Nederland dreigt miljarden aan Europese coronasteun mis te lopen

Nederland was als laatste land al traag met het inleveren van plannen om aanspraak te kunnen maken op de miljarden uit het Europese coronaherstelfonds, nu dreigt het die miljarden alsnog – of deels – mis te lopen vanwege trage wetgeving, aldus het Financieele Dagblad dinsdagochtend.

Het coronaherstelfonds werd in 2020 opgezet door de Europese Commissie met als doel het herstel van Europese economieën na de klap van de coronacrisis. Er was 750 miljard euro beschikbaar, waarvan 390 miljard als subsidie en 360 miljard voor leningen. Nederland maakte aanspraak op 5,4 miljard euro subsidie, onder meer voor de bouw van windmolenparken op zee, het stimuleren van hybride warmtepompen van huishoudens en het vernieuwen van de IT-systemen bij defensie.

Nederland drong er zelf op aan dat de Europese Unie het geld slechts zou toekennen onder strenge voorwaarden. Zo zou het geld alleen voor bepaalde investeringen bestemd moeten zijn. De bedoeling daarvan is dat het geld naar maatschappelijk relevante projecten gaat, zoals digitalisering en klimaatmaatregelen.

Nu dreigt Nederland zelf niet aan de voorwaarden te voldoen. In het ergste geval loopt het daardoor de gehele 5,4 miljard euro mis, maar aannemelijker zijn kortingen tot 600 miljoen euro op verschillende onderdelen.

De vertraging is volgens het demissionair kabinet onder meer te wijten aan de val van het kabinet. In de doelstellingen die het kabinet destijds indiende bij de Europese Commissie, stond weinig nieuws: het meeste kwam uit het coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en de ChristenUnie en een deel was reeds staand beleid. Maar nu dat kabinet demissionair is, zijn veel onderwerpen controversieel verklaard, wat betekent dat relevante wetten niet behandeld kunnen worden tot er een nieuw kabinet is. En dus dat ze niet op tijd ingevoerd zijn voor de coronamiljarden – terwijl in de Haagse begrotingen wél rekening is gehouden met dat geld.

Ook als wetsvoorstellen sneuvelen in de Eerste Kamer staat dat de benodigde vernieuwingen in de weg. Bepaalde voordelen in de belasting op energie moesten bijvoorbeeld worden afgeschaft, maar de Eerste Kamer stemde daar tegen. Het geld uit het fonds is ook bestemd voor specifieke projecten, zoals het Europese beveiligingssysteem van de spoorwegen en IT-beveiliging van de overheid. Daar zorgen technische problemen voor vertraging. Niet alleen Nederland heeft moeite op tijd te voldoen aan alle vinkjes: nog geen derde van het geld is tot nu toe uitgekeerd. Het geld dat landen in 2026 nog niet hebben ontvangen, lopen ze definitief mis. De regels moeten soepeler, vindt ook de EU zelf, dus kijkt de Europese Commissie opnieuw naar de voorwaarden.