Chinese fabrikanten van windturbines en waterstof hard op weg Europa van de troon te stoten

In drie jaar tijd heeft China opvallende vooruitgang geboekt bij de productie van windmolens en machines om waterstof te produceren. Dat concluderen TNO en het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) in een rapport. Weliswaar zijn er nog maar weinig Chinese producenten van deze technologie actief in Europa, maar ze zijn hard op weg om Europese fabrikanten van de troon te stoten.

“De ontwikkelingen kunnen heel hard gaan, vooral in China. Als er niets gebeurt, domineren zij binnenkort ook deze productieketens”, zegt Karlien Sambell van TNO, die meewerkte aan het onderzoek. “We zitten op een kantelpunt”, zegt Jan Vos van NedZero, de branchevereniging voor de windsector. “We moeten ervoor zorgen dat we de productie van dit soort kritische infrastructuur in eigen huis houden.”

Steun van Chinese overheid

Uit de analyse blijkt dat Chinese fabrikanten ervan profiteren dat China de eigen markt grotendeels gesloten houdt voor machines van buiten, terwijl ze hun eigen producten dankzij steun van de Chinese overheid goedkoop in het buitenland kunnen gaan afzetten. Daarnaast heeft China een dominante positie opgebouwd in de grondstoffenhandel. Voor de productie van de sterke magneten die gebruikt worden in windmolens zijn zeldzame aardmetalen nodig. Die komen vrijwel altijd uit China.

China bevoordeelt de eigen fabrikanten van windmolens ook met exportbeperkingen. Chinese fabrikanten mogen die sterke magneten wel exporteren, maar de machines die nodig zijn om magneten te maken mogen niet uitgevoerd worden.

De onderzoekers keken specifiek naar de productie van windmolens op zee, de meest krachtige windmolens die nu gemaakt worden. Die installaties bestaan uit een toren, een generator en wieken. China heeft voor al die onderdelen verreweg de grootste productiecapaciteit.

Op de tweede plek komen Europese fabrikanten. De onderzoekers merken op dat er nauwelijks uitwijkmogelijkheid is: alleen de Verenigde Staten bouwen windmolens, maar op veel kleinere schaal.

De markt voor elektrolysers, de installaties die elektriciteit omzetten in waterstof en zuurstof, staat nog in de kinderschoenen. Maar ook hier gaat China aan kop, met Europa als tweede. Sambell en collega’s verwachten dat de Chinezen hun voorsprong snel uitbouwen.

Wind op zee is cruciaal

In de plannen voor een duurzaam energiesysteem spelen windparken op zee een cruciale rol. In 2030 moet driekwart van de Nederlandse elektriciteit van zulke windparken komen, zegt Vos. Volgens hem moet Europa voorkomen dat het voor cruciale onderdelen van het energiesysteem afhankelijk wordt van Chinese leveranciers.

China en de Europese Unie botsen steeds vaker met elkaar als het gaat om strategische en economische belangen. Denk aan de exportbeperkingen die Nederland op Amerikaans verzoek heeft opgelegd aan chipmachinemaker ASML. China reageerde daarop door de export van zeldzame aardmetalen een stuk moeilijker te maken.

De EU werkt aan een structurele reactie. Zo is er beleid om minder afhankelijk te worden van grondstoffen uit China. De Europese Commissie doet bovendien onderzoek naar de marktvoordelen voor Chinese fabrikanten van elektrische auto’s en windmolens.

China ook hard nodig

“Voor een snelle energietransitie hebben we China ook nodig”, zegt Sambell. “Chinese fabrikanten kunnen snel, veel en goedkoop produceren.” Maar daarnaast moet de EU de eigen windmolen- en waterstofindustrie wel zien te behouden.

Om dat te bereiken moet de EU ‘balanceren’. Concreet adviseren Sambell en collega’s de EU om te zorgen voor een gelijk speelveld. Voor Chinese bedrijven die hun energiesysteem in de EU willen verkopen, moeten dan dezelfde beperkingen gelden als voor Europese bedrijven die in China de markt op willen.

Ook zouden Europese klanten in aanbestedingen meer waarde moeten hechten aan typisch Europese waarden, zoals veiligheid, hergebruik van materialen, en mensenrechten. Het is ook raadzaam Chinese aanbieders te weren uit de meest cruciale onderdelen van het energiesysteem.

Lees ook:

China’s goedkope windmolens drukken Europese fabrieken de markt uit

De Europese Commissie onderzoekt of ze moet ingrijpen in de markt voor windturbines. Die is verstoord doordat China zijn windmolenproducenten financieel zwaar ondersteunt.

Luister ook:

Is waterstof de toekomst?