‘Groene’ of ‘duurzame’ beleggingsfondsen steken geld vaak tóch in fossiele industrie

Meer dan de helft van alle beleggingsfondsen die woorden als ‘duurzaam’ of ‘groen’ in de fondsnaam hebben, beleggen in olie-, gas of kolenbedrijven. Wie graag duurzaam belegt, steekt zijn geld zo onbedoeld misschien toch in fossiele bedrijven.

Dat blijkt uit onderzoek van Platform Investico en Follow the Money, in samenwerking met negen Europese media, waaronder Le Monde, Handelsblatt en El País. Zij bekeken bijna 1300 Europese fondsen met variaties op ‘duurzaamheid’ in de titel, en onderzochten vervolgens of er ook olie-, gas- en kolenbedrijven tussen hun beleggingen zaten.

Ruim tweehonderd van die fondsen zijn beschikbaar voor Nederlandse beleggers. Zij kunnen direct in zo’n fonds investeren, of via hun bank of vermogensbeheerder. Ruim de helft van de tweehonderd ‘duurzame’ fondsen belegt in fossiele bedrijven.

In Nederland steken deze fondsen ruim 1,6 miljard euro in de fossiele industrie, in heel Europa zo’n 7 miljard euro. Momenteel is het juridisch niet verboden voor ‘duurzame’ fondsen om in fossiele brandstoffen te investeren. Maar om misleidende fondsnamen te voorkomen voert de Europese toezichthouder ESMA later dit jaar regels in die dat verbieden.

Verzekeraars en banken

Het gaat bijvoorbeeld om vijf aandelenfondsen van verzekeraar en vermogensbeheerder ASR, met namen als ASR Duurzaam Wereldwijd Aandelenfonds. Dat laatste fonds steekt miljoenen in de oliebedrijven TotalEnergies en Repsol. De investeringstak van ABN Amro biedt vijf fondsen aan met ‘ESG’ in de titel. Dat staat voor Environmental, Social & Governance en wordt in de financiële sector als synoniem voor ‘duurzaamheid’ gebruikt. Toch beleggen die fondsen in totaal voor ruim 18 miljoen euro in onder andere Shell, het Italiaanse gas- en oliebedrijf Eni, en de staatsoliemaatschappij van Azerbeidzjan.

BlackRock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld, biedt in heel Europa veertig ‘duurzame’ fondsen aan die in totaal voor 1,6 miljard euro in fossiele bedrijven beleggen. Daaronder zijn ExxonMobil en Saudi Aramco, het staatsoliebedrijf van Saudi-Arabië.

Groen is niet echt groen

“Dit is weer een voorbeeld van wat nu ‘groen’ heet, eigenlijk niet groen is”, zegt Rens van Tilburg, directeur van het Sustainable Finance Lab aan de Universiteit van Utrecht. Volgens hem houdt de financiële sector er een andere definitie van duurzaamheid op na dan de rest van de maatschappij. “Veel fondsen hanteren een zogenoemde best in class methode: dan investeren ze wel in olie, maar alleen in de groenste oliebedrijven, hoewel ook die niet in lijn opereren met het klimaatakkoord van Parijs.”

ASR stelt in een reactie dat haar duurzame fondsen inderdaad beleggen in fossiele bedrijven. De vermogensbeheerder trekt zich volgens een woordvoerder terug uit de meest controversiële fossiele bedrijven en probeert in gesprek te gaan met andere gas- en oliebedrijven om ze richting de doelen van het klimaatakkoord van Parijs te bewegen. ABN Amro laat in een reactie weten ervoor te zorgen dat haar producten ‘voldoen aan de nieuwe regelgeving zodra die van kracht is’. BlackRock stelt in een reactie dat het altijd transparant is naar haar investeerders over hoe de portfolio’s van beleggingsfondsen worden samengesteld.

De Europese financiële toezichthouder ESMA laat weten dat ‘duurzame’ fondsen die toch in fossiele brandstoffen beleggen hun beleggers ‘misleiden’. Als de nieuwe regels later dit jaar van kracht worden, is het aan nationale autoriteiten om die te handhaven. In Nederland is dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Die instantie zegt dat ze beleggingsinstellingen erop zal aanspreken als zij straks niet aan de nieuwe regels voldoen.

“Er moet nog een hoop veranderen”, zegt Joost Schmets van beleggersvereniging VEB. “Er zijn nog te veel fondsbeheerders die denken: ik pak nog even wat goedkoop rendement door mensen aan te trekken met termen als ESG zonder het portfolio daarop af te stemmen. Mensen die op zoek gaan naar een duurzaam fonds, willen niet investeren in fossiele bedrijven.”

Luister ook:

Follow This is de plaaggeest van oliebedrijven

Lees ook:

Duurzame belegger komt met groene investeringen bedrogen uit

Vervuilende bedrijven kunnen goedkoper lenen dankzij hun groene beloftes. Maar vaak komen die beloftes helemaal niet uit, blijkt uit een data-analyse van Maastricht University.