Ursula von der Leyen fel tegen radicaal-rechts in eerste Europese verkiezingsdebat

Je kunt het gerust aan de politieke familie van Geert Wilders overlaten om de meest wilde uitspraken te doen. “Als wij de verkiezingen winnen, dan gaan we 10.000 Europese ambtenaren ontslaan”, zei de Deen Anders Vistisen in de camera. “En dan beginnen we bij u, mevrouw Von der Leyen.”

Anders Vistisen is de zogenoemde ‘spitskandidaat’ van de fractie Identiteit en Democratie in het Europees Parlement. Daarin zitten de politieke geestverwanten van Geert Wilders: wilde types, die vooral goed zijn in stevige oneliners die niet per se ooit moeten worden waargemaakt.

Ursula von der Leyen is al tijden uiterst uitgesproken over deze groep. Zolang zij aan het roer van de Europese Commissie staat, zal ze niet met hen samenwerken. “Ab-so-luut niet”, zei ze maandagavond nog maar eens. De waarden van de PVV, Vlaams Belang en de Deense Volkspartij, waar Vistisen vandaan komt, staan haaks op die van haar.

In debat met andere spitskandidaten

Von der Leyen en Vistisen debatteerden maandagavond in Maastricht met zes andere spitskandidaten, mensen die door hun partij zijn benoemd om voorzitter te worden van de Europese Commissie als ze de grootste worden bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.

Het was, vijf weken voor die verkiezingen zijn, het eerste moment dat het Europese volk op televisie een uitwisseling van standpunten kon meemaken. Het was een groots opgezet evenement dat niet alleen te zien was in het Theater aan het Vrijthof, maar ook op zeker 95 kijkevenementen over de hele wereld: op plekken als Riga en Warschau, maar ook in steden buiten de EU. Op het Vrijthof zelf stond een tent waarin de vele Europese studenten in Maastricht het evenement volgden.

Ze zagen hoe Von der Leyen, gekleed in winnaarsgoud en Anders Vistisen elkaar verbaal vliegen afvingen. De twee kemphanen stonden naast elkaar, omdat degenen die in de peilingen het hoogst staan midden op het podium mochten staan.

Daarnaast stond de enige Nederlandse spitskandidaat: Bas Eickhout van de Groenen. Verder aanwezig: een Luxemburger namens de sociaaldemocraten, een socialist uit Duitsland, een Moldaviër namens de christelijke Europese fractie in oprichting en, ook al uit Duitsland, een jonge vrouw die namens de minderheden in Europa sprak.

Flinke ruk naar rechts voorspeld

Het ging over boeren en natuur, defensie en migratie. Er werden speldenprikken uitgedeeld over de nog altijd onopgehelderde inhoud van de berichten die Ursula von der Leyen tijdens de coronapandemie met de baas van Pfizer uitwisselde. Maar op twee grote vragen kwam nooit antwoord. Ten eerste de vraag of Ursula von der Leyen, als ze inderdaad na de verkiezingen opnieuw de Europese Commissie voorzit, wél gaat samenwerken met de Europese Conservatieven, een politieke groep waarin ook een aantal radicaal-rechtse partijen deelnemen, zoals het Spaanse Vox.

“Dat hangt af van de politieke situatie”, zei Von der Leyen diplomatiek. Hoe graag ze ook wil: ze kan niet ook een tweede politieke groepering bij voorbaat uitsluiten. Peilingen voorspellen een flinke ruk naar rechts, waardoor het politieke midden mogelijk een stuk smaller wordt.

Ook bleef ze heen draaien om de vraag of het niet tijd wordt voor sancties tegen Israël. Daarin kwam ze tot een voorzichtige grens: als Israël Rafah aanvalt, dan zal de commissie zich met de lidstaten ernstig beraden op de stappen die ze moet nemen.

Dat schoot in het verkeerde keelgat van Anders Vistisen, die vindt dat Von der Leyen te weinig heeft gedaan om antisemitisme te bestrijden. “Dat is niet waar”, zei de gedoodverfde voorzitter van de volgende Europese Commissie (2024-2029). “Ik zou zelf met u naar Kopenhagen gaan als dat nodig was om antisemitisme te lijf te gaan.”

Lees ook:

‘Ursula’ pakt haar campagne Amerikaans aan: met haar voornaam

Met een debat tussen Europese lijsttrekkers in Maastricht trapt Ursula von der Leyen haar verkiezingscampagne af. Die wordt heel persoonlijk, is het plan.