Getir vertrekt, is dit het einde van flitsbezorging?

En toen was er nog maar één. Na het Britse Zapp en Duitse Gorillas verlaat ook flitsbezorger Getir ons land. Het van oorsprong Turkse bedrijf trekt zich terug uit Europa om zich volledig te gaan richten op de thuismarkt. Daarmee komt na vier jaar een einde aan een dollemansrit van de razendsnelle boodschappenservice. En mogelijk ook aan de hele flitsbezorgmarkt.

Want ook van de laatst overgebleven flitsbezorgdienst Flink is de marktwaardering de afgelopen jaren fors gedaald. Tijdens de laatste investeringsronde was het bedrijf, dat actief is in Nederland, Frankrijk en Duitsland, minder dan 1 miljard dollar waard. Eind 2021 was dat nog bijna 3 miljard.

Hoe anders was het sentiment aan het begin van de coronacrisis, toen flitsbezorging doorbrak. Getir deed in Turkije weliswaar al sinds 2015 goede zaken, maar het was Gorillas dat het bedrijfsmodel overnam en in 2020 naar Europa bracht. Daar zagen investeerders en aan huis gekluisterde consumenten wel brood in een service die de honger naar rijpe avocado’s en gele M&M’s in een oogwenk zou stillen.

Omhangen met durfkapitaal waagden zich in dat eerste coronajaar vier spelers op de Nederlandse markt: Gorillas, Getir, Zapp en Flink. Ze verbrandden maandelijks miljoenen in de strijd om de grootste te worden. ‘De verwachtingen waren hooggespannen’, zegt hoogleraar ondernemerschap in de detailhandel aan de Rijksuniversiteit Groningen Laurens Sloot: ‘Ze waren heel zichtbaar met hun gekleurde tassen en er was veel media-aandacht. Na Uber en Airbnb leek het the next big thing.’

Consument niet bereid om te betalen

Maar zodra de pandemie voorbij was, gingen veel consumenten terug naar het ‘oude normaal’ van hongerig door een supermarkt sjokken. Blijkbaar waren ze toch niet zo lui als in de media werd beweerd. ‘Of in ieder geval prijsbewuster’, zegt Sloot. ‘In het begin gebruikten flitsbezorgers kortingsacties (bij Getir kreeg je 10 euro korting bij een bestelling van 11 euro, red.) om klanten binnen te halen, maar toen het op betalen aankwam, bleken veel consumenten het toch te duur te vinden.’

Helemaal omdat het einde van de lockdowns samenviel met oplopende inflatie. Die noopte huishoudens de hand op de knip te houden, net als de investeerders − voor wie geld lenen als gevolg van de gestegen rente niet langer gratis was. Zij wilden dat flitsbezorgers zwarte cijfers lieten zien. ‘Dat bleek moeilijk’, aldus Sloot. ‘Want de marges op boodschappen zijn laag en de kosten voor personeel en huur hoog.’

Die kosten moeten de flitsbezorgdiensten zelf dragen. Dat is precies waarin zij verschillen van succesvollere platformbedrijven als Airbnb en Uber, stelt platformdeskundige Martijn Arets. ‘Die platformen maken gebruik van bestaande goederen (huizen) of diensten (taxichauffeurs) waardoor de kosten en risico’s voor een ander zijn, terwijl die bij flitsbezorging voor de bedrijven zélf zijn. Daardoor is opschalen heel kostenintensief.’

Tel daar nog eens bij op dat gemeenten, door schade en schande wijs geworden, er alles aan deden om zich niet weer te laten overvallen door een buitenlands techbedrijf. Ambtenaren in onder meer Amsterdam en Utrecht gingen voortvarend te werk met speciale bestemmingsplannen om de anonieme magazijnen van flitsbezorgdiensten (‘dark stores’) en hun jakkerende bezorgers uit de stadscentra te verbannen.

Daar ging de befaamde belofte van ‘bezorging binnen tien minuten’. Een charmeoffensief van de flitsbezorgdiensten om hun dark stores om te toveren tot ‘art-stores’ mocht niet baten. In een interview met de Volkskrant memoreerde Flink-topman Robin Kiesler afgelopen zomer hoe een Amsterdamse stadsdeelvoorzitter ferm had gezegd: ‘We waren te laat om op te treden tegen Airbnb en Uber, nu zijn we een keer op tijd.’

En dan was er ook nog de rechter die eerder deze maand besloot dat de medewerkers van flitsbezorgdiensten onder de supermarkt-cao moeten vallen in plaats van de ‘slechtere’ e-commerce-cao, waardoor ze duizenden euro’s extra aan achterstallig loon en vakantiegeld zouden moeten betalen.

Van flitsbezorging naar gewone boodschappenbezorging

Zo bezien is het bijna een wonder dat Getir het nog vier jaar heeft volgehouden, zegt Sloot. ‘Want het was min-min-min.’ In de zomer van 2022 pakte Zapp al zijn biezen, het Duitse Gorillas liet zich inlijven door Getir. Dat trok zich vervolgens terug uit zes Nederlandse steden. Deze zomer kondigde Getir bovendien al aan 10 procent van het personeelsbestand te schrappen en zich terug te trekken uit Spanje, Portugal en Italië.

Nu Getir ook de rest van Europa verlaat, is het volgens Arets de vraag of die laatste speler, Flink, het zal redden. ‘Ik denk zeker dat er een markt is voor on-demand bezorgdiensten, maar het is veel logischer als dit wordt gedaan door een partij die al een infrastructuur heeft: een supermarkt die een winkel heeft van waaruit bezorgd wordt of een bezorgpartij zoals Thuisbezorgd, die al een heel netwerk aan bezorgers heeft staan.’

Niet geheel toevallig meldde het Handelsblatt vorige maand dat de eigenaar van Just Eat Take Away en Uber inmiddels interesse heeft getoond om Flink over te nemen. Geruchten waarop topman Kiesler maandag niet kan ingaan. Net zomin kan hij vertellen of Flink de leegstaande Getir-vestigingen in Nederland overneemt: ‘Dat is locatiespecifiek, de komende weken moeten we kijken wat er past.’

Wat hij wél kan zeggen is dat het ‘super goed’ gaat met zijn bedrijf. De vestigingen in Nederland zijn sinds een paar maanden zelfs winstgevend. Hoe hij dat doet? Inzetten op bestellingen van boven de 30 euro, en de belofte van bezorging binnen 10 minuten inruilen voor ‘same day delivery’ of − voor wie haast heeft of voor wie dat wil − een half uur. Wat dat betreft begint flitsbezorging verdacht veel te lijken op gewone boodschappenbezorging.