Willem van Oranje die foetelt met Linda van Dyck, moest dat nu?
Nederlandse speelfilms en dramaseries zonder seks- en overgeefscènes waren hoogst zeldzaam in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Maar bij de tv-reeks Willem van Oranje, vier eeuwen na zijn gewelddadige dood in Delft, hoopte een deel van het kijkers toch gespaard te blijven van onsmakelijke beelden.
Tot hun teleurstelling zagen ze wel degelijk een met allerlei vrouwelijk schoon rollebollende prins, die ook nog eens stond te braken bij een ketterverbranding. Zo hoorde omroepen toch niet om te gaan met de Vader des Vaderlands?
Nederland kijkt dezer dagen massaal op Videoland naar de serie Máxima. Beelden van de huidige koning en koningin tussen de lakens veroorzaken daarbij nauwelijks ophef. Het bleef bij wat gegniffel aan talkshowtafels. Daar merkte iemand op dat het toch een beetje voelde alsof je zat te kijken naar je vrijende ouders.
Geflikflooi met maîtresses
De Avro, Veronica en de BRT toonden begin 1984 ambitie met het tiendelige Willem van Oranje. Walter van der Kamp, eerder succesvol met de series De stille kracht en Hollands glorie, regisseerde. Jeroen Krabbé kreeg de titelrol. Zijn zoon Jasper speelde de jonge prins en zijn andere zoon Martijn dook op als Filips Willem, de door Spanje gevangengenomen zoon van Willem van Oranje.
In de rest van de cast wemelde het van de mensen van naam zoals Dora van der Groen, Henk van Ulsen, Ellen Vogel, Ramses Shaffy en Willem Nijholt. Ook een jonge Huub Stapel deed mee als de hertog van Anjou.
De Vader des Vaderlands, die nu op de beeldbuis verscheen, week behoorlijk af van die in de traditionele geschiedenisboekjes. De hoogte- en dieptepunten van zijn leven werden afgewisseld met scènes met Wein, Weiber und Gesang, geflikflooi met maîtresses en echtgenotes.
‘Het is toch niet nodig om breeduit in beeld te brengen?’
Binnen de publieke omroep toonde EO-directeur Bert Dorenbos zich geschokt. Hij sprak van “pornografie” en “een schande voor het Huis van Oranje. Ik geneer me hiervoor tegenover het Koninklijk Huis. Voor mij wordt Willem van Oranje opnieuw vermoord.” Dorenbos deed zijn beklag bij Avro-voorzitter Gerard Wallis de Vries.
In het Algemeen Dagblad kreeg de EO-directeur bijval van dominee Henk van Oostende, adjunct-secretaris van de Bond tegen het Vloeken: “Het zal in die tijd best wel zo zijn geweest, dat nemen we grif aan. Maar het is toch niet nodig om breeduit in beeld te brengen hoe Willem van Oranje met Linda van Dyck zit te foetelen? Dat lijkt me voor koningin Beatrix ook niet zo leuk.” Oostende ondernam geen stappen. “Zo lang er geen onvertogen taal wordt gebezigd reageren we niet.”
De Christelijke Bond van Oranjeverenigingen beklaagde zich niet alleen over het naakt maar ook over het gebrek aan aandacht voor “de prins als geloofsheld”. Het door Krabbé vertolkte personage was al te vaak een jammerend mens en niet “de onwankelbare, die in ’s levens slagen geleerd had op God als vaste rots te bouwen”.
Te Nederlands en te traag
Volgens dagblad Trouw zochten deze Oranjeverenigingen vergeefs naar “het heilig vuur” en de “dankbaarheid voor verkregen uitredding”. In plaats daarvan kregen ze Oranje “als opportunist” te zien en “onze voorouders als schreeuwende massa of kleingeestige kruideniers”.
Een briefschrijfster in Trouw vond de serie “redelijk waarheidsgetrouw”. Maar ze vroeg zich af: “Waarom móet, in onze tijd, overal seks bij?”
Anders dan de serie Máxima nu (inmiddels verkocht aan 27 landen) werd ‘Willem van Oranje’ geen internationaal succes. Onder meer in Cannes werd wel geprobeerd om buitenlandse belangstelling te wekken. Maar de meeste zendgemachtigden van over de grens vonden de reeks te Nederlands en te traag.
In 2005 kreeg Willem van Oranje wel een tweede leven op dvd. De serie werd daarvoor wel flink ingekort.
Lees ook:
Een dramaserie die nu eens Máxima’s verhaal vertelt
Is deze serie bekijkenswaardig? Nou, schrijft tv-columnist Renate van der Bas: de Argentijnse Chaves spat als Máxima van het scherm in die eerste maanden van hun ontluikende liefde.