Dakloze mensen in Den Haag organiseren prijs voor het schrijnendste geval van leegstand: ‘Ik kost de gemeente nu alleen maar geld’
Ondanks de wooncrisis staan er in Den Haag duizenden panden leeg. Een groep dakloze mensen organiseert daarom in samenwerking met het Straat Consulaat een ludieke wedstrijd voor het schrijnendste geval van leegstand. ‘Hoe kan ik aan het werk gaan als ik niet eens een dak boven mijn hoofd heb?’
Wijnand (51) is dakloos. Op de hoek van de Lange Lombardstraat staart hij vol ongeloof naar een van de mooiste leegstaande panden van Den Haag. Eerst verloor Wijnand – een lange, welbespraakte man – zijn moeder na een lang ziekbed. Daarna raakte hij alles kwijt: zijn mentale gezondheid, zijn baan als ict-manager en uiteindelijk ook zijn huis. Wijnand wil niets liever dan zijn leven weer op de rails krijgen. Alleen: de wachtlijst voor een nieuwe woning bedraagt maar liefst vijf jaar.
Het steekt Wijnand daarom dat het Zusterhuis met zijn sierlijke glas-in-loodramen en zijn lieflijke kapelletje al sinds 2001 leegstaat. Het 3.000 vierkante meter grote gebouw, waar vroeger de zusters van het Westeinde Ziekenhuis woonden, bevindt zich nota bene in het centrum van Den Haag. ‘Hier zouden zo zestig appartementen in passen’, zegt Wijnand.
Het Zusterhuis is een van de vijf genomineerde panden om de Haagse ‘leegstandsaward’ te winnen. Deze ludieke prijsactie wordt georganiseerd door de Achterban, een groep (ex-)dakloze mensen, die verbonden is met het Straat Consulaat, een belangenorganisatie voor daklozen. Zij willen vastgoedeigenaren en de gemeente oproepen om leegstaande panden te gebruiken om daklozen aan een thuis te helpen.
‘Het is toch idioot dat er in Den Haag zo’n 15 duizend panden leegstaan, terwijl er meer mensen dan ooit een dak boven hun hoofd nodig hebben’, zegt belangenbehartiger Sanne van Meggelen van het Straat Consulaat.
Collega Peter Bos vindt dan ook dat de gemeente zich niet uitsluitend moet richten op de bouw van nieuwe woningen. ‘Het duurt zeker tien jaar om nieuwbouwplannen van de grond te krijgen’, zegt hij. ‘Een bestaand gebouw kan in één jaar bewoonbaar worden gemaakt.’
Gebroken ruiten en lelijke graffiti
Van Meggelen, Bos en Wijnand houden halt voor een vervallen pand aan de Oude Haagweg. Vroeger was dit het kantoor van Azivo, de zorgverzekeraar die is opgegaan in Menzis. Het pand staat al dertien jaar leeg. Veel ruiten zijn gebroken, de dichtgespijkerde houten platen die zijn volgekalkt met lelijke graffititags bieden een troosteloze aanblik. Volgens het Wijkberaad Houtwijk lopen buurtbewoners hier ’s avonds liever een blokje omheen, vanwege de drugsdeals die er plaatsvinden. Het oude gebouw zou zelfs dienstdoen als afwerkplek.
Het 2.500 vierkante meter grote pand is in handen van de Van Herk Groep, de organisatie van vastgoedmagnaat Aat van Herk. Hij heeft zo’n zesduizend woningen in zijn bezit en staat met een geschat vermogen van 2,1 miljard euro op nummer 15 in de Quote 500.
Peter Bos, een oud-kraker die weinig op heeft met zulke kapitalistische uitwassen, schudt zijn hoofd nog maar een keer. ‘Het interesseert Van Herk waarschijnlijk geen ene zak dat de buurt hieronder lijdt. Hier zouden ook nieuwe woningen voor dakloze mensen kunnen komen.’
Bos en Van Meggelen vinden dat de gemeente de eigenaren van leegstaande panden harder moet aanpakken. Bos suggereert een leegstandsverordening, een verplichting voor vastgoedeigenaren om zich bij de gemeente te melden als het pand zes maanden of langer leegstaat. Doen ze dat niet, riskeren ze een boete van duizenden euro’s. Amsterdam en Utrecht experimenteren momenteel met een leegstandsverordening. In het ergste geval en bij langdurige leegstand moet de gemeente zelfs overgaan tot onteigening, stelt Bos.
Via zijn woordvoerder reageert woonwethouder Martijn Balster (PvdA) dat hij de resultaten van het experiment in Amsterdam en Utrecht afwacht. Maar onteigening vindt hij lastig. Onderzoeken tonen aan dat dit lange, ineffectieve trajecten zijn, die veel capaciteit kosten, zegt hij. Overigens benadrukt Balster dat de leegstand in Den Haag de afgelopen jaren succesvol is verminderd van 7,2 procent in 2015 naar 5,6 procent.
Gebouw van de politie
Aan het einde van de middag staan Wijnand, Bos en Van Meggelen voor het leegstaande pand dat hun het meeste pijn doet. Het is een gebouw van de politie aan de Jan Hendrikstraat, naast het bureau, dat al zo’n twintig jaar zo goed als leegstaat.
‘Dat wordt door veel dakloze mensen als pijnlijk ervaren’, zegt Van Meggelen. ‘Zij vinden dat de politie hen opjaagt en makkelijk boetes uitdeelt, maar ondertussen laten ze zo’n mooi pand leegstaan. En dragen ze dus bij aan het probleem.’
Tot juli kan er worden gestemd op de leegstandsaward. Wijnand hoopt dat de prijs aandacht oplevert voor de woningnood waar hij en andere daklozen onder lijden. ‘Ik kost de gemeente nu alleen maar geld’, zegt hij, ‘terwijl ik juist iets terug wil doen voor de gemeenschap door te werken en belasting te betalen.’ Hij werpt nog een blik op het leegstaande politiepand. ‘Hoe kan ik aan het werk gaan als ik niet eens een dak boven mijn hoofd heb?’
Reacties pandeigenaren
Het Haaglanden Medisch Centrum, de eigenaar van het Zusterhuis, stelt in een schriftelijke reactie dat de leegstandsaward een prijs is die zij ‘liever niet winnen’. Ze realiseren zich als stadsziekenhuis ‘wat het ontbreken van een vast woonadres met een mens kan doen.’ Een klein deel van het pand wordt al gebruikt, onder meer voor vijf huurwoningen en een kantoorruimte. In de komende jaren moet het voormalige zusterhuis ‘een nieuwe bestemming’ krijgen.
De politie zegt dat een deel van het pand aan de Jan Hendrikstraat wordt gebruikt als opslaglocatie. ‘De invulling van het andere gedeelte van het pand is afhankelijk van de uitkomsten van een onderzoek naar de optimalisatie van de huisvesting van meerdere politiepanden in Den Haag.’ De politie zegt daarover in gesprek te zijn met de gemeente.
De Van Herk Groep wilde niet reageren op vragen van de Volkskrant.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
