Ombudsman wederom kritisch op gemeente Amsterdam: ‘Accepteer geen taken van de rijksoverheid als je twijfelt aan de uitvoerbaarheid’

Inwoners die na storingen bij parkeerapps geld waar ze recht op hebben niet tijdig terugkrijgen, onduidelijkheid wanneer wel of geen erfpacht moet worden betaald, fouten rond participatie bij de bouw van woningen in Zuidoost: het is een greep uit de 1200 klachten over de gemeente die de Amsterdamse ombudsman Munish Ramlal het afgelopen jaar heeft gekregen.

Dat zijn er ongeveer evenveel als het voorgaande jaar en opnieuw gingen de meeste klachten over problemen rond parkeerboetes. Ramlal is wederom kritisch op de gemeente, die volgens hem te veel vanuit de eigen regels denkt, in plaats van vanuit de leefwereld van haar inwoners.

Vast in systeem

Toch is Ramlal opvallend mild voor ambtenaren die volgens hem ‘dolgraag willen helpen, maar structureel overbelast zijn en vastzitten in het moeras van hun verzuurde organisatie’. Ramlal constateert ook dat de gemeente goede stappen zet in het helpen van mensen met simpele hulpvragen (het verlengen van een rijbewijs bijvoorbeeld), maar dat er bij moeilijker vragen een ‘systemisch probleem’ is dat in grote mate wordt veroorzaakt door de rijksoverheid.

Zo schrijft Ramlal: ‘Sinds de decentralisatie in 2015 heeft Amsterdam te veel op het bord liggen, zonder over de noodzakelijke middelen te beschikken om dit op te lossen. De organisatie zet constant alle zeilen bij om de taken naar behoren uit te voeren. Dit heeft ertoe geleid dat de organisatie een burn-outbureaucratie is geworden. (...) Gemeenten zijn in een mission impossible gestort door de rijksoverheid.’

Het gevolg is volgens hem dat met name de mensen die de hulp het hardst nodig hebben, van gedupeerden van de toeslagenaffaire tot mensen met een complexe zorgvraag, niet goed geholpen kunnen worden. Om hen te helpen moet namelijk worden samengewerkt tussen bijvoorbeeld gemeente, politie en de woningbouwcorporatie, maar dat kost tijd en aandacht die er vaak niet zijn. Dat geldt ook voor de wachtlijsten in de jeugdhulp en voor het labyrint van procedures rond kinderen met een hulpvraag.

Te weinig de straat op

‘De burger raakt daardoor gefrustreerd. Maar dat geldt zeker ook voor de ambtenaar die probeert te helpen,’ stelt Ramlal. ‘Mijn advies aan gemeenten: accepteer geen taken meer van de rijksoverheid als je twijfelt aan de uitvoerbaarheid ervan.’ Het is een oproep aan wethouder Hester van Buren (Financiën), die overigens al langer pleit voor meer geld uit Den Haag om de gegroeide hoeveelheid taken te kunnen uitvoeren.

Toch is er volgens ombudsman Ramlal nog genoeg wat de gemeente zelf zou kunnen verbeteren. Hij wijst erop dat ambtenaren nog steeds te weinig de straat op gaan om klachten van inwoners met eigen ogen te zien en dat er te weinig oog is voor persoonlijke omstandigheden. Ook de aankondiging dat Amsterdam minder snel naar de rechter zal gaan tegen eigen burgers noemt Ramlal iets waar hij ‘helaas tot nu toe nog niet veel van heeft gemerkt’.

In zijn aanbeveling pleit Ramlal voor een ‘bureaucratisch noodnummer’ dat gebeld moet kunnen worden als iemand helemaal in zijn of haar hulpvraag vastloopt. Ook vindt Ramlal dat de politiek te vaak van alles belooft wat niet kan worden waargemaakt. ‘Overpromise and underdeliver is een recept voor wantrouwen,’ aldus het rapport, dat nog voor de zomer in de Amsterdamse gemeenteraad zal worden besproken.

Over de auteur: Tim Wagemakers verdiept zich al bijna 10 jaar in de Amsterdamse politiek en schrijft er sinds 2022 voor Het Parool over als politiek verslaggever.