindelijk een gevoel van hoop, en het jezelf niet meer hoeven kwalijk te nemen. Want ik kan jullie niet vertellen hoe vaak ik het mezelf kwalijk heb genomen.’

De ABC-uitzending vormt een complete breuk met de gospel dat Winfrey eerder predikte. Want het medicijn dat zij zichzelf 25 jaar lang had voorgeschreven was zelfdiscipline, zelfkastijding. In 2015 werd Winfrey nog bestuurslid van Weight Watchers, dat propageert dat hun klanten calorieën tellen en zichzelf belonen en straffen middels een genadeloos ‘puntensysteem’. Nu ziet Winfrey semaglutide als oplossing, al benadrukt ze keer op keer de combinatie met een gezonde leefstijl, want alleen dan boeken de medicijnen die prachtresultaten. Weight Watchers is inmiddels overgestapt op een programma dat semaglutide ter ondersteuning aanbiedt, en ook andere dieetbedrijven laten de nadruk op wilskracht los.

Het stigma doorbreken

De farmaceutische doorbraak legt daarmee bloot wat wetenschappers al veel langer weten: overgewicht is niet het resultaat van een slappe ruggengraat. ‘Obesitas is een ziekte. Maar die boodschap kwam lange tijd niet aan bij artsen en patiënten’, zegt de internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas aan het Erasmus MC. ‘Naast maatschappelijke oorzaken zijn er allerlei oorzaken op individueel niveau. Sommige mensen hebben overgewicht door medicijnen, door slaapgebrek of door een trauma, anderen hebben te veel hamburgers gegeten. Je kunt deze oorzaken zelf makkelijk screenen via checkoorzakenovergewicht.nl.’ Maar wat de oorzaak ook is, als je eenmaal overgewicht hebt, dan raakt je vetweefsel permanent ontstoken en raken belangrijke (eetlust)hormonen verstoord. Het gevolg: mensen met overgewicht ontwikkelen een overmatig hongergevoel, reageren lichamelijk meer op voedselprikkels uit de omgeving en hebben een minder verzadigd gevoel. Van Rossum: ‘En dat gecombineerd met een samenleving waarin 80 procent van de producten in de supermarkt ongezond is.’ Die verstoringen in de hormoonhuishouding is vervolgens blijvend, ook als mensen afvallen, zegt Van Rossum. ‘Tijdens het afvalproces krijgen obesitaspatiënten vaak nog meer honger en gaat de verbranding omlaag, waarbij kennelijk hun lichaam er alles aan doet om terug te keren naar dat oorspronkelijke gewicht. En eenmaal afgevallen moeten ze veel meer moeite doen om op het verlaagde gewicht te blijven, en twee keer zoveel bewegen als mensen die nooit obesitas hebben gehad.’ Dat gegeven heet metabolic memory (metabool geheugen) en verklaart waarom nog geen 5 procent van alle mensen duurzaam gewicht weet te verliezen door middel van een gezonde leefstijl. Enter de trits nieuwe middelen die de wereld veroveren. Van Rossum: ‘Die herstellen een stukje van het verstoorde proces en kunnen zo het stigma rondom overgewicht helpen doorbreken.’

Enthousiaste artsen

De komende drie tot vijf jaar gaat het medische landschap volledig veranderen, voorspelt de hoogleraar. ‘Er zitten momenteel wel honderd medicijnen tegen obesitas in de pijplijn.’ Van Rossum merkt het enthousiasme onder collega’s, niet alleen endocrinologen, maar ook cardiologen: de middelen verminderen de kans op hart-en vaatziekten aanzienlijk. Tijdens een congres was Van Rossum getuige van een staande ovatie. ‘Daar werden de bevindingen van een grootschalige studie naar retatrutide gepresenteerd. Wat bleek: 100 procent van de patiënten die meededen aan het onderzoek was afgevallen. Een score van 100 procent, dat heb ik nog nooit meegemaakt. We moeten goed en zorgvuldig gaan bekijken wat de rol van deze medicijnen in de toekomst wordt, ook om te voorkomen dat mensen dit als eerste stap of op eigen initiatief gaan gebruiken.’

Momenteel hebben de middelen nog als groot nadeel dat ze voor de meerderheid langdurig moeten worden genomen: wie abrupt stopt, komt weer aan. ‘De middelen bestrijden slechts een deel van het probleem van obesitas, het ontstoken vetweefsel. Er zijn wel uitzonderingen, mensen die op hun lagere gewicht blijven nadat ze stopten met deze medicijnen, daar moet nog veel onderzoek naar worden gedaan.’ Voor een ander probleem, het verlies van spiermassa door eetlustremmers, is ook al een remedie in de maak. ‘Een middel dat spiermassa aanmaakt. Maar ik weet niet of ik dit moet zeggen, want je moet er niet aan denken wat dat in sportscholen gaat doen.’

