Koraalduivel rukt op in Middellandse Zee, en jaagt daar op inheemse vissen

De koraalduivel verovert in hoog tempo de Middellandse Zee en koloniseert nu ook de koudere delen daarvan. Tot voor kort dachten experts dat de van oorsprong Aziatische vis niet kon overleven in het noorden en noordwesten van de Mediterrannee, maar dat blijkt toch het geval.

De Wageningse gedragsecoloog Davide Bottacini en collega’s zetten alle losse waarnemingen door duikers op een rijtje en publiceerden daarover in wetenschappelijk tijdschrift NeoBiota.

De koraalduivel is een roofvis die vrijwel alles opeet wat hem voor de bek komt. Vissen die niet gewend waren aan deze exoot, zijn ook niet gewend om ervoor weg te vluchten. Oorspronkelijk kwam hij vooral voor in de Indische en de Stille Oceaan, maar onder andere via ballastwater heeft de soort zich aan het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw ook naar het Caribisch gebied verplaatst. Daar wordt de vis nu op verschillende plaatsen bestreden door speervissers. Er worden zelfs wedstrijden georganiseerd: ‘Wie vangt de meeste koraalduivels?’.

Veel vissen in de Middellandse Zee leven alleen daar

Veel inheemse soorten in het Caribisch gebied zijn al sterk in aantal afgenomen na de komst van de koraalduivel. Een kleine tien jaar geleden werd de eerste koraalduivel ook gezien in het oosten van de Middellandse Zee. Uit genetisch onderzoek is gebleken dat dit vissen waren die uit de Rode Zee zijn gekomen, waarschijnlijk via het Suezkanaal. Sinds dat kanaal een aantal keren is verbreed, is het voor vissen uit de Stille en de Indische Oceaan vrij eenvoudig geworden om via de Rode Zee naar de Middellandse Zee te zwemmen.

In eerste instantie bleef de verspreiding van de prachtige, maar schadelijke invasieve exoot beperkt tot de zuidelijke wateren rond Griekenland. Inmiddels wordt hij ook veelvuldig gezien langs de Franse en Spaanse kust en het noorden van de Egeïsche Zee. In eerste instantie werd gehoopt dat het water daar te koud zou zijn voor de tropische vissen.

De Middellandse Zee is de grootste, door land omgeven zee ter wereld. Van de geschatte 11.000 diersoorten die er leven, is een groot deel ‘endemisch’, wat wil zeggen dat ze alleen daar voorkomen. Van de 540 mediterrane vissoorten zijn er bijvoorbeeld een kleine vijftig endemisch.

Bottacini is somber over de effecten van de koraalduivels op die biodiversiteit. “In eerste instantie zijn koraalduivels vrij eenvoudig te bejagen”, zo licht hij toe. “Een duiker met een speer kan de vis redelijk eenvoudig vangen. Daarbij zijn ze ook nog eens erg lekker, zodra je tenminste de giftige stekels verwijdert. Maar in gebieden waar wordt gejaagd zien we dat de vissen vrij snel naar diepten verhuizen waar duikers niet kunnen komen. Totaal uitroeien is onmogelijk.”

De koraalduivels zijn blijvertjes

Bottacini denkt dan ook dat de koraalduivels blijvertjes zijn. “Je kan alleen maar hopen dat er een specifieke ziekteverwekker of een natuurlijke vijand opkomt die de soort in toom gaat houden. Intussen kunnen we niets anders doen dan de verspreiding in de gaten houden.”

In zijn wetenschappelijke artikel roept Bottacini ook de geschiedenis van het Victoriameer, op de grens van Kenia, Oeganda en Tanzania, in herinnering op. Nadat daar in de jaren zestig van de vorige eeuw exotische nijlbaarzen waren uitgezet voor de visserij, stierven meer dan honderd endemische soorten cichliden definitief uit. “Door mensen veroorzaakte invasies van exoten horen daarmee tot de allergrootste bedreigingen van de biodiversiteit”, zegt Bottacini.

Lees ook:

De rode koraalduivel is een beeldschone exoot, maar ook meedogenloos en giftig

Naast klimaatverandering, overbevolking en habitatvernietiging is ook het fenomeen van de invasieve exoten een bedreiging voor de mondiale biodiversiteit. Er is geen land (en zee) ter wereld dat niet wordt geplaagd door soorten die er al dan niet opzettelijk zijn terechtgekomen.