De VS zijn bijna klaar met de bouw van een tijdelijke pier en haven voor de kust van Gaza. Vanaf Cyprus moet op die manier een zeecorridor op gang komen om de zwaar ondervoede bevolking in Gaza meer humanitaire hulp te kunnen bieden. De Amerikanen mogen alleen geen stap op Palestijnse bodem zetten. Hoe gaan ze deze operatie tot een goed einde brengen?
Eerst worden de hulpgoederen – bestaande uit water, eten, medicijnen en tenten - naar Cyprus gebracht. Daar controleert Israël de goederen. Het land is huiverig dat Hamas de lading gaat gebruiken om de oorlog mee voort te zetten.
Vanuit Cyprus zullen de veelal commerciële schepen met hulpgoederen ruim 400 kilometer verder aanmeren op een groot drijvend platform. Dat ligt op zo'n vijf kilometer uit de kust van Gaza. De kust zelf is daar te ondiep voor het aanleggen van grote schepen.
Die tijdelijke haven bestaat grotendeels uit drijvende pontons. Zo'n duizend Amerikanen zijn op dit moment bezig om die pontons aan elkaar te klikken. Op het platform worden vervolgens de goederen in vrachtwagens geladen, die aan boord gaan van kleinere schepen.
Die schepen brengen de trucks naar een drijvende pier van ruim 500 meter lang. Daar staan vrachtwagens van een derde partij klaar om de hulpgoederen aan land te brengen. Tegen The New York Times weigerde een Pentagon-woordvoerder te zeggen welke partij dat is.
"Ik denk dat de operatie niet zo heel complex is", zegt viceadmiraal buiten dienst Ben Bekkering (Instituut Clingendael). "De Amerikanen hebben daar een pasklaar systeem voor. Het is eerder een zaak van al die zware materialen daarheen krijgen. En het is natuurlijk wel een indrukwekkend staaltje weg- en waterbouw." Ook benadrukt hij de enorme omvang van het aantal pontons dat nodig is voor deze operatie.
Afspraken
Volgens Bekkering hebben de Amerikanen sinds de Tweede Wereldoorlog ervaring met dergelijke operaties. "Binnen de NAVO is er geen ander land dat voor zo'n operatie speciaal getrainde eenheden heeft met daarvoor speciaal bedoeld materiaal."
Op de plek waar de hulpgoederen op het strand aankomen, hebben de Israëliërs de controle. Amerika heeft beloofd geen voet op Palestijnse bodem te zetten. Dit om te voorkomen dat de VS verstrikt raakt in een buitenlands conflict.
Bekkering: "Ik kan me voorstellen dat er afspraken zijn gemaakt, zoals met de Israëliërs over de bescherming van het terrein en met hulporganisaties voor de distributie. Je gaat niet aan dit avontuur beginnen als er geen afspraken met de verschillende partijen zijn."
Even verderop staan door de VN ingehuurde Palestijnse chauffeurs om de goederen naar verdelingspunten te brengen. Hulporganisaties zijn tot slot verantwoordelijk voor de verdeling van de hulp aan de bevolking.
Storm
Als alles meezit, kan volgens Politico de zeecorridor begin volgende week van start gaan. Bekkering voorziet twee risico's als de haven en pier in bedrijf zijn. Het eerste probleem zou het weer kunnen zijn. "Het is voorstelbaar dat bij een storm de operatie mogelijk gestopt moet worden om de spullen aan land te brengen."
"En het tweede risico is dat er veel partijen zijn met hun eigen agenda. Controle over het handelen van alle partijen lijkt dan onmogelijk. Wat gebeurt er als er toch door iemand een granaat of mortier wordt afgevuurd?" Vorige week was er op de plek waar de pier wordt gebouwd nog een mortieraanval. De schade was beperkt. Er zijn signalen dat Hamas erachter zit, al is dat nog niet met zekerheid te zeggen.
Verwacht wordt dat de hulp per dag gelijk staat aan 90 vrachtwagens vol. Amerikaanse functionarissen verwachten dat dat aantal kan oplopen naar 150 vrachtwagens. Volgens de VN komen nu dagelijks via de weg rond de 250 vrachtwagens de Gazastrook binnen.
Extra hulp voor de Palestijnen is hard nodig. Inmiddels zouden 2,3 miljoen Gazanen ondervoed zijn. Het is de bedoeling dat via de zeecorridor per dag twee miljoen maaltijden worden geleverd, iets minder dan een maaltijd per inwoner. Dat is hard nodig want een volgens de VN is een hongersnood heel dichtbij.
State of the Union
De Amerikaanse president Biden kondigde de tijdelijke haven in maart aan tijdens zijn State of The Union-speech. "Het Witte Huis heeft Israël maanden onder druk gezet en was zeer gefrustreerd dat Israël niet meer hulp toeliet", zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan.
Omdat de luchtdroppings te weinig zoden aan de dijk zetten en Israël niet het aantal vrachtwagens verhoogde dat doorgelaten wordt, ontstond het plan voor de haven. Volgens Mouthaan toont dit project ook de Amerikaanse onmacht aan. "Kennelijk kan Amerika Israël niet zover krijgen dat ze meer vrachtwagens doorlaten."
Biden krijgt van alle kanten kritiek. Mouthaan: "Hij staat onder grote druk binnen zijn eigen partij. Vooral het progressieve deel is boos dat het Witte Huis geld en wapens stuurt."
Zo verweet een moslimbelangengroep Biden eerder dat hij 'als brandweerman en als pyromaan' te werk gaat. Ondanks kritiek op de Israëlische regering blijft het Witte Huis erbij dat Hamas moet worden verslagen en dat Israël zich moet kunnen verdedigen.
Kosten operatie
Ook van Republikeinse kant is er veel kritiek, zegt Mouthaan. "Vooral ook vanwege de hoge kosten van de gehele operatie." Aanvankelijk waren die geraamd op 180 miljoen dollar. Inmiddels is het bedrag opgelopen naar 320 miljoen dollar. En dan is ook nog de vraag hoe lang de haven in bedrijf is. Zo wordt gesproken over drie maanden.
"Ik hoop echt dat dit gaat werken", besluit Bekkering. "Het is heel erg nodig."
