De zorgmedewerkers zeggen het bijna allemaal: het geweld en de agressie nemen toe

Hoewel het al twintig jaar geleden gebeurde, gaan haar alarmbellen soms nog steeds af. Als een nieuwe cliënt hetzelfde beweegt, dezelfde náám heeft. Dan voelt verpleegkundig specialist in de GGZ Yvette Vreeker: deze cliënt kan ik geen eerlijke kans geven. Laat een ander hem helpen.

Want dan is ze weer even terug in het verleden, toen een cliënt van haar afdeling was gesepareerd. Ze stond samen met een collega in de deuropening en vanuit het niets viel hij hen aan. Kopstoten, nieren trappen, bijten.

Ze probeerde hem tegen te houden, maar hij klemde zijn kaken om haar pink, minutenlang.

Pas toen de adrenaline zakte en de cliënt gevlucht was, ontdekte Vreeker dat haar pink er bijna af lag. Zes maanden is ze in behandeling geweest. Jaren heeft het geduurd voordat ze weer comfortabel kon werken. En dit was niet haar enige geweldsincident. Ze somt op: een gebroken neus, sleutelbeen uit de kom, wurging.

Doodgestoken

Daarom hield Vreeker met haar collega’s van GGZ-instelling Reinier van Arkel in Vught (niet de instelling waar ze twintig jaar geleden werkte) donderdag om 14.00 uur twee minuten stilte. „Het hoort niet bij je werk om met blauwe plekken thuis te komen. Of neergestoken of uitgescholden te worden”, zegt ze.

Op meer plekken in het land hielden zorgmedewerkers twee minuten stilte om aandacht te vragen voor geweld in de zorg. In het Elkerliek ziekenhuis in Helmond kwamen tweehonderd medewerkers bij elkaar in de centrale hal. Medewerkers van de GGZ Delfland hielden de stilte in acht, ieder op de eigen werkplek.

De twee minuten stilte werden gehouden op initiatief van NU’91, een vakbond voor zorgmedewerkers met naar eigen zeggen ongeveer 30.000 leden. Aanleiding is het overlijden van een 39-jarige medewerker van een GGZ-instelling in Heerlen, vorige week. Ze werd op het terrein van de instelling neergestoken. De twee minuten stilte werden ook gehouden om haar te herdenken.

Vakbondsvoorzitter Femke Merel van Kooten van NU’91 zegt: geweld tegen zorgprofessionals neemt de laatste jaren toe. Dat blijkt volgens haar uit eigen enquêtes onder leden. In de meest recente peiling onder de leden stelt 90 procent van de 967 respondenten dat de agressie in de afgelopen vijf jaar is toegenomen. 8 procent van de respondenten had in 2022 níét te maken met agressie.

Het blijkt ook als je rondbelt onder zorgmedewerkers van de spoedeisende hulp, intensive care, de GGZ. Of met de beroepsvereniging voor verzorgenden en verpleegkundigen, V&VN (100.000 leden). Ze zeggen vrijwel allemaal: wij merken die toename ook. Ziekenhuizen huren meer beveiligers in, zien ze, die soms óp afdelingen staan.

Het loopt uiteen van schelden en dreigen tot fysiek geweld. Mensen hebben bijvoorbeeld geen begrip voor bezoektijden, zegt voorzitter Bianca Buurman van V&VN. Het overkomt medewerkers op de ambulance, de spoedeisende hulp. Maar ook wijkverpleegkundigen en zelfs kraamverzorgenden als ze in onveilige gezinnen terechtkomen, zegt Van Kooten.

Lees ook Agressie in de trein neemt toe: ‘Hoe later het wordt, hoe grimmiger’

Voorzitter Buurman ziet een toename sinds de coronapandemie. Medische informatie wordt vaker in twijfel getrokken, merkt ze. Ze denkt ook dat personeelstekorten in de zorg en in sectoren die raken aan de zorg, een rol spelen. „Langere wachtlijsten leveren weinig begrip op.”

Femke Merel van Kooten, voorzitter van NU’91, deelt de analyse van Buurman en voegt toe dat sinds corona het drank- en drugsgebruik lijkt toegenomen. En ze noemt het geweld nadrukkelijk een maatschappelijk probleem. „Kijk naar de NS-medewerkers die hier een paar weken geleden aandacht voor vroegen.”

Politie sneller in actie

Het gevaar is dat agressie uiteindelijk kan leiden tot uitval, zegt Buurman. Van Kooten wil duidelijkere veiligheidsprotocollen, en wil dat de politie aangiftes van zorgprofessionals altijd in behandeling neemt.

Vreeker, de verpleegkundig specialist die meerdere malen te maken kreeg met geweld, zegt dat er in de afgelopen twintig jaar ook veel is verbeterd. Haar zaak was een van de eerste waaruit een rechtszaak volgde. „Politie komt nu sneller in actie.” En zorginstellingen hebben nu meer aandacht voor nazorg bij hun medewerkers, zegt ze.

Destijds was de teneur: dit hoort toch bij je werk? „Zo van: goh, dat moet je allemaal maar aankunnen. Maar nee. We hóéven niet alles aan te kunnen.”