Vader en zoon zoeken uit: waarom bleef de rest van de familie de NSB trouw?

In de aanloop naar 4 mei besteedt de publieke omroep terecht weer veel aandacht aan de Tweede Wereldoorlog, onder andere in het nieuwe programma Dichter bij Anne Frank. Zelfs na tachtig jaar duiken er elk jaar weer nieuwe verhalen op, merkte ook schrijver en biograaf Onno Blom, wiens vader Hans Blom van 1996 tot 2007 directeur was van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (Niod).

In Hans’ studeerkamer stond jarenlang een houten kistje met documenten van zijn vader, Jan Blom. Die was begin jaren dertig kort lid geweest van de NSB, maar keerde zich daarna af van het nationaalsocialisme en ging tijdens de oorlog in het verzet. De rest van zijn familie – zijn ouders en zijn zeven broers en zussen – bleven tot het eind van de oorlog de NSB trouw.

Wat je noemt een interessante familiegeschiedenis en daarom begrijpt Onno Blom niet dat zijn vader – als historicus én als directeur van het Niod – nooit in die geschiedenis is gedoken. “Ik beschouw het als mijn falen als historicus dat ik niet de gelegenheid heb aangepakt om intensief met mijn vader over de oorlog te praten,” stelt Hans Blom nu. “Ik heb de neiging deze geschiedenis met mijn professionele afstandelijkheid te benaderen.”

Voor de vierdelige documentaireserie In de ban van goed en fout proberen vader en zoon nu alsnog uit te zoeken waarom de rest van de familie de NSB trouw bleef.

De eerste bewijslast die Onno onder ogen krijgt, is een foto van de zeven kinderen Blom in bruin uniform, gefotografeerd in de oorlog. “Confronterend,” vindt hij. “Ik kan er niet bij dat je hier trots op kan zijn, tijdens de oorlog.”

In die eerste aflevering, getiteld Voor de oorlog, bezoekt Onno Blom onder meer een limonadefabriek omdat zijn overgrootvader in Den Haag een limonadefabriek had. Die zijweg levert weinig inzichten op over de reden waarom de oude Blom zich aansloot bij de NSB. Maar het is de opmaat voor de op vrijdag geplande indringende laatste aflevering, Na de oorlog. Hierin gaan vader en zoon Blom met hun hoogbejaarde oudtantes Map en Door terug naar Kamp Westerbork, waar ze na de oorlog als landverraders geïnterneerd waren.

Geconfronteerd met de veewagens waarin de Joden destijds werden afgevoerd naar Duitsland, voelt de 100-jarige Map nog steeds geen berouw. “Nee. Je wist het niet. En je kan er nu toch niets meer aan veranderen.” Dieptreurig.

Meer tv-recensies? Lees alle afleveringen van Han Lips in ons archief. Lees ook de wekelijkse rubriek Sterrenstof, waarin we de mediaweek doornemen. Reageren? hanlips@parool.nl.