Ze kiest haar woorden zorgvuldig, want ze wil geen onderdeel zijn van de hype rondom dit soort middelen, en deze medicijnen bieden geen quick fix. Ze kan ook niet genoeg benadrukken dat obesitasmiddelen als liraglutide alleen worden voorgeschreven bij patiënten met een hoog BMI. die een GLI hebben doorlopen, een gecombineerde leefstijllinterventie. ‘Ik zie deze medicijnen als toevoegingen, bedoeld voor patiënten die met een GLI hun leefstijl hebben geoptimaliseerd, en toch niet afvallen. Deze medicijnen zijn niet geschikt voor mensen die een paar pondjes willen afvallen.’

Van Rossum maakt zich zorgen over privéklinieken die de middelen soms zonder deugdelijke screening aanbieden, en een zwarte markt waarin soms nep-Ozempic wordt aangeboden. ‘Ik ben bang dat er ook in Nederland een run op dit soort medicijnen komt, terwijl: het is geen paracetamol; deze middelen hebben serieuze bijwerkingen en dienen alleen te worden voorgeschreven aan patiënten die het echt nodig hebben.’

Nog meer in de taboesfeer

‘Misselijkheid, maagdarmklachten, acute alvleesklierontsteking, de oogaandoening retinopathie’, leest wetenschapsjournalist en columnist van deze krant Asha ten Broeke de mogelijke bijwerkingen van Ozempic voor aan de telefoon. ‘Daar moet je maar zin in hebben, om af te slanken.’ Ten Broeke vindt dat iedereen de keuze zelf moet kunnen maken als het gaat om deze medicijnen. ‘Maar ik word er soms moe van hoe hard we bezig zijn dikke mensen dun te maken met medicijnen, en hoe weinig moeite we doen als maatschappij om mensen gezond en gelukkig te maken. Waarom leggen we niet nog meeer fietspaden en parken aan zodat mensen meer kunnen bewegen in de publieke buitenruimte? Waarom zorgen we er niet voor dat gezonde voeding goedkoper wordt? Daar hebben zowel dunne als dikke mensen profijt van.’

Ten Broeke voorspelt dat dik zijn nog meer in de taboesfeer komt door deze dieetrevolutie. ‘Dat zag je al gebeuren bij maagverkleiningen, die medische ontwikkeling ondermijnde de maatschappelijke acceptatie van verschillende lichaamsbouw. Waarom zou je nog dik zijn als je je ook kunt laten opereren? Deze medicijnen zijn een stuk minder ingrijpend dan een maagverkleining, ik vrees dat dikke mensen hun gewicht nog meer zullen moeten verdedigen, want nu kun je met een prikje of een pil voldoen aan het slankheidsideaal.’

Onzekere tienermeisjes

Ook maakt Ten Broeke zich zorgen over wat deze middelen zullen doen met het lichaamsbeeld van kwetsbare groepen. ‘Net nu we onze dochters gaan leren hoe belangrijk zelfacceptatie is, komt er een medicijn dat het idee versterkt dat iedereen kan voldoen aan de norm van slank. Ik word er echt stil van als ik denk dat deze middelen in handen komen van onzekere tienermeisjes. Het kan zo zijn dat ze mensen met gezondheidsklachten goed kunnen helpen, maar laten we ze in hemelsnaam alleen voorschrijven aan de mensen die het echt nodig hebben, en het al helemaal niet overlaten aan een commerciële dieetindustrie die erbij gebaat is om dikke mensen het gevoel te geven dat ze weerzinwekkend zijn.’

Semaglutide als gamechanger waar we niet te lichtvaardig over moeten denken. Dat is de consensus onder de geïnterviewden. Volgens sommigen mag deze dieetrevolutie zich nog wel wat sneller voltrekken, terwijl anderen liever op de rem trappen. Volgens journalist Johann Hari zijn de consequenties lang niet allemaal te overzien: in zijn boek gebruikt hij de term ‘unknown unknowns’, gemunt door ex-politicus Donald Rumsfeld. ‘Ik vergelijk het met de komst van de mobiele telefoon en sociale media. Niemand had kunnen bevroeden dat ze Donald Trump in het zadel zouden helpen en dat we nu TikTok hebben, en zo weten we ook niet wat deze medicijnen teweeg gaan brengen.’

En dan blijft Ozempic een kunstmatige oplossing voor een kunstmatig probleem – een medicijn tegen een verziekt voedselsysteem. Al deze prikjes en pillen ontslaan de samenleving niet van de plicht om veel harder op te treden tegen een voedselindustrie die consumenten overlaadt met ongezond eten dat niet verzadigt, en dus blijft smaken naar meer.