Democraten worstelen met antisemitisme dat opduikt bij studentenprotesten
Niet alleen Amerikaanse universiteitsbesturen worstelen met de aanzwellende studentenprotesten tegen de oorlog in Gaza. Ook wordt duidelijk hoe verdeeld de Democraten zijn over dit onderwerp.
Sinds half april golft een studentenprotest door de Verenigde Staten. Op 18 april veegde de politie de campus van Columbia University in New York schoon. Meer dan honderd mensen werden opgepakt die met tentjes het universiteitsterrein hadden bezet om te demonstreren tegen het pro-Israëlbeleid van de Amerikaanse regering. Sinds dat harde optreden is het onrustig in het Amerikaanse hoger onderwijs.
Afgelopen weekend kwam de politie in vier steden in actie: Boston, St. Louis, Phoenix en Bloomington werden meer dan 200 demonstranten afgevoerd. Sinds half april zijn bij studentenprotesten in tientallen Amerikaanse steden meer dan 900 mensen opgepakt, die overigens lang niet allemaal student zijn. Veel universiteitsmedewerkers hebben zich solidair verklaard met het recht op vrijheid van meningsuiting van hun studenten, dat volgens hen door de autoriteiten wordt geschonden.
Maar de universiteiten, bij wie het recht op free speech traditioneel hoog in het academische vaandel wappert, zeggen niet voor niets de politie te hebben ingeschakeld. Niet alleen zouden demonstranten niet gehoorzamen aan beveiligers en bemoeilijken ze de werkzaamheden op de universiteiten, ook zouden de protesten een duidelijke antisemitische ondertoon hebben.
Joodse studenten voelen zich onveilig
Hoewel er zich zeker ook Joodse studenten bevinden onder de demonstranten die oproepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza, zeggen talloze studenten en universiteitsmedewerkers met een Joodse achtergrond zich niet langer veilig te voelen om naar de campus te komen. Tijdens demonstraties zouden antisemitische leuzen zijn geroepen. Het bestuur van Columbia meldt dat één persoon die via sociale media antisemitische filmpjes verspreidde de toegang tot het universiteitsterrein is ontzegd.
De antisemitische lading van de protesten wordt door de demonstranten zelf ontkend. Ze benadrukken pro-Palestijns te zijn, en vooral pro-vrede. Antisemitische leuzen zouden afkomstig zijn van provocateurs en tegendemonstranten met als doel de demonstraties te doen ontsporen.
Zoiets gebeurde afgelopen weekend op Emory, de universiteit van Atlanta in Georgia, waar vrijdagnacht enkele personen werden opgepakt die de campus waren binnengedrongen en antisemitische leuzen op universiteitsgebouwen hadden gekalkt.
De opgepakte personen waren geen studenten, en hadden volgens het universiteitsbestuur zelf niks met de protestbeweging te maken. Het incident vond juist plaats na een dag van vreedzame demonstraties, benadrukte universiteitshoofd Gregory Fenves in een verklaring. “Het is duidelijk dat op Emory een tweedeling is ontstaan tussen mensen die zichzelf uitdrukken op vreedzame wijze en mensen die onze campus gebruiken als platform om tweedracht te zaaien. (... ) We moeten ervoor waken dat haatdragendheid de vele vreedzame en bedachtzame geluiden op Emory niet zal overstemmen.”
Onvoorwaardelijke steun aan Israël
Niet alleen universiteitsbesturen worstelen met het spanningsveld tussen het demonstratierecht en antisemitische bedreigingen, maar ook politici. En dan met name die aan Democratische zijde.
Republikeinen hebben weinig moeite de liberale, progressieve pro-Palestinabewegingen af te schilderen als antisemitische groeperingen. De Republikeinse Huis-voorzitter Mike Johnson bezocht vorige week Columbia, zei te willen dat de National Guard wordt ingezet om de campussen schoon te vegen, en werd prompt uitgejoeld. De Republikeinen kunnen zich dit soort dingen permitteren, om de onvoorwaardelijke Amerikaanse steun voor de Israëlische zaak kracht bij te zetten.
