Toch vrijstelling voor bestrijdingsmiddelen tegen suzuki-fruitvlieg op kersen
Minister Adema besluit kersentelers nog één keer een vrijstelling te geven om bestrijdingsmiddelen tegen de suzuki-fruitvlieg te gebruiken. Pesticide Action Network (PAN) vindt het een ‘sluiproute’, die een echte oplossing vertraagt.
Kersentelers mogen ook in het komende seizoen de bestrijdingsmiddelen Exirel en Tracer gebruiken om schade door de suzuki-fruitvlieg te voorkomen. Landbouwminister Piet Adema wilde die middelen aanvankelijk niet meer toelaten, maar komt daar nu toch van terug. Een reëel alternatief is er niet, concludeert hij. Omdat kersentelers zich vorig jaar beter aan de voorschriften hebben gehouden, geeft hij hen alsnog het voordeel van de twijfel.
De suzuki-fruitvlieg legt haar eitjes in bijna-rijpe kersen, met misoogsten tot gevolg. De twee middelen die dat tegengaan, zijn echter schadelijk voor bijen en bovendien kunnen ze het slootwater vervuilen. Maar zonder beide bestrijdingsmiddelen is de kers in Nederland niet meer goed te telen, benadrukt de fruitsector. Adema erkent dat in zijn nieuwe besluit: een ‘landbouwtechnisch doelmatige teelt’ van kersen kan nu niet zonder Exirel en Tracer.
Bij controles bleken kersentelers zich de afgelopen jaren echter niet aan de regels voor gebruik te houden. Dat was voor Adema de primaire reden om de aanvraag van de sector af te wijzen. Maar omdat telers in 2023 zich beter aan de voorschriften hielden, wil de minister nu toch voor de allerlaatste keer een vrijstelling verlenen. Dat doet hij na druk vanuit de Tweede Kamer, die zich in meerderheid achter de telers schaarde.
Volgend jaar hetzelfde probleem?
Ron Mulders, voorzitter van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) is blij met die toestemming. “Ik begrijp best dat Adema druk op sectoren wil houden om in beweging te komen. We willen als telers ook liefst met zo weinig mogelijk middelen werken.”
Een milieuvriendelijker alternatief voor de twee nu gebruikte stoffen is echter nog niet in zicht. Dat roept de vraag op of de sector volgend jaar opnieuw voor hetzelfde probleem komt te staan; zeker nu Adema schrijft dat hij nu echt voor de allerlaatste keer een vrijstelling verleent.
Er zijn twee manieren om dat te voorkomen, benadrukt Mulders. “We hopen natuurlijk dat er tóch een beter middel komt. Als dat niet zo is, willen we werken aan reguliere toelating van deze middelen.” Tot nu toe kregen kersentelers telkens toestemming voor één jaar, via een soort spoedprocedure. Bij reguliere toelating wordt fundamenteler gekeken naar de manier waarop een middel wordt gebruikt en de schadelijkheid ervan.
Adema zet deur open
België heeft al zo'n reguliere toelating. In zijn brief aan de NFO sluit Adema niet uit dat die er in Nederland ook kan komen. De minister is niet fundamenteel tegen langduriger gebruik van de middelen, hij wil alleen niet dat dat nog eens via de verkorte noodprocedure gebeurt.
Het CTGB - de organisatie die dit soort aanvragen van bestrijdingsmiddelen beoordeelt - moet dan afwegen of het belang van de landbouw opweegt tegen de milieuschade. Die kan deels worden beperkt als de middelen zo precies mogelijk worden gebruikt.
Daarbij komt het pijnpunt om de hoek kijken waarom Adema de aanvraag eerst af wilde wijzen. In 2021 voldeden twaalf van de dertien gecontroleerde telers niet aan de voorwaarden voor gebruik. In 2023 gold dat nog voor acht van de negentien telers. Een forse verbetering, maar het percentage overtredingen is nog steeds aanzienlijk.
Vierenhalve meter
Die slechte cijfers hebben te maken met de late, tijdelijke vrijstellingen, zegt Mulders. “Als de toestemming drie dagen voor de oogst wordt verstrekt, is het lastig om alsnog helemaal aan de voorwaarden te voldoen.” Zo moet er bijvoorbeeld sprake zijn van een zone van vierenhalve meter tot aan de sloot. Maar wat als daar intussen al kersenbomen staan?
De verbetering in 2023 heeft er volgens Mulders mee te maken dat veel telers geïnvesteerd hebben in maatregelen om de schade van beide bestrijdingsmiddelen te voorkomen. “Bijvoorbeeld door een nieuwe techniek om preciezer de kers te bespuiten, zodat er minder in de omgeving terecht komt.” Om een reguliere toelating mogelijk te maken, willen telers zelf ook binnen de regels blijven, benadrukt hij. “Omdat we graag een belangrijk Nederlands product willen behouden.”
Overheid houdt zich niet aan eigen regel
Voor Hans Muilerman van het Pesticide Action Network Nederland (Pan) past de gang van zaken rond de twee bestrijdingsmiddelen in een breder plaatje. “Tijdelijke vrijstellingen worden vaak jaren achtereen ingezet. Terwijl de bedoeling is dat sectoren in de tussentijd werken aan een structurele oplossing.” Met steeds weer een nieuwe vrijstelling houdt de overheid zich dus eigenlijk niet aan die regel.
Die sluiproute probeerde Pan in heel Europa via juridische procedures te dichten. “Dat is voor een groot deel gelukt. Maar nu zie je dat Nederland hem toch weer bewandelt.” Of Pan daar nog werk van gaat maken? “Dat moeten we nog bekijken, maar ik weet niet of we elk individueel middel gaan najagen.”
Lees ook:
Waarom is het zo moeilijk om te stoppen met gif spuiten?
Landbouwgif schaadt de gezondheid en verstoort de natuur. Het gebruik van pesticiden moet daarom omlaag. Maar waarom is het zo moeilijk om te stoppen met spuiten?