Opnieuw geen akkoord over herziening grondwet, strijd verruwt binnen Vivaldi: ‘Het is cd&v versus de rest’

“Premier De Croo wil ons in een hoekje duwen, maar het zal niet lukken.” In de wandelgangen van cd&v is de toon strijdvaardig na een zoveelste mislukte vergadering van de kern over de aanpassing van de grondwet. De topministers gingen dinsdagmiddag zonder akkoord uit elkaar. Vrijdag volgt een nieuwe poging, maar het is erg twijfelachtig of dat zal lukken.

Grondwetspecialisten huiveren er al lang van: de politieke spitsvondigheid om de grondwet te wijzigen. In plaats van het moeilijke proces te doorlopen waarbij een lijst wordt opgesteld van artikelen die men na de verkiezingen wil herzien, verandert de politiek simpelweg de regels die de grondwet voorziet voor de wijziging. Die regels liggen verankerd in artikel 195 van de grondwet.

Weerstand

De truc met artikel 195 werd in 2011 al eens toegepast om de zesde staatshervorming mogelijk te maken. Maar aangezien ze indruist tegen de stabiliteit die vervat zit in de grondwet, roept ze veel weerstand op. Dat hoopt de huidige federale regering te vermijden door er een specifieke toelichting aan toe te voegen, nu zij op haar beurt een aantal artikelen moet aanduiden die voor herziening vatbaar zijn na de verkiezingen.

Vivaldi had zich in het regeerakkoord voorgenomen om een staatshervorming voor te bereiden. Al in 2021 vonden de regeringspartijen een akkoord over vijf artikelen die volgens hen aan verandering toe waren, waaronder 195. Toch ontstond de voorbije weken onenigheid. De vergadering van de bevoegde commissie werd twee keer afgelast, dinsdag probeerde de kern voor een derde keer de zaak te ontmijnen. Tevergeefs.

De zaak loopt vast bij de toelichting van het befaamde artikel 195. Hierbij zou Vivaldi duidelijk stellen dat het gebruikt kan worden voor een nieuwe staatshervorming, zoals afgesproken. Maar ook: “Bovendien kan via deze weg de Grondwet worden gemoderniseerd om de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten te versterken.”

Cd&v versus de rest

Dat tweede deel is cd&v een doorn in het oog. De christendemocraten vrezen dat het de deur openzet om na de verkiezingen een aantal ethische rechten, zoals abortus, in de grondwet te verankeren. “Onbegrijpelijk, want de toelichting heeft op zich geen gevolgen”, zegt een regeringsbron. Een andere: “Het is cd&v versus de rest.”

De kern ging er volgens sommigen heftig aan toe. De christendemocraten staan geïsoleerd tegenover de paarsgroene partijen binnen Vivaldi. Tegelijk voelen ze zich gesterkt door het akkoord uit 2021, toen er nog geen sprake was van een uitbreiding met abortus en andere zaken. “Het enige wat we willen, is de uitvoering van het regeerakkoord”, zegt de woordvoerder van minister Annelies Verlinden (cd&v).

Behalve de eerder vernoemde grondrechten, zou er binnen de regering ook nog gediscussieerd worden over een tweede pakket grondrechten. Denk aan het recht op veiligheid, op een eerlijk proces, en op een betere bescherming van de privacy bij de behandeling van persoonsgegevens. Ook het voortbestaan van de Senaat ligt op tafel.

De tijd dringt. Volgende week worden Kamer en Senaat ontbonden. Daarvoor moeten ze nog hun goedkeuring geven aan de aangeduide artikelen.