Moeilijker is dit voor de Democraten. Zij moeten dit verkiezingsjaar alle zeilen bijzetten om met hun president Joe Biden in november een kans te maken tegen zijn Republikeinse uitdager Donald Trump. In sommige staten kan het hierbij aankomen op slechts duizenden stemmen verschil. Het is daarmee zaak de rumoerige, progressieve, en doorgaans Democratisch stemmende studentenbeweging niet van zich te vervreemden. Tegelijkertijd is het zaak het Israëlbeleid van Biden te ondersteunen én duidelijk te maken dat er voor antisemitisme geen plaats is in de VS.
Maar de protesten maken ook duidelijk dat er binnen het Democratische kamp verschillende opvattingen bestaan hóe dit doen.
‘Geschiedenis zal jullie gelijk geven’
De Texaanse Afgevaardigde Greg Casar probeerde het met paaien. Hij vergeleek tijdens zijn bezoek aan de Universiteit van Texas de studentenprotesten met de vredesbeweging eind jaren zestig tegen de Vietnamoorlog: “De geschiedenis zal jullie gelijk geven”.
Een andere tactiek was die van partijgenoot John Fetterman uit Pennsylvania: “Het is natuurlijk zeer Amerikaans om te protesteren, maar ik geloof niet dat het nuttig is te bivakkeren in een koepeltentje voor Hamas.” En: “Het is overduidelijk dat deze protesten aan een antisemitische kiem zijn ontsprongen”, liet hij optekenen in The Hill. Afgevaardigde Jared Moskowitz (Florida) wees er in The New York Times op dat zijn Democratische collega’s gemakkelijk antisemitisme kapittelen wanneer afkomstig van kaalkoppige neonazi’s, maar hiermee terughoudend zijn zodra dit klinkt vanuit liberale hoek, zoals de studentenbeweging.
Alternatief is erger
Het is aan het campagneteam van Biden om de Democratische boodschap over dit onderwerp eenduidig te houden; diens (wapen)steun aan Israël te blijven uitleggen én de studenten niet van zich te vervreemden. Om dit te doen stuurde kamp-Biden de Californische Afgevaardigde Ro Khanna naar swing state Wisconsin, waar Joe Biden in 2020 met een dunne marge van 20.000 stemmen won.
Khanna geldt als een behoorlijk Israël-kritische parlementariër, die tegen verschillende Israël-maatregelen van zijn eigen partij stemde. Aan hem om de studenten op de zes universiteiten die hij in twee dagen tijd bezocht ervan te overtuigen dat het er met Trump in het Witte Huis écht slechter zal uitzien voor de progressieve zaak. Het is misschien wel de beste tactiek voor de onder studenten weinig populaire Biden. Ze niet proberen te overtuigen van het eigen gelijk, maar wel ervan dat het alternatief erger is.
Studentenprotest naar Nederland?
Ook in Nederland zijn er dagelijks protesten tegen de oorlog in Gaza, zoals op de Universiteit van Amsterdam. In januari werd een locatie van de UvA nog tijdelijk gesloten vanwege een pro-Palestijnse sit-in. In Utrecht werden festiviteiten rond de verjaardag van de universiteit vorige maand verstoord door demonstranten. Ook in Parijs werd een universiteit bezet en in Berlijn ontstond een pro-Palestijns kamp voor het Duitse parlementsgebouw.
Bezettingen zoals in de Verenigde Staten hebben in Nederland nog niet plaatsgevonden, maar “het is een kwestie van tijd tot de Amerikaanse acties zullen overwaaien”. Dat zegt Maite van Lith, woordvoerder van Nijmegen for Palestines (NfP), een collectief van studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit. Over concrete acties wil hij niets zeggen.
Ook Mo Quirijnen zou het ‘niet raar’ vinden als de acties uit de VS in Nederland weerklank vinden. Quirijnen is voorzitter van de studentenvakbond AKKU, voor studenten in Nijmegen en Arnhem, en zegt: “Studenten zien de Amerikaanse protesten als inspiratie. Op universiteiten in Nederland zijn al maandenlang demonstraties en veel eisen zijn niet ingewilligd of niet eens overwogen door het College van Bestuur.”
In andere steden hebben studentenvakbonden nog geen concrete aanwijzingen dat universiteitsgebouwen bezet zullen worden. (Lisette van Dalen)
Lees ook:
Reportage: Studentenprotesten op Amerikaanse universiteiten koken over: ‘Laat ze me maar arresteren’
Amerikaanse universiteiten worstelen met demonstrerende studenten die aandacht vragen voor de situatie in Gaza. Ook aan de Amerikaanse westkust broeit het.